مستند «راش»؛ تصویری چندلایه از زیست جمعی در متن جنگ ۱۲روزه +فیلم

گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، علی نیکبخت*ـ در «راش»، مستند تازه نیما مهدیان از روز‌های جنگ ۱۲روزه، مفهوم «کارناوالیزه» نزد « میخائیل باختین» نظریه‌پرداز ادبی اهل روسیه، معنایی عینی پیدا می‌کند؛ جایی که نظم رسمی فرو می‌ریزد، نقش‌ها وارونه می‌شود و واقعیت در فضای آمیخته‌ای از آشوب، خنده تلخ، ترس و هم‌بستگی دوباره تعریف می‌گردد.

تماشای این حجم از راش‌های آرشیوی، که سال‌ها پرسش «چه کسی آنها را خواهد دید؟» بر دوششان بود، اکنون بدل به تجربه‌ای سینمایی شده است؛ تجربه‌ای که پشت میز تدوین، به شکلی غریزی و صادقانه دسته‌بندی شده: نقد سیستم، نیرو‌های امدادی، فضا‌های نظامی، خانه‌های مردم، خدمات عمومی و مهم‌تر از همه، نگاه نسل دهه‌هشتادی به جنگ شهری.

مهدیان با اتکا به خرده‌روایت‌ها، از شوک و هم‌دلی تا بی‌انصافی و بی‌پروتکلی بودن مدیریت بحران، تصویری بزرگ و چندلایه از زیست جمعی در متن جنگ ارائه می‌دهد. مستند در لایه‌های پنهانش، روایتی از وطن، خشونت، تجاوز و مقاومت را در کنار هم قرار می‌دهد و همین تلفیق، آن را به اثری کمیاب در حافظه بصری جنگ‌های معاصر تبدیل کرده است.

فیلم‌ساز تصمیم گرفته موقعیت‌ها را «دست‌نخورده» نگه دارد؛ تصمیمی جسورانه که اجازه می‌دهد مخاطب بی‌واسطه با واقعیت برخورد کند. طراحی کارناوالی فیلم از گفت‌و‌گو با نوجوانان تا پلان خیره‌کننده ساختمان نظامی هوشمندانه است و دیدن آن تنها در یک بار ممکن نیست؛ «راش» باید چندین بار دیده شود تا تمام جزئیاتش آشکار گردد.

مستند «راش» که در نوزدهمین جشنواره سینماحقیقت به نمایش درآمد، برای دانشکده‌های علوم اجتماعی یک منبع پژوهشی واقعی است و برای مخاطب عمومی تجربه‌ای تکان‌دهنده و ضروری.

اگر می‌خواهید جنگ را نه در روایت‌های رسمی، بلکه در صدای مردم، در ترس‌ها و شوخی‌ها، در لحظه‌های بی‌پرده و واقعی ببینید، «راش» را از دست ندهید. این فیلم باید بار‌ها دیده شود و امیدواریم به‌طور کامل روی آنتن تلویزیون هم برود.

*مستندساز