آموزش راه‌های انتقال ویروس ایدز به دانش‌آموزان؛ پیشگیری یا بدآموزی؟

سارا امیری، گروه اجتماعی خبرگزاری آنا: ایدز تنها از سه طریق تزریق با سرنگ مشترک در بین تزریق کنندگان، رابطه جنسی محافظت نشده و انتقال از مادر به جنین منتقل می‌شود. اطلاع رسانی در خصوص ویروس HIV و راه‌های انتقال آن یکی از راهکارهای اساسی برای پیشگیری از ایدز است؛ اما با توجه به اینکه بیش از نیمی از مبتلایان را جوانان تشکیل می‌دهند ضروری‌ است اطلاع رسانی در این خصوص از سنین پایین و در مدارس آغاز شود.

کودکان پس از 6 سالگی، بیشتر زمان خود را در مدرسه سپری می‌کنند و آموزش‌های لازم را در خصوص خواندن، نوشتن و ... از معلم می‌آموزند به همین دلیل ارتباط تنگاتنگی بین دانش آموز و آموزه‌های معلم و خصوصا کتاب‌های درسی وجود دارد. بر همین اساس شاید بهترین آموزش دهنده در خصوص راهکارهای پیشگیری از ایدز مدارس باشند، اما اینکه آگاهی معلمان در این زمینه چگونه است و اینکه آیا دانش آموزان قابلیت درک این مطالب را در کتاب‌های درسی دارند مورد سوال همه و از جمله خانواده‌ها است، زیرا برخی از کارشناسان بر این عقیده هستند که کودکان نباید در سنین پایین با چنین مسائلی آشنا شوند.

آشنایی دانش آموزان با رفتارهای پرخطر

فاطمه رمضانی، معاون ابتدایی دفتر تالیف کتاب‌های درسی وزارت آموزش و پرورش درباره تاثیر آموزش راه‌های انتقال ایدز به دانش آموزان و گنجانده شدن مسائل مربوط به آن در کتاب‌های درسی به آنا می‌گوید: آموزش‌های مقدماتی درباره کاهش رفتارهای پرخطر در دوره ابتدایی به دانش آموزان ارائه می‌شود، بدین صورت که دانش آموزان با مطالبی از قبیل دوست یابی، قدرت «نه» گفتن، اعتماد به دوست و ... آشنا می‌شوند.

وی افزود: در دوره ابتدایی نمی‌توان به صراحت به دانش آموزان مطالبی را در قالب محتوای درسی آموخت اما معلمان می‌توانند برای آشنایی بیشتر دانش آموزان با رفتارهای پرخطر، در قالب موضوع و محتوای درسی مثال‌های فراوانی برای آنها تشریح کنند به گونه‌ای که مثال‌های عنوان شده با محیط زندگی و مشکلات جامعه تطبیق بیشتری داشته باشد، برای مثال دانش آموزان در دوره ابتدایی با راه‌های دوست یابی آشنا می‌شوند و به آنها آموزش داده می‌شود که هر آنچه دوست می‌گوید صحیح و قابل اعتماد نیست.

نبود آموزش‌های کافی برای نوجوانان

دکتر مسعود مردانی، عضو کمیته کشوری ایدز نیز با بیان اینکه متاسفانه در کشور ما آموزش مدونی برای بهداشت باروری و فعالیت‌های جنسی صورت نمی‌گیرد، اظهار کرد: متاسفانه نوجوانان نمی‌توانند سوالات خود را در خصوص بهداشت باروری، فعالیت‌های جنسی، خطرات آن و ... از معلم، مربی پرورشی، مشاوره مدارس و خانواده بپرسند به همین دلیل در سنین جوانی و ازدواج و یا قبل از آن دچار مشکلات عدیده‌ای می‌شوند.

وی ادامه می‌دهد: نوجوانان در سنین بلوغ با سوالات متعددی در خصوص بهداشت باروری و فعالیت جنسی مواجه می‌شوند و به دلیل اینکه نمی‌توانند از خانواده و یا معلمان خود سوال کنند به سایت‌های غیرمجاز و دوستان خود رجوع می‌کنند که متاسفانه این منابع اطلاعات اشتباه و پرخطری را در اختیار آنها قرار می‌دهد.

علی زرافشان، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در اینباره به آنا می‌گوید: کتاب درسی رسالت خاصی دارد و قرار نیست کتاب‌های درسی پاسخگوی تمام مطالبات دستگاه‌های اجرایی باشد.

وی با بیان اینکه در کتاب‌های درسی مطالبی که جنبه ملی دارد گنجانده شده است، می‌افزاید: مسائل علمی در خصوص «ایدز» از سال 83 تاکنون در کتاب زیست شناسی دانش آموزان عنوان شده و از طرفی طی سال تحصیلی کارشناسان این حوزه در مدارس حضور پیدا می‌کنند و اطلاعات مورد نیاز را به دانش آموزان و اولیا می‌دهند پس الزامی وجود ندارد که مطالب آموزشی فقط در کتاب درسی باشد.

کاهش آمار ایدز با آموزش در مدارس

مردانی، دبیر سمینار سراسری ایدز، آموزش رفتارهای پرخطر و خطرات ناشی از آن در مدارس را راهکاری مناسب برای پیشگیری از بروز آن در جامعه می‌داند و یادآور می‌شود: اگر دانش آموزان در دوره متوسطه اول و دوم با علائم بلوغ، نیاز جنسی، بیماری‌های پرخطر واگیر و ... آشنا شوند و به منابع صحیح دسترسی داشته باشند می‌توانند به میزان چشمگیری رفتارهای خود را کنترل کنند که این امر از بروز معضل اجتماعی در جامعه پیشگیری می‌کند.

رمضانی، معاون ابتدایی دفتر تالیف کتاب‌های درسی وزارت آموزش و پرورش نیز بر این عقیده است که بهترین زمان آموزش به نوجوانان دوره متوسطه است و اکنون با مقدماتی که در دوره ابتدایی فراهم شده نوجوانان می‌توانند اطلاعات بهتری در مدرسه کسب کنند.

اما در این میان برخی مسئولان آموزش و پرورش معتقدند چنین مسائلی نباید صراحتا بیان شود زیرا بیان صریح نیز می‌تواند عواقبی منفی در رشد و تربیت دانش آموزان داشته باشد.

علی زرافشان، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در این باره، اظهار می‌کند: متاسفانه دستگاه‌ها قبل از اینکه تقاضایی مطرح کنند به کتاب‌های درسی مراجعه نمی‌کنند تا متوجه شوند نیاز آنها تا چه میزان در مدارس پاسخ داده شده است و ما به مسئولان وزارت بهداشت پیشنهاد می‌کنیم مطالب درسی را بررسی کنند و اگر کاستی وجود داشت به ما اعلام کنند تا تمام کاستی‌ها برطرف شود.

ایدز باید در سایه مطالب آموزشی باشد

عظیم محبی، مدیرکل دفتر آموزش متوسطه دوره اول وزارت آموزش و پرورش نیز در این باره به آنا می‌گوید: ما معتقد هستیم مدرسه بهترین مکان برای آموزش است اما در خصوص برخی مسائل مانند بهداشت باروری و فعالیت جنسی و بیماری‌هایی که از این طریق جامعه را درگیر می‌کند نمی‌توان به صراحت در مدارس صحبت کرد، زیرا این صراحت می‌تواند عواقبی به همراه داشته باشد بر همین اساس بهتر است آموزش‌های لازم در این خصوص در سایه و با ذکر مثال انجام شود.

وی ادامه می‌دهد: دانش آموزان در درس زیست شناسی با زیست انسانی، حیوانی و گیاهی آشنا می‌شوند که در این میان معلم می‌تواند با ذکر مثال‌هایی که در جامعه وجود دارد درک دانش آموزان را افزایش دهد. البته دانش آموزان به معلمان پرورشی و مشاوران نیز دسترسی دارند و می‌توانند سوالات خود را به صورت خصوصی مطرح کنند.

اما دکتر مردانی، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران در این باره معتقد است: معلمان، مربیان پرورشی و مشاوران اطلاعات صحیحی به دانش آموز نمی‌دهند و این امر موجب بروز رفتارهای پرخطر در این گروه سنی شده است.

علی زرافشان، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش اظهار می‌کند: هنوز قبح سخن گفتن از ایدز در جامعه شکسته نشده است بنابراین وقتی نمی‌توان در جامعه به صراحت از ایدز سخن گفت چگونه می‌توان در مدارس تمام موارد را به صراحت اعلام کرد.

وی با بیان اینکه ایدز یک بیماری است و نباید محدودیتی برای معرفی این بیماری و راه‌های انتقال آن قائل شد، افزود: مسئولان بهداشتی و سلامت بسیاری از کشورها در خصوص سخن گفتن از ایدز و راه‌های انتقال آن فرهنگ‌سازی کرده‌اند ولی این اتفاق هنوز در کشور ما رخ نداده است. بنابراین مسئولان نظام سلامت باید ابتدا این مسائل را در جامعه فرهنگ‌سازی کند.

زرافشان در ادامه یادآور می‌شود: وزارت بهداشت باید این مطلب را نیز در نظر داشته باشد که حجم کتاب‌های درسی بسیار زیاد است و نمی‌توان بیش از این، مطالب را برای دانش آموزان افزایش داد پس وزارتخانه‌ها نباید درخواست داشته باشند تمام مطالبات آنها در کتاب درسی دانش آموزان گنجانده شود.

با این تفاسیر درخصوص آموزش شفاف و روشن ایدز و راه‌های انتقال آن در بین مسئولان و کارشناسان هنوز اختلاف نظرهایی وجود دارد زیرا وزارت بهداشت که مسئول سلامت جامعه است به آموزش بهداشت باروری و فعالیت جنسی در مدارس تاکید دارد و بر این باور است که این دسته مطالب باید در کتاب‌های درسی گنجانده و معلمان نیز قدرت آموزش داشته باشند اما از طرف دیگر مسئولان وزارت آموزش و پرورش که مسئول تربیت نیروی انسانی و نسل آینده است به آموزش مقدماتی و در سایه معتقد هستند.