ظرفیت دانشگاه آزاد اسلامی در تبدیل‌‌شدن به اکوسیستم کارآفرینی با شتاب‌دهنده‌های بومی/ شتاب‌دهنده پرش چیست و چه اهدافی دارد؟

به گزارش خبرنگار آنا از شیراز، این شتاب‌دهنده در حوزه‌های غیر از فناوری‌ها و کسب و کارهای مبتنی بر وب فعالیت می کند و بخش دیگری از بازار استارتاپ های ایرانی را هدف گرفته است و سعی دارد تا با بهره گیری از مدل بومی پرش، این مفهوم را گسترش دهد که استارتاپ ها فقط در فناوری های وب و تجارت الکترونیک نیستند.

حوزه های تخصصی شتاب دهنده پرش شامل: معادن، انرژی، بازیافت، تجهیزات پزشکی، گردشگری، مد و لباس، لجستیک و حمل و نقل است و در همه این موارد فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان ابزاری برای بهبود و سرعت بخشیدن به فرآیند های کسب و کار مد نظر است.

خبرنگار خبرگزاری آنا به منظور ارائه توضیحات بیشتر در این باره با محسن مولایی نسب مدیرعامل این شرکت شتاب دهنده به گفت‌وگو نشسته است که در زیر پی می گیریم:

*خودتان را معرفی کنید و بگویید ایده شتاب دهنده پرش چگونه شکل گرفت و اجرایی شد ؟

-محسن مولایی نسب، دانش آموخته کارشناسی ارشد کارآفرینی گرایش کسب و کارهای جدید از دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی و مدیرعامل شرکت شتاب دهنده کسب و کار پرش هستم.

در سال 1392 در کشور ایران، بحث کارآفرینی و استارتاپ ها به سرعت در حال گسترش بود و با توجه به تخصصی که تیم فعلی پرش داشت، در رویدادهای مختلف استارتاپی شرکت می کردیم و این موضوع منجر به مطالعه ای در خصوص رویکرد های استارتاپی در ایران شد.

نتیجه این مطالعه نشان می داد که اغلب شرکت کنندگان در رویدادها، دانشجویان و یا فارغ التحصیلان و علاقه مندان به حوزه فناوری اطلاعات هستند و کمتر از رشته های دیگر در این برنامه ها شرکت می‌کنند و در ادامه حمایت هایی که صورت می گیرد درحوزه فناوری اطلاعات و تجارت الکترونیک بوده و همه شتاب دهنده های کشور در این حوزه متمرکز شده اند.

حال آنکه ایران مزیت های رقابتی بی نظیری در منطقه و جهان دارد و دانشجویان زیادی در حوزه های مرتبط با این مزیت ها مشغول به تحصیل بوده و یا فارغ التحصیل شده اند. بنابراین به این نتیجه رسیدیم که با ایجاد یک مدل بومی و مناسب ایران، شتاب دهنده ای برای حمایت از استارتاپ های غیر از تجارت الکترونیک ایجاد کنیم و به این ترتیب پرش شکل گرفت.

* مدل بومی پرش بر چه اصولی استوار است؟

- بعد از شکل گیری پرش، در قالب چندین پایان نامه و پژوهش در سال های 1392 و 1393 به نتایج مهمی در باره علل عدم تمایل جوانان به راه اندازی کسب و کار و دلایل شکست کسب و کارهای نوپا پرداختیم و مهمترین نتیجه در این تحقیقات این بود که مهارت های کسب و کاری و شناسایی و تولید محصولات مشتری پسند در بین جوانان ایرانی به شدت ضعیف است.

این امر در رویدادهای استارتاپی هم کاملا مشهود بود و اغلب شرکت کنندگان ایده های بکر و جذابی نداشتند و اغلب تیم های برنده در این رویدادها، ایده هایی داشتند که قبلاً مشابه آنها در دنیا وجود داشت و در حقیقت نوعی کپی برداری بودند.

این موضوع از آنجا نشأت می گرفت که شرکت کننده ها دید درستی نسبت به روش کشف مسئله و تعریف درست آن ندارند و در نتیجه نمی توانند محصولی منطبق با نیازهای جامعه ایرانی طراحی کنند و این امر منجر به کپی برداری آنها از محصولات و خدمات خارجی می شود.

بر این اساس ما مدلی را در پرش طراحی کردیم که اصول این کار یعنی تعریف مسئله و روش های ایجاد راه حل های نوآورانه برای مسائل بومی را آموزش می داد و در نهایت تکنیک های نمونه سازی سریع را هم به این مدل اضافه کردیم. این مدل در قالب رویداد بومی ایرانی پرش قرار گرفت. رویداد پرش کاملاً مبتنی بر متدهای علمی روز بزرگترین دانشگاههای دنیا مانند استنفورد و MIT است و کاملاً با شرایط ایران منطبق شده است و بر خلاف رویدادهای استارتاپ ویکند یک رویداد خارجی نیست. تاکنون 5 رویداد پرش برگزار شده است و به زودی رویداد ششم در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز برگزار می شود و امیدواریم بتوانیم این رویداد را در دیگر واحد های بزرگ دانشگاه آزاد اسلامی کشور برگزار کنیم.

* شتاب دهنده پرش در حوزه ایجاد فرهنگ خلق کار چه فعالیت هایی داشته است؟

- شتاب دهنده پرش با ایجاد گروه های کوچک و هسته هایی با موضوع نوآوری و خلق ارزش اقدام به ترویج و توسعه آگاهی در بین علاقه مندان می کند و به عنوان مثال ما نشست هایی با عنوان JUMPINNO را طراحی و اجرا می کنیم که مقوله نوآوری را به عنوان یکی از کمبودهای اساسی در بین جوانان ترویج می دهد و یا همکاریهایی با جوامع و گروه های دانشجویی و یا دانش آموختگان رشته ها و بخش های مختلف داریم و با اجرای تورهای نوآوری مفاهیم را ترویج می کنیم.

تاکنون بیش از 4 تور نوآوری در شهرستان های استان فارس مانند اقلید، لامرد، کازرون و شیراز برگزار شده است. علاوه بر این ما از طریق وبسایت paresh.org، مطالب و محتوای آموزشی و ترویجی روز دنیا را آماده سازی و منتشر می کنیم که بازخورد بسیار خوبی در گروههای هدف داشته است.

در کنار این برنامه ها نشست هایی نیز با افراد صاحب نام در حوزه ارزش آفرینی در ایران با عنوان نشست های "90 دقیقه" برگزار می کنیم که تاکنون 3 نشست با حضور خانم مقیمی (کارآفرین برتر جهان اسلام)، آقای مهندس کریمی(مدیر عامل صندوق سرمایه گذاری سیمرغ ) و آقای عباس برزگر (کارآفرین مشهور حوزه گردشگری روستایی) برگزار شده است.

* شتاب دهنده پرش در مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی شیراز چه اهدافی را دنبال می کند؟

- یکی از معضلات بزرگ مراکز رشد در ایران این است که به دلیل کپی شدن ساختار این مراکز از خارج از کشور به فرهنگ و محیط آن توجهی نشده است. در خارج از ایران که مراکز رشد از آنجا نمونه برداری شده افراد فارغ التحصیل از دانشگاه مهارت های مختلفی را در دوره تحصیل برای راه اندازی کسب و کار و مدیریت آن کسب می کنند و مستقر شدن در مراکز رشد منوط به داشتن این مهارت هاست. اما در ایران، نظام آموزشی مهارت محور نیست و در نتیجه ورودی مراکز رشد از بین دانشجویان و یا فارغ التحصیلان بدون مهارت در حوزه کسب و کار است که ایده های خوبی دارند اما در دنیای کسب و کار ثابت شده است که ایده به تنهایی و بدون داشتن مهارت و تیم لازم عملاً هیچ ارزشی ندارد.

شتاب دهنده پرش با راه اندازی یکی از پروژه های خود به نام "چارسو" در محل مرکز رشد و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز، قصد دارد تا فضای مناسب از نظر کار تیمی، مربی گری و ارتباطات را برای افراد صاحب ایده فراهم کند تا بعد از ورود به رویداد پرش و آماده سازی اولیه وارد دوره های6 ماهه شتاب دهی پرش شوند و در نهایت با مهارت کافی در حوزه های مختلف از جمله مدیریت کسب و کار، بازاریابی، تأمین حقوق و قوانین شرکت ها و غیره در قالب یک شرکت ثبت شده و با همراهی سرمایه گذار وارد مرکز رشد شوند. در حقیقت ما در دو مرحله به مرکز رشد کمک خواهیم کرد. اول، آماده سازی تیم های خوب با مدل کسب و کار آزمایش شده برای ورود به مرکز و دوم شتاب دهی تیم های خارج شده از مرکز برای ورود به بازار است.

* برنامه های آتی پرش در دانشگاه آزاد اسلامی چیست؟

- همانطوری که می دانید، دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان بزرگترین دانشگاه غیرانتفاعی و حضوری جهان شناخته می شود که با هدف پاسخ به میل بی اندازه مردم ایران به تحصیلات ایجاد شده است. اما آیا واقعاً هدف از پرورش این تعداد از جوانان فقط تحصیلات عالیه بوده است؟ اکنون روندی در جامعه شکل گرفته و به مردم این موضوع را اثبات کرده است که راه خوشبختی فقط از دانشگاه عبور نمی کند و همه از ورود به دانشگاه به دنبال پیدا کردن منبع درآمد بهتر هستند و این امر در کاهش متقاضیان ورود به مقاطع مختلف در دانشگاه های کشور مشهود است. از سوی دیگر دانشگاه آزاد اسلامی سرمایه بسیار هنگفتی را در ایجاد زیرساخت های متعدد صرف کرده و بعد سوم هم این است که دانشگاه آزاد اسلامی شبکه وسیع و بومی از فارغ التحصیلان در رشته های مختلف و مزیت دار کشور را ایجاد کرده است.

این وضعیت فرصتی تاریخی را در اختیار دانشگاه آزاد اسلامی گذاشته است تا با بهره گیری از ظرفیت های خالی خود در بخش زیرساخت ها و کمک نیروی انسانی گسترده خود و شبکه وسیع مراکز دانشگاهی اش انقلابی در نظام آموزش عالی کشور ایجاد کند و نسل سوم دانشگاه را عملاً پایه ریزی کند. دانشگاه آزاد با بهره گیری از این فرصت می تواند برای همیشه مسیر خود را از تربیت دانشجو تنها برای صدور مدارک دانشگاهی جدا کند و خود را به عنوان دانشگاهی که ورود به آن تضمین کننده شغل و کسب و کار آینده فارغ التحصیلانش است شناخته شود همانگونه که دانشگاههای بزرگی مانند استنفورد که کاملاً خصوصی هستند این وضعیت را دارند.

پرش با این هدف وارد دانشگاه آزاد اسلامی شده و مدل دقیقی را برای بهره برداری از این پتانسیل ها طراحی کرده و در حال اجرای آن است. این مدل بر سه پایه استوار شده است. اول تمرکز بر دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان منبع انسانی علاقه مند و با ظرفیت بالا، دوم استفاده از زیرساخت های فیزیکی وسیع دانشگاه آزاد اسلامی و سوم بهره گیری از نیروی انسانی متخصص دانشگاه آزاد اسلامی در بخش مدرسان و استادان که می تواند کمک به توسعه کسب و کار های نوپا در دل دانشگاه آزاد اسلامی داشته باشد.

* برای اجرایی کردن این طرح چه مراحلی طراحی شده است؟

- اجرای این طرح در حقیقت یک تغییر بزرگ در دانشگاه آزاد اسلامی است و جز با همراهی مدیران ارشد مخصوصاً هیأت امنا و ریاست محترم دانشگاه در بخش تصمیم گیری ممکن نیست. در حقیقت دانشگاه آزاد اسلامی ظرفیت تبدیل شدن به نمونه بارز یک اکوسیستم استارتاپی در کشور و منطقه را دارد. این اکوسیستم مستلزم کارکرد بخش های مختلف است که طی یک مدل دقیق با هم به فعالیت می پردازند و عملکرد یکدیگر را تقویت می کنند.

در بخش نیروی انسانی این تغییر نیازمند سه مرحله ایجاد آگاهی در همه بخش های دانشگاه آزاد اسلامی در خصوص تغییر رویه و رویکرد دانشگاه از یک موسسه آموزشی صرف به یک موسسه کارآفرین است. در مرحله دوم باید دانش مورد نیاز برای فرایند های مربوطه در سر فصل های آموزشی نوین به دانشجویان و کادر هیأت علمی و اجرایی دانشگاه آزاد اسلامی منتقل شود و در نهایت برنامه های مهارتی از طریق فرآیند های مربی گری در دل شتاب دهنده ها و مراکز رشد دانشگاه به علاقه مندان منتقل شود تا تغییر ماهیت رخ دهد.

در بخش منابع مالی باید به بحث تأمین سرمایه برای راه اندازی کسب و کارهای غزال توجه شود. دانشگاه آزاد اسلامی اکنون منابع خوبی در راستای تأمین سرمایه برای شرکت های دانش بنیان و کسب و کارهای نوپا و غزال در اختیار دارد که می تواند با مشارکت در پروژه های استارتاپی این سرمایه را چندین برابر کند. این امر مستلزم داشتن آیین نامه دقیق و ایجاد صندوق سرمایه گذاری خطرپذیر دانشگاه آزاد اسلامی و ایجاد گروه های فرشته سرمایه گذاری در دانشگاه است.

در بخش سوم بازار که حلقه نهایی تبدیل ایده به ثروت است نیز باید در این مدل تغییر لازم انجام شود. دانشگاه آزاد اسلامی دارای بزرگترین و وسیع ترین شبکه دانشگاهی در کل کشور و منطقه است و حتی در خارج از ایران نیز واحدهایی را در اختیار دارد. این مراکز بهترین شبکه برای ایجاد بازار کسب و کارهای شکل گرفته در شتاب دهنده ها و مراکز رشد و فناوری دانشگاه هستند. یعنی عملاً دانشجویان دانشگاه، خانواده ها و کسب و کارهای دانشگاه مشتریان وسیعی را برای کسب و کارهای طراحی شده بر مبنای نیاز در دل شتاب دهنده ها را فراهم می کنند. در حقیقت دانشگاه از مصرف کننده فعلی به تولیدکننده کالا و خدمات تبدیل می شود و این موضوع مدل کسب و کار دانشگاه را از ارائه کننده خدمات آموزشی صرف که رو به افول است به ارائه کننده خدمات مهارتی در حوزه کسب و کار و ایجاد ثروت بازآفرینی می کند و می تواند حیات دانشگاه را حتی با کم شدن تعداد ورودی ها به مقاطع مختلف تضمین کند.

* حرف آخر.....

- در اینجا لازم می دانم اول از مجموعه مدیریتی و حوزه معاونت پژوهش و فناوری واحد شیراز و از آقای دکتر غلامحسین خلف به عنوان مدیر مرکز رشد فناوری این واحد که اهمیت موضوع شتاب دهنده ها را به درستی درک کرده اند و تا این لحظه همکاری خوبی با ما داشته تشکر کنم.

اما نکته ای که به نظرم باید بیان کنم این است که دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان یک نهاد مردمی که زاده انقلاب است نیازمند تغییر اساسی در مدل کسب و کار است تا بتواند به حیات موثر خود ادامه دهد. البته این تغییر مدل نیازمند رویکرد ریشه ای به موضوع تغییر نسل دانشگاه است و نباید اسیر موج های کوتاه مدت در این حوزه شد و باید نگاه بلندمدتی برای این موضوع ایجاد شود.»

و در پایان آمادگی شتابدهنده پرش را برای توسعه و سراسری کردن مدل پرش در تمام مراکز زیر مجموعه دانشگاه آزاد اسلامی که شرایط مناسب اجرا را دارند اعلام می کنم.