از «ژن خوب» به «آنتی نپوتیسم» می رسیم؟

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر آنا از خراسان، ماجرای ژن خوب که پس از سخنان حمید رضا عارف در فضای مجازی ،رسانه ای و حتی فضای سیاسی کشور نیز مطرح شده بود همچنان در فضای مجازی به ویژه با برخی انتصاب های اخیر ادامه دارد.حمید رضا عارف اخیرا و در مصاحبه ای در پاسخ به شبهاتی درباره پیشرفت وی و نقشش در فعالیت هایی چون موضوع ورود ایرانسل به ایران مصادف با دوران وزارت عارف بر پست و تلگراف ضمن رد این شبهات پیشرفت های خود را ناشی از خون و ژن خوبی که از پدر و مادر خود گرفته دانست که این موضوع با هشتگ ژن خوب در فضای مجازی واکنش های بسیاری را برانگیخت .

تکذیب لاهوتی ؛دفاع بهمنی

طی یکی دو روز گذشته، برخی اخبار در شبکه های مجازی و توئیتر حاکی از انتصاب فرزند مهرداد لاهوتی نماینده لنگرود به سمت شهردار چاف و چمخاله بود . اما لاهوتی در گفت وگویی با شرق این موضوع را تکذیب کرده و می کوید :« یک پسرم کارشناسی ارشد عمران دارند و کارمند مسکن و شهرسازی هستند، [او را] جزو گزینه های شهرداری چمخاله قرار دادند. خود من هم به او توصیه کردم که اصلا چنین کاری نباید بکند.» وی در عین حال می افزاید :«این حق شورای شهر است که روی گزینه ها کار کند. بالاخره ایشان آدم بااستعدادی است، حالا چون پسر من است که نباید برود خانه بنشیند. شورای شهر که دولت نیست، مردم هستند که شهردار را انتخاب می کنند» اما این پایان ماجرای ژن های خوب در فضای مجازی نبود . در همین حال خبر هایی نیز از انتصاب فرزند محمود بهمنی رئیس سابق بانک مرکزی و نماینده فعلی ساوجبلاغ در مجلس حکایت می کند . برخی کاربران و خبرگزاری ایلنا در همین رابطه مدعی شدند :« امیر بهمنی فرزند محمودبهمنی رئیس بانک مرکزی دولت احمدی نژاد بدون سابقه مدیریت شهری به یکباره شهردار شهر هشتگرد شد.» اما خود بهمنی ضمن تایید شهر دار شدن فرزندش می گوید : « فرزند بنده با وجود 35 سال سن دکترای عمران و شهرسازی از دانشگاه تهران دارد، نخبه بوده و یک اختراع ثبت شده را در کارنامه دارد. وی با اشاره به برخی سوابق اجرایی امیر بهمنی، افزود: فرزندم گناهی مرتکب نشده که فامیلی اش بهمنی است. شهردار شدن یک شغل انتصابی نیست و افراد با رای شوراها این سمت را کسب می کنند.»در عین حال ایلنا از رد اولیه صلاحیت امیر بهمنی از سوی شورا به دلیل نداشتن شرایط لازم برای سمت شهرداری و انتخاب بعدی وی در جلسه ای خارج از صحن شورا و در یک محفل خصوصی با حضور 4 عضو شورا سخن به میان آورده است .

بحث در میان کاربران

حساسیت به موضوع احتمال انتصاب‌های فامیلی در فضای مجازی این روز ها بالاست و حتی این حساسیت نسبت به افراد شناخته نشده نیز مشاهده می شود مثلا کاربری بدون ارائه سند و مدرکی مدعی شد : «فرزند معاون استاندار اردبیل با 27 سال سن و فاقد هیچ گونه سابقه فعالیت اجرایی شهردار گیوی شد!»

یا کاربر دیگری نوشت :« فقط پسر وکیلی نیست. مصطفی موسوی لاری فرزند وزیر کشور دولت اصلاحات هم عضو موظف و رئیس هیئت مدیره شرکت سولیران (وابسته به شستا) است» .حمید رضا عارف که واژه ژن خوب پس از مصاحبه اخیر وی دستمایه این موج انتقادی شده است نیز همچنان مورد توجه برخی کاربران است و برخی از آن ها خبر داده اند که «بنا بر شنیده‌ها، حمیدرضا عارف فرزند محمدرضا عارف قرار است به هیئت مدیره‌ شرکت «دارو پخش»، شستا منصوب شود.»

جدای از این اخبار برخی کاربران نیز به اظهار نظر و بحث درباره این موضوع و عوارض و راه های مقابله با آن پرداخته اند .

زهر ا طباخی کاربر اصولگرا و نویسنده وطن امروز در توئیتی نوشت :«هی گفتیم کارگزاران پیر شده اند و آینده ندارند. شنیدند و به سرعت پروژه لانه گزینی #ژن_خوب در عرصه قدرت،با اشغال یک به یک پست های مهم آغاز شد.» کاربر دیگری نوشت :« ژن_خوب کم کم داره خودشو نشون میده و آقازاده ها جایگزین پدران می شوند، جوانان خود را آماده رقابت با کسانی کنید که حتی آفتاب و مهتاب هم ندیدند.» اما کاربری دیگران را به جناحی ندیدن این موضوع دعوت کرده و نوشته :« ای کاش داستان #ژن_خوب رو مثل داستان #بررسی_مدرک_رئیس_جمهور نکنیم.یعنی از همه طرف معرفی کنیم اما برخی کاربران پرداختن زیاد به این موضوع راافراطی دانسته و نوشته اند :«میگم واقعا چند تا خانواده هست که وقتی پدر یا مادر موقعیت شغلی خوبی دارن، فرزندانشون رو هم سر کار نبرن که هی #ژن_خوب راه انداختین؟!!» دیگری نوشت :«ملت سرآمدی شده ایم در رها نکردن یک موضوع. در به لجن کشیدن. تا وقتی که ثابت نکنیم هر انسان موفقی در کشور حاصل یک #ژن_خوب است دست بردار نیستیم»

اما کاربر دیگری از دریچه آسیب شناسانه به موضوع نگاه کرده و نوشت:«این ماجرای #ژن_خوب اگر بخواد به نتیجه خوبی برسه، باید به تصویب قوانین ضد #نپوتیسم (فامیل سالاری) منجر بشه. فحش دادن صرف فقط عقده خالی کردنه.»

قانون آنتی نپوتیسم (nepotism) چیست ؟

اما قوانین ضد نپوتیسم و فامیل سالاری چیست ؟ و آیا این قوانین در ایران وجود دارد یا خیر؟

از قرن نوزدهم، در برخی کشور ها قاعده استخدام بستگان از سوی مدیر یک موسسه عمومی و رعایت حال آنان ممنوع است. این قاعده شرکت های سهامی را نیز که دارای سهام عام هستند شامل می شود؛ و تاکنون بر اساس همین قانون، دادگاه افرادی را مجازات کرده است.

مثلا شورای شهر «راک هیل» آمریکا واقع در ایالت کارولینای جنوبی در ژوئیه 2005 دستور اخراج «مت کوپر» را از نیروی آتش نشانی شهر صادر کرد. مت 25 ساله با دختر رئیس سازمان آتش نشانی راک هیل ازدواج کرده بود . شورای شهر طبق اصل ضد نپوتیسم (رعایت قوم و خویش در سازمان های مختلف دولتی و عمومی) تصمیم به اخراج مت کوپر گرفت .در آمریکا از قرن نوزدهم، قاعده استخدام بستگان از سوی مدیر یک موسسه عمومی و رعایت حال آنان ممنوع است. در قرن 19 یکی از روسای جمهور آمریکا، مقامات را سر میز ناشتایی که در آشپزخانه کاخ سفید چیده می شد از میان دوستان و بستگان و افرادی که توصیه شده بودند انتخاب می کرد که این عمل مورد اعتراض آمریکاییان قرار گرفت و به «محفل آشپزخانه » معروف شد که قاعده ضد نپوتیسم به آن پایان داد. حتی براساس قانون موسوم به آنتی نپوتیسم، یک مقام رسمی دولتی اجازه ندارد برای یک سمت غیر رسمی منصوب، استخدام و یا به کار گرفته شود.

سایت الف پیشتر در یادداشتی با عنوان «نپوتیسم آرمان‌های انقلاب را می‌بلعد» به قلم هادی شریفی نوشت :

« تجربه تاریخ جهان و ایران نشان می‌دهد که تمرکز و تداوم طولانی قدرت در دست یک گروه محدود به پیدایش طبقه جدید و استیلای ساختار الیگارشیک (حکومت گروهی معدود و کم‌وبیش بسته) می‌انجامد؛ اعضای این الیگارشی به‌تدریج از طریق وصلت‌های فامیلی خویشاوند می‌شوند یا خویشان خود را بر‌می‌کشند و در قدرت سیاسی یا ثروت سهیم می‌کنند. این فرایند، در صورت تداوم و ثبات طولانی، نظام سیاسی الیگارشیک را به آریستوکراسی (حکومت خاندان‌های اشرافی) بدل می‌کند.درحالی که بیشتر کشورهای جهان <نپوتیسم و خویشاوند سالاری > را جرم می دانند در کشور ما نپوتیسم هر روزه خود را به نحوی نشان می دهد.گرچه با توجه به انتصاب های فامیلی زیاد در کشور و ساختار حاکمیت اکنون تا حدودی کار سخت شده است اما لازم است حاکمیت در این راستا قدمی بردارد و جلوی حرکت ما به سمت آریستوکراسی را بگیرد و نپوتیسیم کنونی، بیش از این ضربه به کشور و مردم نزند. تصویب قانون ضد نپوتیسم و خویشاوند سالاری در این برهه مهم است.» اکنون سوال این است که آیا قوه مقننه قوانین ضد فامیل سالاری را به طور مشخص و مدون تهیه و تصویب خواهد کرد ؟