نفوذ شخصیت‌ها در جوامع توسعه نیافته، مانع توسعه است

به گزارش خبرنگار اجتماعی آنا، تنهایی که سابقه مدیریت گروه جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد تهران مرکز را هم در کارنامه خود دارد در این نشست درباره موضوعات مربوط به جامعه‌شناسی تفسیری صحبت کرد و این پرسش را مطرح کرد که آیا کنش، مساله‌ای ذهنی است یا خیر و در پاسخ آن کنش را عملی بر اساس آگاهی و اعتقاد انسان دانست. به اعتقاد او کنش برآیندی از ذهن و عین و در نتیجه مساله‌ای دیالکتیکی است.

او اصل کنش را مساله‌ای فردی ندانست و برای توضیح از مثال انتخابات سال 88 استفاده کرد: در انتخابات سال 88، 40 میلیون نفر امکان رای دادن داشتند. اگر کنش مفهومی فردی بود ما باید امکان 40 میلیون کنش متفاوت را می‌داشتیم. این درست است که کنش هر نفر فردی است اما وقتی از خانه بیرون آمدند 6 طیف جمعیتی را شاهد بودیم که چهار طیف به هر یک از چهار کاندیدا رای دادند، یک طیف رای نداد و یک طیف هم رای سفید به صندوق انداخت. این 40 میلیون نفر که در 6 نوع کنش اجتماعی تقسیم شدند کنش‌های پیوسته را تشکیل دادند که منش‌های فردی محسوب نمی‌شدند.

این جامعه شناس در سخنرانی خود به مفهوم «نقش گیری» (Role taking) در اندیشه جرج هربرت بلومر، جامعه‌شناس آمریکایی پرداخت و گفت: اجرای نقش، ادراکی است. فرد در ابتدا نقش‌گیری می‌کند و به نسبت موقعیت ادراکات را در ذهنش می‌سازد و بر اساس آن کاری می‌کند. بعد از این فرآیند هر کنشی حتی انجام ندادن کاری، کنش محسوب می‌شود. این مفهوم نقش گیری در کتاب‌های ترجمه شده به زبان فارسی درک و منتقل نشده است.

او با توضیح موقعیت‌های جوامع از نظر بلومر در سه مرحله گیم (Game)، پلی (Play) و کنش تعمیم یافته، درباره توسعه یافتگی از منظر جامعه شناسی تفسیری اینگونه توضیح داد: توسعه اجتماعی مدنظر ما وقتی است که انسان‌ها عاملیت و فاعلیت پیدا کرده باشند. اینجا این سوال پیش می‌آید که آیا چین با همه توسعه‌یافتگی با وجود سیستم بسته مقتدر اجتماعی و سیاسی‌اش جایی توسعه یافته محسوب می‌شود یا خیر؟ از نظر ما چین در مرحله پلی (Play) است اینکه در جامعه یک نیروی مقتدر هدایت کننده وجود دارد و دیگران پیرو هستند، نشانگر قرار داشتن آن جامعه در مرحله پلی است، یعنی این جامعه توسعه یافته محسوب نمی‌شود.

تنهایی ادامه داد: این توسعه‌یافتگی وقتی پیش می‌آید که «دیگر تعمیم یافته» در جامعه وجود داشته باشد. در آمریکا پس از پایان دوره ریاست جمهوری جرج بوش، درباره تداوم اداره جامعه هیچ نگرانی وجود ندارد. این در حالی است که نفوذ شخصیت‌ها در جوامع توسعه نیافته مانع حرکت از مرحله پلی و گیم به مرحله کنش تعمیم یافته است.

حسین ابوالحسن تنهایی، دانش آموخته برجسته در مکتب «کنش متقابل نهادی جرج هربرت بلومر» در کشور آمریکا است و از طرفی او به عنوان مدرس دوره عالی نظریه‌هایش شناخته شده است.