هدف حمایت اسرائیل از همه‌پرسی، ایجاد ناآرامی در منطقه بود/ از اتفاقاتی که در شمال عراق افتاد متاسفیم

ناظم دباغ، نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران، میهمان ویژه غرفه خبرگزاری آنا در بیست و سومین نمایشگاه مطبوعات درباره آخرین وضعیت کرکوک و مناطق مورد منازعه میان اربیل و بغداد گفت: «کلا ما از اتفاقاتی که در شمال عراق افتاد متاسفیم و پیش‌بینی چنین تنش‌هایی را نمی‌کردیم. در حال حاضر منطقه تا حدی با ثبات است و نیروهای پلیس فدرال عراق و نیروهای تشکیلاتی دو طرف مدیریت کرکوک را برعهده دارند و جایگزین جدیدی برای استاندار قبلی که فرار کرده بود، انتخاب شده است و منتظر برگزاری جلسه شورای شهر کرکوک هستیم تا در این زمینه تصمیم بگیرند.»

مشروح گفت‌وگوی اختصاصی دباغ با خبرنگار بین الملل خبرگزاری آنا را در ادامه می‌‌خوانید:

آیا زمان دقیقی برای تعیین استاندار جدید کرکوک مشخص شده است؟

تاکنون زمان دقیق اعلام نشده و هرگونه تصمیم‌گیری منوط به برگزاری جلسه شورای شهر کرکوک است.

آیا برای جانشینی مسعود بارزانی شخص خاصی مد نظر است؟

تاکنون شخص خاصی مد نظر نیست چرا که باید انتخابات انجام شود تا بعد از آن کاندیداها مشخص شوند و پیش نیاز این است که پارلمان کردستان در روند انتخاب رئیس اقلیم تجدید نظر کند و تصمیم بگیرد که روند پارلمانی باشد یا ریاستی، یعنی اینکه مردم انتخاب کنند یا از سوی پارلمان تعیین شود که احتمال زیاد پارلمانی انتخاب خواهد شد.

گویا اقلیم کردستان با بازگشت به مرزهای ۲۰۰۳ موافقت کرده است. این سیاست را چگونه تشریح می‌کنید.

درست است. در روزی که رفراندوم انجام شد، توافق کشورهای منطقه همچون ایران، ترکیه و عراق این بود که ساختار مدیریتی اقلیم کردستان به سال ۲۰۰۳ بازگردد. در حال حاضر بعد از بازگشت نیروهای عراقی به کرکوک، چند شب پیش میان نیروهای حامی بارزانی و حشد الشعبی (بسیج مردمی) و ارتش عراق توافق انجام شد که طبق آن باید در مدت 24 ساعت نیروهای پیشمرگه در مناطق به طول حدود 250 کیلومتر از مخمور تا فیش خابور عقب نشینی کنند و به مناطق سال 2003 بازگردند. علاوه بر این باید مناطق مرزی و دروازه های گمرکی بین‌المللی به نیروهای دولتی تحویل داده شود.

بارزانی نتوانست به اهدافش در همه پرسی دست یابد. هدف واقعی از برگزاری چنین همه‌پرسی‌ای چه بود؟ آیا آن همه سر و صدا و حالا این عقب‌نشینی‌ها نشان از شکست نتیجه همه‌پرسی نیست؟

ما خیلی روی این موضوعات حرف زدیم و تاکید کردیم که تصمیم به برگزاری همه‌پرسی تصمیمی بود به پیشنهاد آقای بارزانی و حمایت از سوی گروه‌های سیاسی کردستان. برداشت من این بود که شاید نگاه رهبری سیاسی کرد مثبت نبوده یا بهتر بگویم خوب متوجه نشده بود که اوضاع سیاسی منطقه مناسب برگزاری همه‌پرسی نیست و زمانی نیست که بتوانیم با برگزاری رفراندوم به نتیجه مدنظر خودمان دست یابیم.

خیلی‌ها بودند که به بارزانی مشورت و پیشنهاد دادند که این مشاوره‌ها در دو محور بود؛ نخست، مشورت‌هایی که از سوی افراد بی‌اطلاع ارائه شده بود، چرا که آنها نتوانسته بودند آینده را پیش بینی کنند و تحلیل درستی از وقایع آینده داشته باشند و بارزانی را تشویق کردند که روی تصمیمش درباره برگزاری همه‌پرسی بماند.

علاوه بر بارزانی، باقی گروه‌ها همچون اتحادیه میهنی کردستان، اتحادیه اسلامی و ... دنبال رو همین سیاست بودند. که نتیجه این شد کردها تا 50 درصد ریاست و مدیریت مناطق کردنشین را که در اختیار داشتند واگذار کردند و باعث شد به مرزهای سال 2003 عقب‌نشینی کنیم.

گروه دوم، دوستان واقعی ما بودند از کشورهای منطقه‌ای و اروپایی. آنها مشورت داده بودند که اقلیم کردستان نباید چنین سیاستی را دنبال کند و ما گوش ندادیم و همه پرسی انجام شد. حال که انجام شد، باید نتیجه‌اش را بپذیریم و مسئولیت‌های آن را قبول کنیم.

وضعیت مدیریت مرزها و گمرک‌های اقلیم کردستان چگونه است؟

مرزها و فرودگاه‌های داخلی اقلیم به دست نیروهای دولتی خواهد افتاد، ولی تاکنون اجرایی نشده است. تنها دستوراتی ابلاغ شده و در مراحل اجرایی شدن است.

آیا آمریکا به بارزانی قول داده بود که از روند همه‌پرسی حمایت کند؟

به نظر من اگر آمریکایی‌ها حمایت می‌کردند و قول داده بودند وضعیت به صورت دیگری رقم می‌خورد و من معتقدم چنین چیزی درست نیست. برعکس، امروز کل دنیا با عراق همکاری دارند و تاکید می‌کنند که وحدت عراق باید حفظ شود و طبق قانون اساسی عراق مشکلات حل شود و دو طرف راه مذاکره را در پیش بگیرند. در دنیا هیچ کسی از چنین سیاستی حمایت نکرد.

به جز اسرائیل البته...

در روزهای اول هم گفته بودم که اسرائیل موضع‌گیری مشکوکی داشت و از چنین موضع گیری‌ای هدف خاصی را دنبال می‌کرد و می‌خواست در منطقه ناآرامی ایجاد شود.

آیا در آینده کردها به این سمت خواهد رفت که مجدداً همه پرسی سومی را برگزار کنند؟

به نظر من با اتفاقاتی که رخ داده است ما از این روند به کلی دور شده‌ایم. شاید ده‌ها سال دیگر چنین روندی شکل بگیرد. برخی مطالبات و منافع وجود دارد که نمی شود آنها را نادیده گرفت. اگر به تاریخ نگاهی بیاندازیم همیشه در بازه‌های زمانی مختلف قیام‌هایی برای ایجاد امارت و دولت کردی وجود داشته است، ولی به نظر من این شرایط در بازه زمانی کنونی وجود ندارد. دولت مستقل کردی همواره آرمان ما بوده و برای آن مبارزه کرده‌ایم ولی اینکه الان بخواهیم حرف از تشکیل چنین دولتی بزنیم، ممکن نیست.

با توجه به وضعیت به وجود آمده و تضعیف حزب بارزانی و اختلاف میان احزاب مختلف کردی از حزب میهنی گرفته تا گوران (تغییر)، چشم انداز تحولات قدرت در اقلیم کردستان را چگونه می‌بینید؟

به نظر من هر حزبی به اندازه خودش از این روند آسیب دیده است. آن آسیب‌ها باید جبران شود و راه جبران این است که میان آنها وحدت به وجود آید و روی مسائل حزبی اصرار نکنند و همه باید به فکر این باشند که کردها از محنت و درد و فاجعه‌‌ای که وجود دارد نجات یابند و رفاه برای مردم ایجاد شود و این باعث شود تا مشکلات فراموش شود.

یعنی شما الان قبول دارید و معتقدید که بحث همه پرسی و استقلال تمام شده است؟

من معتقد نیستم. من به عنوان نماینده اقلیم کردستان حضور دارم. چند روز قبل اقلیم کردستان اعلام کرد نتیجه همه پرسی را تعلیق کرده است. وقتی می گوید «تعلیق» خود به خود حاوی پیامی است. موضوع بعد اینکه تاکید می‌کنم ما باید وارد مذاکره شویم و طبق قانون اساسی عراق توافق کنیم. وقتی توافق کردیم، خود به خود همه حواشی از بین می‌رود.

حکومت عراق موضوع تعلیق را رد کرده است و می‌گوید همه پرسی باید لغو شود...

اصرار عراق بر سر لغو به نظر من یک بهانه است وگرنه ...

بهانه برای چه؟

برای این که می‌خواهند فشار بیشتری علیه کردها تحمیل کنند و ما را تحت فشار قرار دهند.

خواست کردها تعلیق بود؟

خواسته ما تعلیق نبود ولی تعلیق کردیم.

پیشنهاداتی از سوی غرب و آمریکا مطرح شده در رابطه با اینکه همه پرسی را کردها برای چند سال دیگرعقب بیندازند که پذیرفته نشد

من بارها تاکید داشتم که کاریزما و شخصیت بارزانی باید حفظ شود ولی متاسفانه رایزنی‌ها و مشاوره‌هایی که دادند به این منجر شد که رئیس اقلیم کردستان این تصمیم را بگیرد.