طاهری: جشنواره نشریات دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی یک «تب فستیوالی» نیست

گروه واحدهای دانشگاه آزاد خبرگزاری آنا- فرقی نمی‌کند در چه دانشگاهی باشید! سراسری یا آزاد اسلامی، همین که سر و کارتان با نشریات دانشجویی بوده باشد، حتما با نام «او» و نام «نشریه دانشجویی اتفاق» آشنا هستید، دانشجوی کارشناسی ارشد رشته روابط بین‌الملل که از زمان ورودش به دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا و از همان ترم اول دوره کارشناسی، وارد فعالیت‌های فرهنگی دانشگاه شده و به اتفاق جمعی دیگر از فعالان فرهنگی، اندیشه یک رسانه دانشجویی موفق را کلید زده است.

«احسان طاهری» که شش سال است در هر جشنواره نشریات دانشجویی منطقه‌ای، ملی و حتی در تمام جشنواره‌های وزارت علوم حائز رتبه‌های نخست بخش‌های مختلف شده، در جشنواره اخیر وزارت علوم- موسوم به «تیتر9»، در میان همه نشریات دانشجویی دانشگاه‌های مختلف سراسر کشور نیز موفق به کسب رتبه اول در زمینه نشریات صنفی دانشجویی و دو رتبه اول دیگر شد.

وی حوزه فعالیت‌های خود و تیم پرتلاشش را صرفا به انتشار نشریه دانشجویی منحصر نکرده و اکنون دبیرکل مجموعه دانشجویی «اتفاق» با یک نشریه دانشجویی، یک رادیو دانشجویی و یک تلویزیون دانشجویی موفق در دانشگاه آزاد اسلامی شهرضا و عضو شورای ناظر بر نشریات دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان است.

در این راستا و به مناسبت برگزاری جشنواره نشریات دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی در تبریز با او به گفت‌وگو نشسته‌ایم که ماحصل آن را می‌خوانید:

* به نظر شما اکنون وضعیت نشریات دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی چگونه است؟

- بد نیست در ابتدای صحبتم به این نکته اشاره کنم که بنده و همکارانمان در مجموعه دانشجویی «اتفاق» در تمام شش سال گذشته که در دوران دو دولت، دو ریاست دانشگاه آزاد اسلامی و دو معاونت فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی بوده است، در بیش از 10 جشنواره منطقه ای، ملی و حتی جشنواره‌های وزارت علوم، رتبه‌های اول بخش‌های مختلف را کسب کرده و از سوی دیگر در 12 دانشگاه اعم از سراسری، آزاد اسلامی و پیام نور دعوت به برگزاری کارگاه‌های آموزشی درباره «مدیریت نشریات دانشجویی» شده‌ایم و از نزدیک با فعالان نشریات دانشجویی دانشگاه‌های سراسر کشور آشنا هستیم.

نزدیک به 280 نشریه دانشجویی از دانشگاه‌های مختلف کشور را مورد مطالعه و بررسی قرار داده‌ایم؛ بنابراین تجربه‌های متفاوت و احتمالا باارزشی هم از چند سال گذشته حوزه نشریات دانشجویی داریم. این تجارب و عرائض بعدی، همگی ناشی از یک نگاه فراجناحی و منصفانه است و به عنوان یک فعال فرهنگی به تبیین آنها پرداخته شده است.

بنده معتقدم با دو رویکرد متفاوت می‌توان وضعیت نشریات دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی را مورد سنجش قرار داد. یک رویکرد، بررسی وضعیت کنونی نشریات دانشجویی در مقایسه با آنچه که در گذشته بوده است و رویکرد دیگر مقایسه نشریات دانشجویی کنونی ما با وضعیتی که از دانشگاه آزاد اسلامی انتظار می‌رود؛ در واقع مقایسه با آنچه که باید باشد. اینها دو رویکرد کاملا متفاوت است که البته یک ارزیابی واقعی، تلفیقی از این دو دیدگاه همراه با بیم‌ها و امیدهایی است که به صورت مختصر به آن می‌‌پردازیم.

آنها که در سال‌های دورتر، در حوزه نشریات دانشجویی واحدهای مختلف کار کرده و کمی باسابقه‌تر از نیروهای فعال و بااستعداد جدیدالورود هستند، به خوبی می‌دانند که نشریات دانشجویی در 6-5 سال قبل، از نوعی بی‌توجهی مفرط رنج می‌بردند؛ در واقع بهتر است بگویم به این ظرفیت عمیق و جوشان دانشجویی که می‌خواست در قالب «نشریات دانشجویی» بروز و ظهور یابد، به چشم یک مزاحم در محیط دانشگاه نگاه می‌شد و مدام با سوء ظن‌ها و بدگمانی‌ها از سوی برخی افراد و مسئولان دانشگاه‌ها مواجه بود. سایه سنگین نگاه‌های سیاسی و جناحی و نبود یک دیدگاه فراجناحی به مقوله نشریات دانشجویی، بسیاری از پتانسیل‌های مستعد در این زمینه را روانه حوزه‌های دیگر فعالیت و حتی کار در خارج از دانشگاه‌ها کرد.

از سوی دیگر، نص قوانین و از جمله «دستورالعمل اجرایی ضوابط ناظر بر فعالیت نشریات دانشجویی» مصوب شورایعالی انقلاب فرهنگی گویی به دست فراموشی سپرده شده بود و برخی واحدها اقدام به اعمال سلیقه‌ای تصمیمات خود در این زمینه می‌کردند. تاکید می‌کنم که در آن سال‌ها، واژه و عبارت «شورای ناظر بر نشریات دانشجویی واحد» اصطلاحی کاملا نامانوس و نامفهوم بود.!

وضعیت آموزش‌های حرفه‌ای فعالان نشریات دانشجویی در واحدها مورد توجه قرار نمی‌گرفت، بسترسازی مناسب برای فعالیت فعالان نشریات دانشجویی صورت نگرفته بود. گاه و بیگاه گزارش‌هایی از سوی دوستانمان در واحدهای مختلف می‌رسید که نظارت‌های پیش از چاپ و اصرار بر آن اقدامات صورت می‌گرفت. حتی در زمینه‌های مالی، استاندارد تعریف شده‌ای مثل بودجه یا یارانه یا هر عنوان دیگری وجود نداشت. در این میان، صدور بخشنامه ای با عنوان «کاهش هزینه‌های نشریات دانشگاهی» که اساسا ربطی به نشریات دانشجویی نداشت و مربوط به نشریات دانشگاهی معاونت پژوهشی و... می‌شد، تیر خلاصی بر پیکره نیمه جان نشریات دانشجویی آن سال‌ها بود. اینها واقعیات تاریخی زمانی بود که ما آغاز به کار کردیم؛ یعنی درست حدود 6-5 سال قبل.
با یک چنین نگاهی به گذشته، می‌توان گفت نشریات دانشجویی اکنون از یک وضعیت بسیار مناسب‌تری از آنچه که بوده‌اند، برخوردارند و اتفاقات بسیار درخورتوجهی در زمینه نشریات دانشجویی صورت گرفته است.

اما بر اساس رویکرد دوم، انتظار از دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان یک مجموعه علمی و آکادمیک عظیم و پراستعداد که ظرفیت‌های فرهنگی- هنری و حرفه‌ای اقشار مختلفی از دانشجویان را در اختیار دارد، همچنان بالاست. نشریات دانشجویی به عنوان نشریاتی فراگیر در محدوده ای خاص که نه مثل رسانه‌های حرفه‌ای بیرون از دانشگاه دغدغه تیراژ دارند و نه دغدغه فروش و مهم‌ترین هدف آنها قاعدتا روشنگری است، فاصله زیادی تا جایگاه آرمانی خود دارند.

* به نظر شما مهم‌ترین اقدامات صورت گرفته در زمینه تقویت نشریات دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی در سال‌های اخیر چه بوده است؟

- اجرای قانون! شاید مهم‌ترین اقدام صورت گرفته در زمینه تقویت نشریات دانشجویی در سال‌های اخیر و به‌ویژه دو سه سال گذشته، اجرای قانون، اهتمام به آن و افتخار به آن بوده است. نصب‌العین قرار دادن «دستورالعمل اجرایی ضوابط ناظر بر نشریات دانشجویی» مصوب شورایعالی انقلاب فرهنگی و ساری و جاری شدن روح چنین تبعیت‌هایی، مهم‌ترین کمکی است که می‌تواند به نشریات دانشجویی شود.

از سوی دیگر، تئوری «نگاه پدرانه» که به مفهوم عدم مچ‌گیری و عدم فرصت‌جویی برای مجازات در زمینه خطاهای احتمالی و غیرعمدی فعالیت‌های حرفه‌ای در محیط دانشجویی- که محیطی برای تجربه‌اندوزی دانشجویان و تربیت نسل‌های مدیر و مدبر آینده است- به عنوان مهم‌ترین راهبرد فرهنگی در زمینه نشریات دانشجویی موثر و مفید واقع شده و نقش عمده‌ای در رونق فعالیت‌های فرهنگی و به‌ویژه نشریات دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی داشته است.

احیای «شورای ناظر بر نشریات دانشجویی واحد» که از آرزوهای دور و دراز فعالان نشریات دانشجویی بوده است، تقویت ابعاد آموزش‌های حرفه‌ای فعالان نشریات دانشجویی، صدور بخشنامه تسهیل و حمایت از نشریات دانشجویی، تشکیل دبیرخانه ستادی قوی و پیگیر در امور نشریات دانشجویی در سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی، اهتمام به برگزاری انتخابات مدیران مسئول نشریات دانشجویی و برگزاری جشنواره‌های متعدد و از جمله نخستین جشنواره سراسری نشریات دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی که قرار است اواخر شهریور جاری در شهر تبریز برگزار شود، از مهم ترین اقدامات مثبت در این زمینه بوده است.

*به نظر شما برگزاری نخستین جشنواره نشریات دانشجویی در تبریز چه کمکی به تقویت نشریات دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی خواهد کرد؟

- فرایند طی شده در برگزاری جشنواره سراسری نشریات دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی در تبریز، نشان می‌دهد که دبیرخانه این جشنواره به مناسبت برگزاری آن از فرصت استفاده کرده و یک خانه تکانی اساسی در زمینه نشریات دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی انجام داده است به گونه‌ای که در چندین ماه فعالیت شبانه‌روزی دبیرخانه جشنواره، بخشنامه‌ها و نامه‌های اداری مختلفی درباره ارتقای کیفی و پایبندسازی واحدها به قانون صادر شده و پیگیری‌ها برای تجمیع بانک اطلاعاتی ویژه از نشریات دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی (برای نخستین بار) به صورت مستمر و پیاپی انجام شده و همین امر نشان می‌هد که این جشنواره یک تب فستیوالی و زودگذر نیست.»

*به نظر شما برگزاری این جشنواره چه تفاوت‌هایی با جشنواره‌های دیگر در زمینه نشریات دانشجویی دارد؟

- در مورد شیوه و کیفیت اجرای این جشنواره با توجه به اینکه هنوز برگزار نشده است، دیدگاهی نمی‌توان ارائه کرد، اما در جریان طی شدن فرایند برگزاری جشنواره که شامل فراخوان دریافت آثار، داوری آثار و اعلام نتایج داوری و پیگیری‌های ستادی، در این زمینه در چندین ماه گذشته می‌توان به یک ویژگی ممتاز این جشنواره نسبت به جشنواره‌های دیگر اشاره کرد و آن هم «مدیریت شفاف» دبیرخانه برگزاری جشنواره بوده است. در واقع دبیرخانه جشنواره با راه‌اندازی دو سایت، یک کانال تلگرام و یک سامانه پیامکی، دائما از جزئیات فرایند دریافت آثار، ایرادات وارده به آثار از جمله مغایرت‌های آیین‌نامه‌ای و نهایتا داوری آنها اطلاع رسانی‌های مکتوب و تصویری می‌کرد که از نقاط قوت برجسته این جشنواره تلقی می‌شود.

این شفافیت به‌ویژه آن جایی ستودنی‌تر است که دبیرخانه جشنواره، حتی نتایج امتیازدهی هیات محترم داوران به آثار را در قالب «کارنامه اثر» منتشر کرده است و این ابتکار افزون بر اینکه صحت و سلامت فرایند داوری آثار را نشان می‌دهد، بر اصل «مدیریت شفاف» دبیرخانه جشنواره نیز صحه گذارده و نهایتا موجب رقابت و ارتقای نویسندگان و صاحبان آثار در جشنواره‌های بعدی خواهد شد.