استفاده از نانوذرات لیپیدی به‌عنوان نانوحامل داروی ضد سرطان

به گزارش گروه علم و فناوری آنا به نقل از ستاد ویژه توسعه نانو، در سال‌های اخیر، توجه فراوانی به تهیه نانوذرات به‌عنوان حامل‌هایی برای دارو رسانی شده است. حامل‌های نانویی با تغییرات خواص انتقالی دارو باعث بهبود عملکرد دارو و کاهش عوارض جانبی آن می‌شوند. در ساخت نانوذرات مذکور، از مواد مختلفی مانند پلیمرها، ذرات فلزی، لیپیدها و دیگر مواد استفاده می‌شود که بسته به روش تولید آنها می‌توان شکل و اندازه متفاوتی از ذرات تولید کرد. سیستم‌های دارورسانی مبتنی بر حامل‌های نانویی اکنون در بازار دارویی جهان وارد شده‌اند و استفاده از آنها در دارورسانی روز به روز رو به افزایش است.

دکتر بیژن ملائکه ضمن اشاره به ترکیب 7-اتیل-10 هیدروکسی کامپتوتسین (SN38) به‌عنوان یک داروی بالقوه ضد سرطان مؤثر در درمان انواع تومورهای بدخیم گفت: «امکان استفاده بالقوه داروی 7-اتیل-10 هیدروکسی کامپتوتسین در درمان انواع تومورهای ریه، معده، دهانه رحم و تخمدان وجود دارد. این دارو، 100 تا 1000 برابر نسبت به داروی ایرینوتکان مؤثرتر است. به دلیل محلولیت پایین داروی SN38 در آب و حلال‌های قابل‌ قبول در داروسازی، در این مطالعه، نانوذرات لیپیدی جامد حاوی SN38 به‌منظور تزریق وریدی داروی مذکور تهیه شده است».

استفاده از این نانوحامل ها در درمان تومورهای سرطانی موجب افزایش کارایی درمانی و کاهش اثرات جانبی داروی ضد سرطان می‌شود.

وی در خصوص نقش فناوری نانو در این طرح گفت: «استفاده از نانوذرات با اندازه کمتر از 200 نانومتر، امکان تجمع هرچه بیش‌تر دارو را در محل تومور فراهم می‌آورد و موجب افزایش بازدهی دارو می‌شود. همچنین این موضوع سبب می‌شود اثرات مخرب داروی ضد سرطان بر بافت سالم اطراف تومور کاهش یابد».

به گفته ملائکه، در این مطالعه حاوی داروی ضد سرطان SN38 به‌صورت غیرپگیله و پگیله (SLN-SN38 و PEG-SLN-SN38) به روش امواج فراصوت تهیه شد. خصوصیات نانوذرات حاوی داروی ضد سرطان از حیث اندازه، پتانسیل زتا و میزان بارگیری مورد ارزیابی قرار گرفته‌است. تأثیر دارویی نانوذرات تهیه شده روی دو رده سلولی سرطان کولورکتال (C-26 و HT-116) در زمان‌های 24، 48 و 72 ساعت بررسی شده‌است. در نهایت کارایی ضد توموری نانوذرات دارویی تهیه شده در مقایسه با فراورده‌های تجاری ایرینوتکان روی موش‌های دارای تومور C-26 مطالعه شده است.

بر اساس نتایج به ‌دست‌آمده از آزمون‌ها، نانوذرات پگیله و غیر پگیله در دوزهای 20 و 10 میلی‌گرم بر کیلوگرم در مقایسه با فرم تجاری ایرینوتکان با دوز 25 میلی‌گرم بر کیلوگرم کارایی ضد توموری بالاتری از خود نشان داده‌ است.

این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر بیژن ملائکه و دکتر محمودرضا جعفری، اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، دکتر اسما محمودی، رزیدنت نانوفناوری دارویی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و دکتر نوید مصلایی، دانش‌آموخته دانشگاه علوم پزشکی مشهد، است.