سود سپرده کنونی، اقتصاد کشور را تنبل می‌کند

متعارف بودن نرخ سودهای بانکی در اقتصاد آزاد و رقابتی امری بدیهی است و هیچ یک از اقتصاددانان نیز با آن مخالف نیستند، اما به همان میزان که پیشی گرفتن نرخ تورم از سود بانکی می‌تواند آثار مخرب بر بدنه اقتصاد کشور داشته باشد، عکس این امر نیز صادق است.

متاسفانه بانک مرکزی در سال 93 و به ویژه نیمه دوم سال با نزدیک نکردن نرخ سود بانکی به نرخ تورم، اشتباه بزرگی را مرتکب شد و این امر موجب شد فاصله نرخ سود بانکی و نرخ تورم به عنوان یک چالش در اقتصاد سال 94 نیز مطرح باشد.

نکته مهم این است که دولت باید برای سیاست‌گذاری خود به جای توجه به یک بازار، مجموعه اقتصاد و بازارهای مرتبط با آن مانند بازار سرمایه، ‌کالا، کار و ... را در نظر بگیرد.

در سال گذشته بازار پولی یکه‌تاز تمامی بازارهای اقتصاد ایران بود و با افزایش نرخ‌ سود بانکی، بخشی از بازار سرمایه ریزش کرد، چرا که بازار سرمایه قادر به ارائه چنین سودهایی نبود و بر این اساس منابع بازار سرمایه به سمت بانک‌ها هجوم آورد.

در ادامه این روند همه بازارها تحت الشعاع قرار گرفته و از میل و گرایش برای تداوم فعالیت‌های خود کاست. در عمل نیز سرمایه‌گذار دریافت سود 22 درصدی بدون مالیات و دردسر را به انجام فعالیت‌های تولیدی ترجیح داد.

همچنین بر اساس آخرین آمارها میزان ساخت و ساز مسکن در کشور با کاهش 47 درصدی همراه بوده‌است، در حالی که این امر با توجه به محرک بودن این بازار برای سایر بخش‌های صنعتی، بقیه صنایع را هم به رکود برد.

اگر به جای دادن علامت مثبت به بازار،با اختصاص تسهیلات ارزان قیمت به تولیدکنندگان و در نتیجه آن افزایش میزان اشتغال، وجوهات تنها در اختیار بانک‌ها قرار گرفته و سود ثابتی نیز به آنها تعلق بگیرد، اقتصاد کشور نیز به نوعی دچار تنبلی خواهد شد. از طرفی ایجاد هماهنگی میان سیاست‌های پولی و مالی با نرخ سود بانکی، وظیفه دولت است و نباید تمام تلاش‌ها در یک بعد و یک سیاست گذاشته شود.

عده‌ای تصور می‌کنند کاهش نرخ سود بانکی موجب خروج سرمایه‌ها از بانک خواهد شد، در حالی که با به تعادل رسیدن سودهای بانکی نه تنها از میزان وجوه بانک کم نخواهد شد، بلکه تنها این سرمایه‌ها تغییر سرفصل می‌دهند.

البته اگر ادامه روند نوسانی نرخ سود بانکی ادامه داشته باشد به طوری که هر سال این اعداد تغییر کند، یقینا مردم نسبت به سیستم بانکی بی‌اعتماد خواهند شد، اما این امر نباید موجب هراس و مانع از کاهش نرخ سود بانکی در شرایط کاهش نرخ تورم شود.

بانک مرکزی سال گذشته تنها نرخ سود سپرده‌های کوتاه‌مدت بانکی را اعلام کرد و این امر بدین معناست که سیستم بانکی پیام نامعلوم بودن برنامه بلندمدت خود را به بازار و مردم داده است. همین امر می‌تواند اعتماد مردم را نسبت به این سیستم کمرنگ کند.

در زمانی که نرخ تورم به بیش از 20 درصد رسید، بانک مرکزی به درستی نرخ سودهای بانکی را نیز افزایش داد و در حال حاضر هم باید همپای کاهش تورم، به کاهش نرخ سود اقدام کند.

* معاون سابق بانک مرکزی