هفته پژوهش در بنیاد ایرانشناسی؛ از پژوهش در عصر هوش مصنوعی تا رونمایی از آثار تازه
مراسم ویژه گرامیداشت هفته پژوهش با معرفی و رونمایی از چهار عنوان کتاب جدید بنیاد ایرانشناسی، بههمراه نخستین شماره فصلنامه «مطالعات ایرانشناسی» از دوره نهم (شماره پیاپی ۲۶)، و همچنین تجلیل از پژوهشگران و دانشجویان برتر حوزه ایرانشناسی، در محل بنیاد ایرانشناسی برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری آنا، این مراسم با هدف ارتقای سطح پژوهشهای ایرانشناختی، بازنمایی دستاوردهای علمی بنیاد و قدردانی از تلاشهای پژوهشی محققان و دانشجویان، با حضور رئیس بنیاد ایرانشناسی، معاون پژوهشی، مدیران، پژوهشگران، استادان، دانشجویان و علاقهمندان این حوزه برگزار شد. اجرای برنامه را خانم مریمالسادات میرحیدری، مدیر کتابخانه و مرکز اسناد بنیاد ایرانشناسی، بر عهده داشت.
در ادامه، علیاکبر صالحی، رئیس بنیاد ایرانشناسی، با گرامیداشت هفته پژوهش، از تلاشهای همکاران بنیاد، بهویژه معاونت پژوهشی، تقدیر کرد و سخنان خود را به تبیین نسبت پژوهش با تحولات عصر جدید اختصاص داد. وی با طرح موضوع «پژوهش در عصر هوش مصنوعی»، به تعریف این پدیده و ارکان اصلی آن شامل: داده، الگوریتم، پردازش و نیروی انسانی پرداخت و تأکید کرد که هوش مصنوعی پدیدهای مستقل همچون علوم کلاسیک نیست، بلکه برآیند تعامل این عناصر است.
رئیس بنیاد ایرانشناسی با اشاره به تحول بنیادین در شیوههای پژوهش، تفاوت پژوهش امروز با پژوهش دیروز را در دسترسی گسترده به دادهها دانست و تصریح کرد که نقش اصلی پژوهشگر معاصر نه صرفاً گردآوری داده، بلکه «پرسشگری درست» و معماری پرسشهای علمی است. وی با تأکید بر اهمیت دادههای ایرانشناختی، نقش بنیاد ایرانشناسی را در گردآوری، ساماندهی و در دسترس قرار دادن این دادهها برای پژوهشگران حیاتی دانست.
صالحی همچنین به موضوع خلاقیت در عصر هوش مصنوعی پرداخت و با تبیین تفاوت خلاقیت انسانی و توانمندیهای ماشین، تأکید کرد که هوش مصنوعی قادر به پاسداری و صیانت از «انسانیت اندیشه» نیست و این وظیفه بر عهده پژوهشگران است. وی پژوهش در عصر جدید را نه رقابت با ماشین، بلکه ارتقای سطح خلاقیت، ابتکار و نوآوری دانست و پژوهشگران علوم انسانی، بهویژه ایرانشناسان، را به بازاندیشی در روشها و رویکردهای پژوهشی فراخواند.
در بخش بعدی مراسم، دکتر مهدی آهویی، معاون پژوهشی بنیاد ایرانشناسی، ضمن تبریک هفته پژوهش، این مناسبت را فرصتی برای تأمل در مسئولیت علمی بنیاد ایرانشناسی در قبال آینده فرهنگی کشور دانست. وی با اشاره به مأموریت بنیاد بهعنوان نهادی مرجع در مطالعات ایرانشناسی، رویکرد معاونت پژوهشی در دوره جدید را تبدیل پژوهش از فعالیتی صرفاً اداری به کنشی زنده، مسئلهمحور و اثرگذار عنوان کرد.
معاون پژوهشی بنیاد، سیاستهای اصلی این معاونت را در چهار محور حرکت به سوی پژوهشهای مسئلهمحور، ارتقای کیفیت علمی و روشی، تقویت کار جمعی و گسترش تعاملات علمی و بیننهادی تشریح کرد و سرمایه اصلی معاونت پژوهشی را پژوهشگران و همکاران آن دانست. وی با تبیین مفهوم مرجعیت علمی، تأکید کرد که مرجعیت مورد نظر بنیاد نه در انباشت کمی آثار، بلکه در هماهنگی، همکاری و روایتسازی علمی درباره ایران معنا مییابد.
در ادامه، گزارش تفصیلی فعالیتهای حوزه نشر بنیاد ایرانشناسی ارائه شد. در این بخش، اقدامات شورای تخصصی تولید و نشر آثار علمی، سیاستهای جدید انتشارات، طراحی هویت بصری کتابها، روند ارزیابی و تصویب آثار، دریافت مجوزهای قانونی، و معرفی آثار منتشرشده و در دست انتشار تشریح شد. در این مراسم، از چهار عنوان کتاب تازه منتشرشده بنیاد ایرانشناسی رونمایی شد و همچنین نخستین شماره فصلنامه «مطالعات ایرانشناسی» از دوره نهم با هیئت تحریریه جدید معرفی شد.
در ادامه مراسم، گزارش بخش تحصیلات تکمیلی بنیاد ایرانشناسی ارائه شد که در آن تاریخچه، گرایشها، همکاریهای دانشگاهی، فعالیت شورای تحصیلات تکمیلی و برنامههای آموزشی و کارگاهی تشریح شد. همچنین گزارشی از فعالیتهای کتابخانه و مرکز اسناد بنیاد ایرانشناسی، شامل آمار منابع، خدمات پژوهشی، خرید کتاب، حفاظت و مرمت اسناد تاریخی، و آغاز پروژههای دیجیتالسازی ارائه شد.
پس از ارائه گزارشهای حوزههای مختلف پژوهشی، آموزشی و نشر بنیاد ایرانشناسی، آیین رونمایی از آثار جدید بنیاد برگزار شد. در این بخش، با حضور دکتر علیاکبر صالحی رئیس بنیاد ایرانشناسی، دکتر مهدی آهویی معاون پژوهشی بنیاد و دکتر فانیانی معاون اداری و مالی بنیاد، از چهار عنوان کتاب تازه منتشرشده و دو شماره جدید فصلنامه تخصصی بنیاد ایرانشناسی رونمایی به عمل آمد.
نخستین اثر رونماییشده، کتاب «ترجمه و تجدد در ایران دوره قاجار» بود که به بررسی نقش ترجمه در انتقال مفاهیم نو، شکلگیری اندیشههای جدید و تأسیس نهادهای آموزشی مدرن در دوره قاجار میپردازد و جایگاه ترجمه را بهعنوان یکی از عوامل مهم تحول فکری و فرهنگی ایران معاصر تحلیل میکند.
کتاب دوم، «مجموعه مقالات تاریخ، فرهنگ و هنر استان همدان» است که مجموعهای از پژوهشهای ارائهشده در سومین همایش ملی ایرانشناسی استانها را دربرمیگیرد و به بازنمایی ابعاد گوناگون تاریخی، فرهنگی و هنری این استان میپردازد.
سومین اثر، کتاب «یاد ماندگار؛ بزرگداشت پیشگامان ایرانپژوه» است که با هدف پاسداشت خدمات علمی و فرهنگی استادان برجسته ایرانپژوه، به تجلیل از زندهیادان جواد صفینژاد، مرتضی فرهادی و حسن ذوالفقاری اختصاص یافته و نقش آنان را در توسعه مطالعات ایرانشناسی برجسته میسازد.
چهارمین کتاب رونماییشده، «آتشکدهها و زیارتگاههای زرتشتیان استان یزد» است که با رویکردی مستند و پژوهشی، به معرفی جامع اماکن مقدس زرتشتیان در این استان میپردازد و جایگاه آنها را در تاریخ دینی و فرهنگی ایران تبیین میکند.
در ادامه این آیین، از دو شماره تازه فصلنامه «مطالعات ایرانشناسی» شامل شمارههای ۲۶ و ۲۷ پیاپی، مربوط به بهار و تابستان ۱۴۰۴ نیز رونمایی شد؛ فصلنامهای که بهعنوان نشریه تخصصی بنیاد ایرانشناسی، نقش مهمی در انتشار یافتههای نوین پژوهشی و تقویت گفتمان علمی ایرانشناسی ایفا میکند.
این مراسم با تجلیل از پژوهشگران، اعضای هیئت علمی و دانشجویان برتر حوزه ایرانشناسی و تأکید بر نقش بنیاد ایرانشناسی در تقویت پژوهشهای علمی، فرهنگی و تمدنی ایران به کار خود پایان داد.
