تاریخچه رویارویی مربیان خارجی در دربی سرخابی‌ها؛ برانکو و شفر خالق اثری نو

گروه ورزشی -حمید رضا نقیبی: هشتاد و پنجمین دربی استقلال و پرسپولیس در شرایطی روز پنج‌شنبه 4 آبان برگزار می‌شود که پس از مدت‌ها در دربی پایتخت تماشاگر رقابت سرمربیان خارجی روی نیمکت دو تیم هستیم. برانکو ایوانکوویچ سرمربی سرخ‌پوشان است و وینفرد شفر آلمانی نیز هدایت آبی‌پوشان پایتخت را در اختیار دارد.

نکته جالب توجه تقابل برانکو و شفر آنجاست که این نخستین بار است که پس از انقلاب در دربی سرخابی‌های تهران هر دو تیم از سرمربیان خارجی استفاده می‌کنند. اتفاقی که آخرین بار در دوم مهرماه 1355 و در دربی نوزدهم رخ داد و دو تیم در آن بازی به نتیجه مساوی یک بر یک رسیدند. آن مسابقه در چارچوب جام تخت جمشید برگزار شد. دیداری که در دقیقه 26 هادی نراقی استقلال را پیش انداخت اما علی پروین در دقیقه 40 بازی را به تساوی کشاند. دیداری که زدراکو رایکوف سرمربی اهل یوگسلاوی سابق روی نیمکت آبی پوشان بود و ایوان کونوف روس هم سرمربی سرخ‌پوشان بود. در آن بازی قضاوت بر عهده جک تیلور داور فینال جام جهانی فوتبال ۱۹۷۴ میان آلمان غربی و هلند بود که با قهرمانی ژرمن‌ها به پایان رسید.

پیشینه دوئل‌های مربیان خارجی در دربی سرخابی

در تاریخ 49 ساله دربی استقلال و پرسپولیس بارها مربیان خارجی روی نیمکت دو تیم نشسته‌اند اما در 84 دربی گذشته دو تیم تنها 7 بار اتفاق افتاده که سرخابی‌ها به صورت همزمان از سرمربی خارجی استفاده کرده باشند. اولین مربی خارجی که در دربی سرخابی‌ها روی نیمکت یکی از دو تیم نشست، زدراکو رایکوف بود. او سوم مهرماه 1349 در دربی پنجم دو تیم هدایت آبی‌ها را برعهده داشت. دیداری که تا دقیقه 73 پرسپولیس با گل‌های علی پروین و حسینعلی کلانی 2 بر صفر جلو بود اما استقلال با گل‌های جواد قراب عضو فعلی هیات مدیره فعلی آبی‌ها، کارو حق وردیان و عباس مژدهی 3 بر 2 پیروز شد.

در دربی ششم و هفتم هم رایکوف مربی آبی‌ها بود که نتیجه هر دو مسابقه تساوی یک بر یک بود با این تفاوت که در دربی ششم بازیکنان تیم پرسپولیس با اخراج حسین کلانی و مهراب شاهرخی حاضر به پذیرفتن تصمیم داور نشدند و این دو نیز زمین را ترک نکردند. داور پس از انقضای مدت لازم زمین را ترک گفت. براساس رای صادره از سوی فدراسیون فوتبال تیم تاج با نتیجه 3 بر صفر برنده بازی شد. پس از این بازی حسین کلانی و مهراب شاهرخی یک سال از حضور در مسابقات محروم شدند.

در دربی هشتم نخستین دوئل مربیان خارجی رقم خورد. آلن راجرز انگلیسی سرمربی سرخ‌پوشان بود و موفق شد تیم رایکوف را با نتیجه جالب 4 بر یک در هم بکوبد. حسینعلی کلانی(2)، مرحوم صفر ایرانپاک و محمود خوردبین گلزنان پرسپولیس بودند تا تک گل علی جباری جوابگوی این شکست سنگین نباشد.

پس از دربی هشتم، رایکوف و راجرز در دربی‌های نهم، دهم، یازدهم، دوازدهم، سیزدهم به مصاف هم رفتند که این بازی‌ها در جریان رقابت‌های لیگ ایران، لیگ تهران، جام اتحاد و جام تخت جمشید برگزار شد. در این 5 مسابقه سهم هر تیم 2 پیروزی بود و یک بازی هم با تساوی به پایان رسید تا در مجموع راجرز انگلیسی در دربی‌هایی که مقابل رایکوف قرار گرفت 3 بر 2 برنده شود.

مهم‌ترین پیروزی که سرمربی انگلیسی پرسپولیس برابر مربی یوگسلاو استقلال به دست آورد در دربی دوازدهم بود. در این بازی که 16 شهریور سال 52 برگزار شد پرسپولیس در روزی استثنایی 6 گل به استقلال زد تا عجیب‌ترین نتیجه دربی تا به امروز رقم بخورد. مرحومان همایون بهزادی(3) و ایرج سلیمانی(2) به همراه حسینعلی کلانی گل‌های پرسپولیس را به ثمر رساندند. این بازی اولین شهرآورد در ورزشگاه آزادی بود ولی به دلیل همزمان بودن مسابقات کشتی قهرمانی جهان در تهران و دربی، دوربین‌های تلویزیون در استادیوم نبودند. در آن زمان صدا و سیما فقط یک گروه تصویربرداری داشت. گل‌های آن مسابقه تنها در یکی از فیلم‌های قبل از انقلاب وجود دارد.

راجرز در دربی چهاردهم روی نیمکت پرسپولیس نبود و مرحوم همایون بهزادی هدایت سرخ‌ها برا برعهده داشت که آن دیدار را استقلال با گل دقایق پایانی حسن روشن یک بر صفر به سود خود به پایان رساند. جالب اینکه در دربی پانزدهم راجرز هدایت پرسپولیس را برعهده داشت و رایکوف در مرخصی بود تا محمدرضا عادلخانی سرمربی استقلال باشد. مسابقه‌ای که در پایان سرخ‌پوشان با گل‌های مرحوم صفر ایرانپاک و اسماعیل حاج‌رحیمی‌پور آبی‌ها را 2 بر یک شکست دادند. تک گل استقلال را مرحوم غلامحسین مظلومی به ثمر رساند.

آخرین دربی که دوئل مربیان خارجی بود در دربی نوزدهم در دوم مهرماه سال 1355 بود که آن دیدار با تساوی یک بر یک به پایان رسید. روی نیمکت آبی‌ها باز هم رایکوف سرمربی بود و ایوان کونوف روسیه‌ای هم سرمربی سرخ‌پوشان بود. در این بازی هادی نراقی برای استقلال و علی پروین برای پرسولیس گلزنی کردند.

سرمربیان خارجی دربی‌ها

پس از انقلاب هر دو تیم از سرمربیان خارجی برای هدایت تیم‌شان استفاده کردند ولی هیچ‌گاه به طور همزمان در دربی‌ها سرمربی غیرایرانی روی نیمکت 2 تیم ننشست. در این میان سهم پرسپولیسی‌ها بیشتر از استقلالی‌ها بود. یورگن گده، استانکو پابلکوویچ، وینگو بگوویچ، راینر زوبل، مصطفی دنیزلی، زلاتکو کرانچار و برانکو ایوانکوویچ سرمربیانی هستند که در دربی‌ها مختلف روی نیمکت سرخ‌پوشان نشسته‌اند و در مقابل ولادیمیر جگیچ، یوگنی سکوموروخوف و رولند کخ هدایت آبی‌پوشان را برعهده داشتند. با این حساب در چهل سال گذشته دو تیم با سرمربی خارجی مقابل هم قرار نگرفتند و این طلسم چهارم آبان در دربی 85 با حضور برانکو ایوانکوویچ و وینفرد شفر شکسته خواهد شد.

ضمن اینکه وینفرد شفر چهاردهمین مربی خارجی است که سرمربیگری سرخابی‌ها را برعهده می‌گیرد. همچنین شفر چهارمین مربی آلمانی است که دربی را تجربه می‌کند و سهم استقلال از سرمربیان آلمانی دربی را به عدد 2 می‌رساند. پیش از این یورگن گده و راینر زوبل مربیان آلمانی پرسپولیس در دربی بودند و رولند کخ هدایت استقلال را برعهده داشت.

همچنین کروات‌ها با داشتن 6 مربی در دربی سرخابی بیشترین سهم را در میان مربیان خارجی داشته‌اند. استانکو پابلکوویچ، وینگو بگوویچ، زلاتکو کرانچار و برانکو ایوانکوویچ روی نیمکت پرسپولیس نشسته‌اند و زدراکو رایکوف و ولادیمیر جگیچ نیز سرمربی استقلال بوده‌اند.