کاوش برای شناسایی دقیق دوره مادها و هخامنشیان در سگزآباد

به گزارش گروه فرهنگی آنا به‌نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، مصطفی ده پهلوان سر پرست هیأت کاوش در محوطه قره تپه سگز آباد، امروز شنبه با اعلام این خبر تصریح کرد: «قره تپه سگزآباد محوطه بسیار مهم و ارزشمندی است که پس از زلزله سال 1341 بوئین زهرا مورد چپاول مردم محلی قرار گرفت و آسیب‌های فراوانی بر آن وارد شد.»

به گفته او، با آغاز دور جدیدی از کاوش‌های گروه باستان شناسی دانشگاه تهران از سال 1393 تاکنون تصمیم گرفته شد تا با بهره گیری از یافته‌های به‌دست آمده از کاوش‌های گذشته و انجام کاوش در لایه‌های متأخر محوطه قره تپه سگزآباد به تدریج وارد بررسی باستان شناختی گستره زمانی مورد نظر شد.

این باستان شناس تصریح کرد: «این کاوش به طور کلی دو هدف پژوهشی و آموزشی را در دستور کار خواهد داشت که اهداف پژوهشی آن شامل شناسایی دقیق و مستند دوره تاریخی لایه فوقانی سگزآباد (آهن II و (III همزمان با دوره ماد و هخامنشی و تشخیص کاربری (حکومتی یا مذهبی یا سکونتی) و نوع جامعه ای که در لایه‌های فوقانی سگزآباد استقرار داشته‌اند می‌شود.»

وی افزود: «همچنین شناسایی تعاملات منطقه ای و فرا منطقه ای اقتصادی و فرهنگی سگزآباد در هزاره نخست ق.م.، دلیل متروک شدن محوطه سگزآبادو بازنگری مجدد در یافته‌های دوران تاریخی سگزآباد در کاوش‌های زنده یاد دکتر عزت آ.. نگهبان و دکتر صادق ملک شهمیرزادی در کنار طرح کاوش سگزآباد از دیگر اهداف پژوهشی این طرح است.»

ده پهلوان خاطر نشان ساخت که بازنگری مجدد یافته‌های بررسی میدانی دشت قزوین که توسط دکتر نگهبان و هیأت همراه در سال 1349 انجام شده، در کنار طرح جدید کاوش سگزآباداز دیگر اهداف پژوهشی این کاوش خواهد بود.

وی آموزش شیوه‌های درست و روزآمد کاوش (مراحل پیش از کاوش، کاوش و پس از کاوش) به دانشجویان باستان شناسی دانشگاه تهران را هدف آموزشی این کاوش اعلام کرد.

او در خصوص ضرورت و اهمیت اجرای برنامه اظهار داشت: با توجه به این که در سال‌های گذشته تمرکز کاوش‌های باستان شناختی بر دوره‌های مفرغ و آهن I محوطه سگزآباد بوده است آگاهی درستی از ویژگی‌های فرهنگی و تاریخی لایه‌های سطحی تر وجود ندارد.

به گفته این باستان شناس از آنجایی که بخش‌های شمالی مرکز فلات ایران در دوره تاریخی ابهامات زیادی را در خود دارد، چندان دور از ذهن نیست که با تمرکز بر لایه‌های تاریخی محوطه سگزآباد، بازنگری مجدد در یافته‌های دوران تاریخی (آهن 2 و 3) سگزآباد در کاوش‌های زنده یاد دکتر عزت آ.. نگهبان و دکتر صادق ملک شهمیرزادی، بازنگری مجدد یافته‌های بررسی میدانی دشت قزوین توسط دکتر نگهبان در سال 1349 همراه با یافته‌های پروژه کاوش سگزآباد در فصل گذشته (1393) و جاری (1394) بتوان گام مهمی در شناسایی شرایط اقتصادی و فرهنگی این محوطه و مناطق پیرامونی و به عبارتی دشت قزوین برداشت.

وی خاطر نشان ساخت که دکتر عزت آ... نگهبان بنیانگذار باستان شناسی علمی و ایرانی سال 1349 در قالب هیأتی مرکب از استادان باستان شناسی، زمین شناسی، جانورشناسی و ... به بررسی سطحی دشت قزوین و کاوش در 3 محوطه مهم زاغه، قره تپه و قبرستان پرداخت.

به گفته سرپرست هیأت کاوش در قره تپه سگز آباد، در حال حاضر نزدیک به 44 سال است که به طور غیر مستمر کاوش‌های آموزشی و پژوهشی گروه باستان شناسی در این 3 محوطه متمرکز شده است و دستاوردهای علمی فراوانی به همراه داشته که یکی از این سه محوطه مهم قره تپه سگزآباد است.

به گفته او، پیشینه کاوش‌های باستان شناسی در این محوطه بسیار طولانی است و در طول سالیان گذشته چندین بار عملیات کاوش توسط هیأت های داخلی و خارجی در این محوطه تاریخی انجام گرفته که از آن دسته می‌توان به کاوش‌های باستان شناسی هیأت بلژیکی و هیأت ژاپنی اشاره کرد.

ده پهلوان، کاوش امیر ماهانی رئیس وقت اداره فرهنگ و هنر قزوین در سال 1347، کاوش‌های گروه باستان شناسی دانشگاه تهران، از سال 1349 تا سال 1356 به سرپرستی دکتر عزت آ... نگهبان در قالب 8 فصل کاوش وکاوش های گروه باستان شناسی دانشگاه تهران، از سال 1376 تا سال 1378 به سرپرستی دکتر حسن طلایی در قالب 3 فصل را نیز از کاوش‌های باستان شناسی انجام شده در این محوطه دانست.

او اظهار داشت: «کاوش‌های گروه باستان شناسی دانشگاه تهران، در سال 1387، به سرپرستی دکتر کمال الدین نیکنامی و همکاری حجت دارابی یک فصل، کاوش‌های گروه باستان شناسی دانشگاه تهران در سال 1388، به سرپرستی کمال الدین نیکنامی و همکاری حسن فاضلی و حسین عزیزی یک فصل و کاوش‌های گروه باستان شناسی دانشگاه تهران در سال 1389، به سرپرستی سیما یداللهی و همکاری دکتر حسین عزیزی یک فصل ازدیگر کاوش‌های باستان شناسی است که در این محوطه انجام شده است.»

به گفته او، در اکثر این کاوش‌ها تمرکز بر دوره‌های پیش از تاریخ شامل دوره‌های مس سنگی، مفرغ، آهن I و II این محوطه بوده است و به دوره‌های متأخر آن شامل آهن II و III همزمان با ماد و هخامنشی پرداخته نشده است.

ده پهلوان اظهار داشت: «پس از سال‌ها فعالیت پژوهشی در دشت قزوین و شمال مرکزی ایران متاسفانه الگوها و ویژگی‌های فرهنگ مادی این منطقه و چگونگی تعاملات فرهنگی آن در گستره زمانی 800 سال ق.م تا 622 پ. م، آهن III، ماد، هخامنشی، اشکانی و ساسانی گنگ و مبهم مانده است.»

عملیات کاوش تپه سگز آباد که مجوز آن از طرف رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری صادر شده است تا دهم خرداد سال جاری ادامه دارد.