گزارش سه ماهه همتای ظریف و یک سوال: آیا آمریکا اجازه «بررسی» برجام را دارد؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری آنا، رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا روز چهارشنبه بار دیگر ایران را متهم به بی‌ثبات کردن کشورهای خاورمیانه کرد و از آغاز یک بررسی در دولت ترامپ برای بررسی سیاست‌هایش در قبال تهران خبر داد.

بر اساس گزارش رویترز، او به خبرنگاران گفت «بررسی»‌ای که در بیانیه روز سه‌شنبه از آن خبر داده بود تنها مربوط به توافق هسته‌ای (برجام ) نیست و رفتار (ایران) در منطقه که منافع آمریکا را در برمی‌ گیرد از جمله در سوریه، عراق و لبنان را نیز شامل می شود.

این اظهارات وزیر امور خارجه آمریکا در حالی است که جیمز متیس،‌ وزیر دفاع آمریکا چند روز پیش در سفر خود به عربستان این ادعاها را مطرح کرده و گفته بود که باید نقش بی‌ثبات کننده ایران در منطقه برطرف شود.

تیلرسون گفت که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا دستور داده است در مورد اینکه آیا تعلیق تحریم‌های ایران در جهت منافع ملی ایالات متحده است بررسی شود.

به گزارش آنا، ‌وزیر امور خارجه آمریکا در حالی تلاش می‌کند با چنین اظهاراتی فضایی متشنج علیه ایران ایجاد کند که در بیانیه روز سه‌شنبه خود به پل رایان، رئیس مجلس نمایندگان کنگره آمریکا چاره‌ای جز اذعان به این امر که ایران به همه تعهدات خود بر اساس برجام عمل کرده است، نداشت.

بیانیه وزیر امور خارجه آمریکا که اولین گزارش دولت ترامپ از اجرای برجام بود حتی بسیاری از رسانه‌های آمریکایی از جمله آسوشیتدپرس و نیویورک تایمز را به اشتباه انداخت و آنها تصور کردند این بیانیه نشانه‌ای از تمدید تعلیق تحریم‌های ایران بر اساس برجام است.

هر چند تیلرسون تلاش می‌کند با بهانه‌تراشی‌های بی‌اساس و کشیدن پای اقدامات منطقه‌ای ایران به موضوع برجام و تکرار چندباره سخنانش در مورد «بررسی» های برجامی و فرابرجامی مناسبات با ایران، علاوه بر نمایش نوعی از تهدید، اجماع بین‌المللی ایجاد شده بعد از برجام درمورد ایران را برهم بزند، اما تحلیلگران بر این باورند که رسانه‌های آمریکایی در اشتباه روز سه‌شنبه خود چندان هم بی‌راه نرفته‌اند. تأکید دولت آمریکا بر اجرای توافق هسته‌ای از سوی ایران نشانه‌ای روشن از تمدید تعلیق تحریم‌های ایران خواهد بود که تیلرسون باید تا قبل از 19 می (29 اردیبهشت) آن را امضا کند.

در تأیید این امر این نکته نیز حائز اهمیت است که رکس تیلرسون به عنوان وزیر امور خارجه آمریکا کمتر از یک هفته پیش در بیانیه وزرای امور خارجه گروه 7 از توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5 اعلام حمایت کرده و خواستار پایبندی تمامی طرف‌ها به این توافق شده‌است. او در قالب گروه 7، حمایت خود را از قطعنامه شماره 2231 شورای امنیت که این توافق را تأیید می‌کند نیز اعلام کرده‌ است.

در حالی که همه نشانه‌ها حاکی از آن است که دولت ترامپ هیچ چاره‌ای جز پذیرش برجام و عمل به آن ندارد، اما از دیگر سو پرواضح است که مقامات آمریکایی از هر راهی برای ضربه زدن به جایگاه ایران در منطقه و بازگشت فضای ایران هراسی گذشته که به کمک آن توانستند قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد را علیه ایران به ثبت برسانند، استفاده می‌کنند.

به نظر می‌رسد دونالد ترامپ که اکنون سه ماه است در دفتر بیضی شکل کاخ سفید، ریاست جمهوری آمریکا را بر عهده گرفته به دنبال راهی است تا شاید بتواند سیاست مستقل ‌ری در قبال ایران داشته باشد. او در طول تبلیغات انتخاباتی و حتی در ماه‌های اخیر اظهارات ضد و نقیضی درباه ایران داشته است: از جمله مشهور که برجام را بدترین توافق تاریخ دنیا خواند تا اظهارات دیگری در قبال اقدامات منطقه‌ای ایران.

با این وجود طرح موضوع «بررسی» توافق هسته‌ای ایران از سوی تیلرسون که به گفته او به دستور ترامپ انجام می‌شود، راهی برای رهایی از این وضعیت بلاتکلیف سیاسی او نیست. برجام به عنوان یک توافق بین‌المللی طرف‌ها را ملزم به اجرای تعهدات می‌کند و «بررسی» توافق هسته‌ای امکانی نیست که در برجام برای هیچ یک از طرف‌ها در نظر گرفته شده باشد.

با وجود آنکه وزیر امور خارجه آمریکا تلاش کرده است که با طرح موضوع «بررسی» برجام شاید زمانی را برای تمدید تعلیق تحریم‌های ایران یا هر گونه تصمیم‌گیری دیگر خریداری کند، اما نباید فراموش کند که کمیسیون مشترک برجام هفته آینده در وین برگزار می‌شود و نقض لفظی برجام از سوی مقامات آمریکایی یکی از موضوعات مورد اعتراض طرف ایرانی است که در این کمیسیون مطرح خواهد شد و آمریکا باید در این زمینه پاسخگو باشد.