کشف جلوه‌هایی ویژه از فرهنگ تاریخی عصر آهن در محوطه کانی‌سیب
در بقایای عصر آهن محوطه کانی‌سیب، برخلاف تصور، نمی‌توان سراغی از پیکرک و ریتون گرفت و فرهنگ سفالی آن، بیش از همه، مؤید فرهنگی است که چندان با محوطه‌های استقراری سایر نقاط ایران قابل‌مقایسه نیست؛ هرچند رگه‌هایی از فرهنگ کلی عصر آهن ایران و منطقه را در آن‌ها می‌توان ردیابی کرد.
به‌گزارش گروه فرهنگی آنا از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، یوسف فلاحیان مدیر پروژه و سرپرست کاوش محوطه تاریخی کانی‌سیب (کانی‌سیو) پیرانشهر، امروز شنبه 19 فروردین 96، با بیان این مطلب گفت: «محوطه کانی‌سیو، بر روی پشته‌ای به‌ابعاد تقریبی 100در150 متر با شیبی تند مشرف به رودخانه لاوین، یکی از سرشاخه‌های رود زاب کوچک قرار گرفته است.»
وی افزود: «این محوطه نسبت به اراضی جنوبی و غربی خود دارای حداکثر 15 متر ارتفاع بوده و به‌غیر از یک تا دو متر ارتفاع نهشته انسانی روی تپه، بقیه ضخامت آن را درواقع لایه‌های طبیعی خاک و به‌ویژه صخره سنگی دربر می‌گیرد.»
این باستان‌شناس اظهار کرد: «از نظر موقعیت سیاسی، این محوطه در اراضی مابین روستاهای کانی‌سیو و سوغانلو از توابع شهرستان پیرانشهر قرار دارد که با توجه به ساخت سد کانی‌سیو در جوار آن، بقایای باستانی این نقطه تحت‌تأثیر قرار خواهد گرفت.»
فلاحیان تصریح کرد: «ازاین‌رو، کاوش باستان‌شناختی محوطه کانی‌سیو ــ که پیش‌تر به‌عنوان اثر هزاره اول قبل‌ازمیلاد در فهرست آثار ملی کشور به‌ثبت رسیده ــ در بهمن و اسفند سال جاری عملیاتی شد، که با وجود بارش متناوب برف در منطقه، کاوش در زیر سقف‌های موقتی که به همین منظور ایجاد شده بود به‌نحو مطلوبی انجام گرفت.»
به‌گفته وی، هیئت کاوش در طی حدود ۴۰ روز با تشکیل 4 کارگاه و جمعاً با ایجاد 10 ترانشه که 9 مورد آن شامل ترانشه‌های گسترده ۵در۵ متر و یک مورد به ترانشه ۳در۳ لایه‌نگاری اختصاص داشت، توانست با پوشش فراگیر قسمت‌های سالم تپه تاریخی به کشفیاتی همچون بقایای معماری به‌همراه لوازم زندگی، ازجمله سفالینه‌ها و همچنین تدفین آن دوران، دست یابد.
سرپرست کاوش محوطه تاریخی کانی‌سیب گفت: «بقایای معماری مکشوفه شامل دیوارهای سنگ و گلی بازمانده از آن دوران با فرم عمدتاً مستطیل‌شکل است که در ضخامتی بین یک متر تا یک و نیم متر سطح اولیه خاک تپه، دو فاز از معماری تاریخی آن دوران به‌دست آمده است.»
وی افزود: «در برخی از آن‌ها پلان معماری عمدتاً، به‌دلیل مداخله‌های به‌وجودآمده ناشی از معماری جدیدتر از یک طرف و از طرف دیگر به‌دلیل وسعت کم ترانشه‌ها، به‌خوبی قابل‌درک نیست.»
فلاحیان گفت: «در یکی از کارگاه‌های کاوش، در هر 4 ترانشه ۵در۵ کنار هم، دیوار سنگی قطور با عرض حدود یک متر و به‌موازات آن، در فاصله دومتری‌اش، دیوار قطور دیگری که احتمالاً نقش پشتیبان داشته کشف شد که موجودیت آن در منتهی‌الیه حاشیه شرقی مشرف به دره، به‌احتمال زیاد حالت تدافعی محل و این را که چه‌بسا این محل بیش از هر چیز دیگر مربوط به قلعه و نظایر آن بوده باشد آشکار می‌سازد.»
این باستان‌شناس برآوردهای اولیه را حاکی از تعلق آثار این محوطه به عصر آهن دانست و تصریح کرد: «ولی این عصر آهن برخلاف خیلی از محوطه‌های عصر آهن دیگری است که در جاهای دیگر ایران پیش از این کشف و بررسی شده است.»
سرپرست کاوش محوطه تاریخی کانی‌سیب در ادامه اظهار کرد: «این فرهنگ با توجه به سابقه کاوش‌های سردشت به‌عنوان بخشی از حوزه زاب کوچک که پیش‌تر در قالب گروه‌هایی به‌سرپرستی اینجانب موردکاوش قرار گرفته و مقایسه آثار مکشوفه از محوطه پیشدر در قلادزه کردستان عراق واقع در منطقه مجاور مرز ایران که هیئت آلمانی در آن کاوش کرده و کشفیات عصر آهنی آن در همین سال جاری مورد بازدید اینجانب قرار گرفته، با وجودِ یدک کشیدن برخی ویژگی‌های عام عصر آهن منطقه و ایران، ویژگی‌های خاصی را نشان می‌دهد که شاید بتوان آن را فرهنگ مخصوص عصر آهن حوزه زاب کوچک قلمداد کرد.»
وی افزود: «در یکی از ترانشه‌های کارگاه 1 کانی‌سیب تدفینی بدون شیء مشاهده شد که این پدیده هم جلوه‌ای ویژه در محوطه‌های استقراری عصر آهن محسوب می‌شود، زیرا علی‌القاعده در این دوره باید گورستان‌ها به بیرون از منازل راه می‌یافت، ولی شاید این پدیده هم در کنار سایر ویژگی‌های محلی این فرهنگ قابل‌ارزیابی باشد.»
این باستان‌شناس اظهار کرد: «ازاین‌رو باید گفت که در کنار ویژگی‌های خاص از نظر مواد فرهنگی نظیر شکل سفالینه‌ها، معماری ویژه، تدفین مکشوفه و کشف نشدن حتی یک تکه کوچک از فلز با وجود خاک‌برداری وسیع و قرارگیری در دوره فلز، جلوه‌هایی ویژه از عصر آهن در گوشه‌ای از سرزمین ایران آشکار شده است.»
به‌گفته فلاحیان، در کل، بازه زمانیِ عصر آهن مطابق با هزاره اول قبل‌ازمیلاد را برای آثار مکشوفه این محوطه می‌توان درنظر گرفت، ولی آزمایش شیمیایی برای تعیین قدمت آثار بسیار ضروری به‌نظر می‌رسد.
کاوش محوطه تاریخی کانی‌سیب (کانی‌سیو) پیرانشهر با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری انجام گرفت.
انتهای پیام/
با استفاده مجدد از زبالههای زیستی:
