راه‌اندازی آزمایشگاه‌های پژوهشی با رویکرد تأمین زیرساخت تحقیقات قابل تجاری‌سازی در واحد تبریز

دکتر ناصر مدیرشهلا در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری آنا در تشریح وضعیت حوزه تحت پوشش خود و فعالیت‌های صورت گرفته اخیر اظهار کرد: در راستای ارتقای کیفی فعالیت‌های پژوهشی فعالیت‌هایی نظیر اعطای پژوهانه به اعضای هیات علمی، ایجاد فرصت‌های مطالعاتی داخلی و خارجی برای کسب مهارت‌های روز دنیا، برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های علمی-پژوهشی در ارتباط با علوم و فنون مدرن دنیا و برگزاری همایش‌های ملی در واحد تبریز انجام شده است.

به گفته وی، فعال‌سازی و تجهیز مراکز تحقیقاتی موجود، برگزاری جشنواره‌های استانی و تجلیل از فعالیت‌های تحقیقاتی پژوهشگران برتر و موفق در انجام پروژه‌های مشترک با صنایع از جمله فعالیت‌های واحد تبریز برای تقویت فضای پژوهش در دانشگاه بوده است.

تشکیل تیم‌های تحقیقاتی برای فعالیت در زمینه علوم بین‌رشته‌ای

این مسئول ادامه داد: توسعه شبکه آزمایشگاهی استانی از طریق فعال کردن ساها، رونق دادن به محیط آزمایشگاه‌های تحقیقاتی از طریق سپردن مسئولیت این آزمایشگاه‌ها به محققان با سابقه درخشان تحقیقاتی، تشکیل تیم‌های تحقیقاتی برای فعالیت در زمینه علوم بین‌رشته‌ای و ارج نهادن به محققان با عملکرد پژوهشی باکیفیت و کارآمد باعث ایجاد محیط پویای پژوهشی در این دانشگاه شده است.

مدیرشهلا، راه‌اندازی کتابخانه دیجیتال برای دسترسی آسان به مقالات، کتب مرجع و منابع پایان‌نامه‌ای، نمایه‌سازی نشریات دانشگاه، تشکیل و توسعه فعالیت‌های کمیته استانی ارتباط با صنعت در راستای ایجاد بسترها و پیش‌نیازهای لازم در پنج نشریه علمی پژوهشی دانشگاه برای نمایه‌کردن آن‌ها در پایگاه‌های معتبر بین‌المللی را از دیگر اقدامات پژوهشی واحد تبریز دانست.

وی از دیگر فعالیت های پژوهشی اخیر حوزه متبوع خود را؛ تأسیس و آغاز کار انجمن ایده‌های نو در راستای بسترسازی برای تجاری کردن ایده‌ها، فعال کردن مرکز رشد واحدهای فناور، پیگیری عقد قرارداد برای ارایه خدمات آزمایشگاهی، ایجاد آزمایشگاه‌های همکار مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی کشور، اجرای دوره دکتری پژوهش‌محور بر اساس قراردادهای برون‌دانشگاهی منعقده با صنایع، سازمان‌ها و نهادها و ساماندهی دوره‌های کارآموزی در راستای کیفیت بخشیدن به آموزش‌های کاربردی نام برد.

استقرار 7 واحد فن‌آور در حوزه‌های فنی مهندسی و مدیریت

مدیر شهلا در پاسخ به این سوال که فعالیت‌های مرکز رشد، شرکت‌های دانش‌بنیان و واحدهای فن‌آور واحد تبریز را چگونه ارزیابی می کنید به آنــا گفت: اکنون تعداد 7 واحد فن‌آور در حوزه‌های فنی مهندسی و مدیریت در دانشگاه مستقر هستند که 2 مورد از آنها، سال گذشته موفق به کسب عنوان دانش‌بنیان از معاونت علمی و فن‌آوری ریاست جمهوری شدند.

به گفته مدیرشهلا، شرکت آریا نگین بتن تبریز با تولید بتن آنتی استاتیک و بتن کاهنده مقاومت زمین، شرکت پیشگامان اندیشه راه آرمان با محصول حمام التراسونیکشرکت کیهان کاوان سهند تبریز با ایده عملگرهای سرو یا سرو اکچویتورها، شرکت ایده‌سازان نوین ارتباط دانش با طراحی سامانه جلسات تصویری آنلاین (تجاری‌سازی شده) و سامانه یکپارچه آموزش از راه دور (ساردا)، شرکت کاوش الکترونیک سهند با تولید وکیوم چند موتوره هوشمند با سافت استارت، شرکت تصمیم یاران مدیریت ایرانیان با تولید اکوسیستم مجازی کسب و کار و شرکت نارین رباتیک آران با محصول ربات‌های آموزشی 7 شرکت دانش‌بنیان واحد تبریز هستند.

این مسئول درباره اهم فعالیت‌های این مرکز اظهار کرد: برگزاری جلسات و کارگاه‌های عمومی و تخصصی با حوزه صنعت، استانداری، مدیران مراکز رشد استان و پارک علم و فن‌آوری و دستگاه‌های استان، اقدام برای پذیرش و عقد قرارداد هسته‌های فن‌آور جدید و تبدیل وضعیت هسته‌های موجود به واحدهای فن‌آور، بازاریابی و معرفی محصولات واحدهای فن‌آور، برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی برای هسته‌ها و واحدهای فن‌آور و تلاش برای کسب موافقت اصولی وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری از جمله این فعالیت‌ها بوده است.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی تبریز با توجه به افزایش بودجه پژوهشی دانشگاه دستورکارهای این واحد را تقویت مراکز پژوهشی از طریق تکمیل فضای آزمایشگاهی و تجهیز امکانات تحقیقاتی، نوسازی تجهیزات آزمایشگاهی، پیگیری راه‌اندازی شهرک فن‌آوری آزاد (شفا)، جذب و استقرار واحدهای فن‌آور جدید و راه‌اندازی آزمایشگاه‌های پژوهشی با رویکرد تأمین زیرساخت تحقیقات قابل تجاری‌سازی دانست.

اعتبارسنجی مقالات علمی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی

مدیرشهلا، اعتبارسنجی مقالات علمی برای واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی کشور، کلینیک صنعت و انجمن ایده‌های نوین را از جمله فعالیت‌های پژوهشی در حال انجام دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز دانست.

وی با توجه به اقدام دکتر ولایتی در افزایش بودجه پژوهشی و تاثیر آن در رشد دانشگاه و نیز جذب نخبگان و تأثیرات آن به خبرنگار آنــا گفت: در این باره ابتدا لازم است یک مقدمه عرض شود. ورود جدی دانشگاه‌ها به عرصه پژوهش با فراخوان مهم مقام معظم رهبری برای نهضت نرم‌افزاری که در سال 1379 در دیدار ایشان از دانشگاه صنعتی امیرکبیر مطرح شد، آغاز شد.

مدیرشهلا ادامه داد: با همین خیزش بود که تولید مقاله ما از 2114 مقاله در سال 2001 به 41932 مقاله در سال 2015 رسید و رتبه ما به دومین کشور در خاورمیانه ارتقا یافت. ولی صاحبنظران معتقد هستند که نباید تولید مقاله را با تولید علم اشتباه گرفت. بررسی شاخص‌های مورد توجه در نظام‌های رتبه‌بندی معتبر دنیا هم که هدفشان نشان دادن نقش جایگاه دانشگاه‌های مختلف در هدایت و توسعه علم و فن‌آوری دنیاست، بیشترین امتیاز را به مقالات اثربخش می‌دهند.

این مسئول افزود: به‌ طور مثال در رتبه‌بندی سایماگو تعداد مقالات پراستناد 13درصد ولی مراجعه مخترعان و مبدعان به مقالات محققان یک دانشگاه 30 درصد امتیاز را به خود اختصاص می‌دهد. این کمیت‌ها نشان می‌دهد که اگر چه تولید مقالاتی که مورد ارجاع محققان دیگر قرار بگیرد، حائز اهمیت هست اما تحقیقاتی که خروجی آن‌ها قابلیت تبدیل شدن به راه‌کارهای واقعی برای حل مسائل و رفع نیازهای حوزه‌های مختلف شود، حائز اهمیت بیشتری هستند.

دکتر ولایتی از واقعیت‌های حاکم و جاری در حوزه تحقیقات مطلع است

مدیرشهلا خاطرنشان کرد: دکتر ولایتی نیز با وجود حضور پررنگ و پرسابقه ای که در حوزه سیاست داشته‌اند، شخصیتی برجسته علمی و تحقیقاتی نیز بوده‌اند،بنابراین از واقعیت‌های حاکم و جاری در حوزه تحقیقات نیز مطلع هستند. مقوله پژوهش ذاتاً از جنس پروسه‌ای بوده و زمان‌بر است، پس دستیابی به نتایج خوب و مؤثر در کوتاه‌مدت متصور نیست.

وی تاکید کرد: لازم است در این حوزه، زیرساخت‌های لازم فراهم شده و نهادسازی مناسب اجرای پروژه‌های تحقیقاتی انجام گیرد تا بتوان از آن طریق، در آینده (تا حد امکان نزدیک)، دانشگاه را به محیط و محل اجرای طرح‌های تحقیقاتی دانش‌بنیان و قابل تجاری‌شدن تبدیل کرده و دانشگاه آزاد اسلامی تبریز را به سمت دانشگاه کارآفرین، سوق داد.

برای جذب نخبگان ابتدا باید زیرساخت‌های حقوقی فراهم شود

وی ادامه داد: به‌عبارتی برای رسیدن به نتایج ملموس در حوزه پژوهش ابتدا باید سرمایه‌گذاری لازم در این زمینه انجام گرفته و سپس انتظار برداشت محصول داشت. افزایش بودجه پژوهشی دانشگاه هم ناظر بر همین ضرورت هست. اما در باره جذب نخبگان در دانشگاه (در حوزه پژوهش) ابتدا باید زیرساخت‌های حقوقی آن فراهم شود؛ مانند تدوین بخشنامه‌ها و آیین‌نامه‌های آن که نحوه به‌کارگیری هیات علمی پژوهش‌محور و یا نیمه ‌پژوهش‌محور را مشخص کند. سپس نوبت به تخصیص واقعی بودجه لازم برای تأسیس آزمایشگاه‌های پژوهشی و تجهیز آن‌ها و بعد از آن نوبت به جذب نیروی انسانی نخبه در عرصه تحقیقات می تواند به‌طور واقعی محقق شود.

این دانشمند برتر بین المللی، فعالیت دانشجویان و اعضای هیات علمی در حوزه پژوهش واحد تبریز را مرود توجه قرار داد و به آنـــا گفت: تحقیقات با کیفیت بالاتر و هدفمندی بهتر نسبت به سال‌های قبل در حال انجام است. تولیدات علمی دانشگاه روند رو به رشدی از نظر کیفی نشان می‌دهند. طوری‌که تعداد مقالات با نمایه WoS، مقالات منتشر شده در مجلات با رتبه Q1 و Q2 و هم‌چنین کیفیت مقالات مستخرج از پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است.

حمایت مالی از طرح‌های تحقیقاتی دانشجویان

مدیرشهلا اظهار کرد: در همین راستا برنامه‌هایی برای حمایت مالی از طرح‌های تحقیقاتی دانشجویان عضو انجمن‌های علمی و باشگاه پژوشگران جوان، حمایت از پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشجویی و طرح‌های تحقیقاتی در قالب قراردادهای ساها در حال اجراست و به کیفیت بالاتر ادامه خواهد داشت.

به گفته وی، تأسیس آزمایشگاه‌های مرکزی با محوریت تحقیقات و تأمین امکان دسترسی تمام‌وقت اعضای هیأت علمی به فضای آزمایشگاه‌های تحقیقاتی، تأمین امکانات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری ویژه برای پژوهشگران برتر، تشکیل تیم‌های تحقیقاتی برای فعالیت در زمینه علوم بین‌رشته‌ای و تأسیس بانک اطلاعاتی از اعضای پژوهشگر استان برای ایجاد ارتباطات مؤثر تحقیقاتی از برنامه های معاونت پژوهشی واحد تبریز است.

گفتگو: نصیبه فدایی