زمان برهم زدن بازی با ایران نرسیده

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر آنا، رژیم اشغالگر قدس چه قبل از برجام و چه بعد از آن همواره علیه ایران عمل کرده و می‌کند. با نزدیک شدن به ضرب‌الاجل اعلام نظر رئیس‌جمهور ایالات متحده درخصوص پایبندی ایران به برجام و بحث تطابق قرارداد با منافع ملی آمریکا، گزارشی از سوی یکی از مهم‌ترین موسسات تحقیقاتی رژیم صهیونیستی درخصوص توافق هسته‌ای، برنامه‌های دفاعی و نقش ایران در منطقه، بازگشت تحریم‌ها و استراتژی برخورد با جمهوری اسلامی منتشر شد.

گزارش مذکور توسط دونفر از مدیران اندیشکده مطالعات امنیت ملی (INSS) دانشگاه تل‌آویو نوشته شده است؛ آموس یادلین، مدیر این اندیشکده، ژنرال بازنشسته و رئیس سابق سرویس اطلاعات نظامی رژیم صهیونیستی و اَونِر گولُو، پژوهشگر ارشد و مدیر برنامه‌های تحقیقاتی این موسسه به واشنگتن هشدار می‌دهند که نباید تصور شود خروج آمریکا از برجام بدون ریسک خواهد بود و با تاکید بر اینکه دستان آمریکا برای انتخاب شیوه جایگزین برجام خالی است، تصریح می‌کند که کاخ سفید ابتدا باید آمادگی‌های نظامی و دیپلماتیک خود را برای پس از برجام فراهم کند.

استراتژی جایگزین پیش از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران

اکنون زمان خوبی برای خروج از توافق هسته‌ای با ایران نیست. در عوض، آمریکا باید به دنبال آماده کردن گزینه‌های استراتژیک جایگزین باشد. در این صورت چنانچه خروج از توافق در آینده ضرورت یابد گزینه بهتری پیش روی دولت آمریکا وجود خواهد داشت. البته به تاخیر انداختن تصمیم‌گیری در مورد برجام به معنی اتخاذ یک سیاست انفعالی در قبال ایران نیست. یک ائتلاف بین‌المللی برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح‌های هسته‌ای باید تشکیل شود. هم‌زمان باید اقداماتی در مورد فعالیت‌های مخرب ایران که در این توافق پوشش داده نشده‌اند، انجام داد. آمریکا و اسرائیل باید یک استراتژی مشترک علیه تهدیدهای گوناگون ایران را توسعه دهند.
ترامپ و تعهد ایران به برجام

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا باید تا 23 مهر امسال به دو سوال اساسی در زمینه توافق هسته‌ای بین ایران و قدرت‌های جهانی پاسخ دهد. ترامپ باید به این سوالات پاسخ دهد که آیا ایران به تعهداتش پایبند است و این توافق منطبق با منافع امنیت ملی آمریکاست؟

در صورتی که پاسخ هر کدام از این دو سوال منفی باشد، بحثی در کنگره آمریکا در مورد احیای همه یا بخشی از تحریم‌های ایران و شرکت‌های معامله‌کننده با ایران آغاز خواهد شد. جیمز متیس وزیر دفاع آمریکا اخیرا اعلام کرد که حفظ این توافق در راستای منافع آمریکا خواهد بود و جوزف دانفورد رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا نیز تایید کرد که ایران این توافق را نقض نکرده است. اما ترامپ بارها برجام را توافقی بد نامیده و تاکید کرده است که به دنبال خروج از آن یا مذاکره مجدد است. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل نیز از لغو یا اصلاح این توافق حمایت کرده است.
ریسک مشترک

در واقع، برجام مشکل‌آفرین است و در درازمدت یک ریسک استراتژیک برای آمریکا و اسرائیل ایجاد می‌کند. اما نباید تصور کنیم که خروج آمریکا از این توافق بدون ریسک خواهد بود. دولت آمریکا باید سناریوهای واقع‌گرایانه مختلف بعد از خروج از قرارداد یا حفظ آن را در نظر بگیرد. در زمان تحلیل این سناریوها باید روی سه سوال کلیدی تمرکز کرد. اول اینکه، آیا گزینه جایگزین بهتری برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح‌های هسته‌ای وجود دارد؟ چنانچه پاسخ این سوال مثبت باشد موضوع دوم این است که چگونه باید توافق را لغو یا حداقل اصلاح کرد؟ و درنهایت باید به این سوال پاسخ داد که چگونه زمان مناسب برای انجام این کار را تعیین کرد؟

یک توافق خوب نسبت به دو گزینه جایگزین دیگر یعنی ایران هسته‌ای یا حمله نظامی به ایران ارجحیت دارد. این دو گزینه هزینه بسیار زیادی را دربر می‌گیرند. در نتیجه ابتدا باید همه گزینه‌های دیگر برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را بررسی کرد. حامیان برجام ادعا می‌کنند که این توافق نسبت به همه گزینه‌های دیگر بهتر است، زیرا زمان گریز ایران برای توسعه بمب هسته‌ای را به یک سال افزایش داده است. زمان گریز همان زمان مورد نیاز برای تولید مواد شکافتی ضروری برای تولید سلاح‌های هسته‌ای است. همچنین این توافق محدودیت‌های شدیدی در یک دوره 10 تا 15 ‌ساله برای برنامه هسته‌ای ایران اعمال می‌کند.

مخالفان توافق هم مدعی هستند که در واقع برجام مسیر دستیابی ایران به یک بمب هسته‌ای را هموار می‌کند و در دهه دوم بعد از اجرای توافق ایران بدون هیچ مانعی به آستانه دستیابی به سلاح هسته‌ای می‌رسد. مخالفان این توافق می‌توانند به قضیه کره شمالی اشاره کنند؛ این کشور از توافق‌های ناقص به ‌منظور دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای بهره‌برداری کرد. علاوه‌بر این، مخالفان توافق اشاره می‌کنند که برجام منابع مالی زیادی را به دلیل برداشته شدن تحریم‌ها در دسترس ایران قرار داده است. ایران با کمک این منابع مالی جدید می‌تواند قدرت نظامی متعارف خود را با تاکید بر موشک‌های بالستیک و سامانه دفاع موشکی پیشرفته تقویت کند. همچنین ایران می‌تواند از فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده در منطقه خاورمیانه پشتیبانی مالی کند.
راهبرد بعدی آمریکایی

حامیان و مخالفان این توافق تحلیل‌های کاملی ارائه نمی‌کنند. حفظ کردن این توافق در یک دوره کوتاه‌مدت پنج تا هشت ساله نسبت به دو گزینه نامطلوب اشاره شده در بالا ترجیح داده می‌شود. بعد از این دوره با وضعیت خطرناک‌تری روبه‌رو می‌شویم و ایران به آستانه دستیابی به سلاح هسته‌ای می‌رسد. در این موقعیت جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح‌های هسته‌ای بسیار دشوار خواهد شد. در نتیجه آمریکا اندکی قبل از برداشته شدن محدودیت‌های برنامه هسته‌ای ایران باید از این توافق خارج شود. تا آن زمان باید روی بازرسی کامل تاسیسات هسته‌ای ایران تمرکز کرد.

زمان گریز ایران برای تولید سلاح‌های هسته‌ای نباید کمتر از یک سال باشد. علاوه‌بر این، باید کاری در مورد فعالیت‌های مخرب ایران در منطقه شامل توسعه موشک‌های بالستیک دوربرد و حمایت از سازمان‌هایی که به نظر آمریکا تروریستی هستند، انجام داد. در طول سال‌های آینده این توافق مزایای خود نسبت به گزینه‌های جایگزین را از دست خواهد داد. در این زمان باید توافق را جایگزین یا لغو کرد؛ اما ابتدا باید آمادگی‌های نظامی و دیپلماتیک برای چنین موقعیتی فراهم شوند.

ظاهرا دونالد ترامپ اعتقاد دارد که در کوتاه‌مدت نیز گزینه بهتری در مقایسه با این توافق وجود دارد. اخیرا گزارش شده است که او قصد خروج از توافق را ندارد، اما برای بار سوم پایبندی ایران به توافق و منطبق بودن آن با منافع ملی آمریکا را تایید نخواهد کرد.
مکانیسم بازگشت تحریم‌ها

شواهد نشان می‌دهد ترامپ قصد دارد اعلام کند که ایران در حال نقض توافق است و بحثی را در کنگره در مورد احیای تحریم‌ها آغاز کند. کنگره طی 60 روز می‌تواند دوباره تحریم‌های ایران را اعمال و عملا توافق برجام را نابود کند. گزینه دیگر آن است که کنگره بدون احیای تحریم‌ها به بحث خود در چارچوب این توافق ادامه دهد. آمریکا ایران را تهدید می‌کند که در صورت نیاز فورا تحریم‌ها را بازمی‌گرداند.

از این طریق می‌توان برای اصلاح توافق به ایران فشار وارد کرد. آمریکا براساس این گزینه می‌تواند نقاط ضعف‌های توافق را که در ادامه می‌آید، برطرف کند. تلاش‌های پژوهشی ایران در راستای بهبود قابلیت‌های غنی‌سازی اورانیوم و کوتاه کردن زمان گریز به یک بمب هسته‌ای، بازرسی ضعیف از تاسیسات هسته‌ای و شرایط به تعلیق درآوردن محدودیت‌های اصلی برنامه هسته‌ای ایران از جمله این ضعف‌ها هستند. این گزینه به لحاظ تئوری منطبق با منافع اسرائیل و آمریکا خواهد بود، اما برای قانع کردن ایران باید فشار بی‌سابقه‌ای به این کشور وارد شود.

در واقع ایران در زمان مذاکره با دولت اوباما هیچ‌یک از این شرایط را نپذیرفت. همچنین باید توجه داشته باشیم که در بین قدرت‌های جهانی تنها آمریکا ادعا می‌کند که ایران توافق هسته‌ای یا روح آن را نقض کرده است. آمریکا بدون کمک ائتلافی متشکل از شرکای اروپایی خود نمی‌تواند فشار بیشتری بر ایران در مقایسه با دولت اوباما وارد کند. همچنین این ائتلاف باید با دیگر شرکای تجاری ایران از جمله هند، ژاپن و کره جنوبی همکاری کند. علاوه‌بر این، تصویب یک قطعنامه در ارتباط با احیای تحریم‌ها بدون ریسک نخواهد بود، زیرا رئیس‌جمهور باید سیاست‌های خود را با سنا و مجلس نمایندگان هماهنگ کند.

لغو این توافق در شرایط و زمان نادرست می‌تواند به موقعیتی منجر شود که در آن ایران بدون هیچ محدودیتی به سمت دستیابی به یک بمب هسته‌ای حرکت می‌کند و آمریکا اعتبار و قدرت کافی برای متوقف کردن ایران را نخواهد داشت. در این شرایط تنها دو گزینه ایران هسته‌ای یا حمله نظامی پیش روی آمریکا قرار خواهد داشت.
به سوی تغییرات در یک قرارداد

اصلاح توافق در دوره میان تا بلندمدت به‌عنوان بهترین گزینه در نظر گرفته می‌شود، اما باید شرایط لازم را برای اعمال فشار بر ایران فراهم کرد. چنانچه ایران تصمیم به خروج از توافق یا حرکت به سمت تولید یک بمب هسته‌ای بگیرد، آمریکا باید گزینه‌های مناسب برای مقابله با ایران را آماده کرده باشد. برای این منظور، آمریکا باید به سرعت یک ائتلاف بین‌المللی برای بهبود دادن این توافق ایجاد کند. کشورهای این ائتلاف باید در مورد اصلاحات موردنیاز به توافق برسند. چنانچه ایران با اصلاح توافق موافقت نکرد، این کشورها باید استراتژی مناسبی را اتخاذ کنند.

حفظ این توافق در کوتاه‌مدت به‌عنوان بهترین گزینه در نظر گرفته می‌شود. اما آمریکا باید گزینه‌های جایگزینی را آماده کند تا در صورت تخلف ایران این توافق کنار گذاشته شود. آمریکا در درازمدت باید به دنبال اعمال تغییرات در قرارداد باشد. در صورتی که دستیابی به این تغییرات ممکن نباشد، باید از توافق خارج شد. در این موقعیت آمریکا باید توانایی تشکیل یک ائتلاف برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح‌های اتمی را داشته باشد.

استدلال‌های بنیامین نتانیاهو علیه این توافق به‌طور رسمی در متن توافقنامه نیامده‌اند. او ادعا می‌کند که ایران از لحاظ سیاسی به هیچ وجه میانه‌روتر نشده و در حال توسعه موشک‌های بالستیک است. آمریکا و متحدان این کشور نباید نسبت به این موضوع بی‌تفاوت باشند. دولت ترامپ برخلاف دولت اوباما نگران این موضوع نیست که ایران از توافق خارج شود. در نتیجه، آمریکا می‌تواند در جهت تصویب یک قطعنامه جدید در شورای امنیت برای جلوگیری از آزمایش موشک‌های بالستیک با قابلیت حمل کلاهک‌های هسته‌ای تلاش کند. آمریکا می‌تواند اقداماتی در جهت مقابله با فعالیت‌های ایران در سوریه، یمن، لبنان و عراق انجام دهد و تحریم‌های جدیدی را به خاطر حمایت ایران از تروریسم، آزمایش‌های موشکی و نقض حقوق بشر اعمال کند. این فشار می‌تواند به‌عنوان پیش‌زمینه‌ای برای جایگزین کردن برجام در آینده عمل کند.
رویکرد مشترک عبری ـ غربی

آمریکا و اسرائیل باید همزمان به فکر یک توافق موازی باشند که در آن موارد نقض برجام به خوبی تعریف شده باشد. آنها باید در مورد انجام اقدامات مناسب در پاسخ به تخلفات ایران به توافق برسند. در این توافق موازی باید موارد زیر پوشش داده شوند: هماهنگی اقدامات سرویس‌های اطلاعاتی علیه برنامه هسته‌ای ایران، واکنش احتمالی آمریکا و اسرائیل نسبت به تلاش ایران برای تولید سلاح‌های هسته‌ای و آماده‌سازی برنامه‌ای برای توسعه قابلیت‌های دفاعی اسرائیل. درنهایت، در این توافق باید یک سیاست مشترک در قبال تهدیدات غیرهسته‌ای ایران برای اسرائیل و متحدان آمریکا در خاورمیانه آماده شود.

آمریکا و اسرائیل در بلندمدت باید به دنبال اصلاح توافق هسته‌ای باشند. برای این منظور، آمریکا و اسرائیل باید همکاری‌های خود را تقویت و یک کمپین دیپلماتیک ایجاد کنند. مقامات اسرائیلی از تصمیم احتمالی دونالد ترامپ برای جایگزین کردن توافق یا خروج از آن حمایت می‌کنند. با وجود این، اقدامات عجولانه می‌توانند آمریکا و اسرائیل را در موقعیتی خطرناک قرار دهند.

منبع: فرهیختگان