فلرهای نفتی، صنایع آلاینده و سوزاندن مزارع مثلث بحران هوای خوزستان است

به گزارش خبرنگار آنا؛ امیر گودرزی، پزشک عمومی و مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز، در جنع خبرنگاران به تشریح دلایل تشدید آلودگی هوا در خوزستان، پیامدهای گسترده آن بر سلامت مردم و اقدامات دانشگاه برای مقابله با این بحران پرداخت.

گودرزی با اشاره به پیشینه آلودگی هوا در خوزستان اظهار کرد: استان خوزستان و به‌ویژه شهر اهواز سال‌هاست با مشکلات گسترده آلودگی هوا مواجه است. در سال‌های گذشته بخش عمده این آلودگی‌ها ناشی از ریزگردها و طوفان‌های شن بود که از استان‌های همجوار و به‌ویژه از کشور عراق وارد استان می‌شد، اما در دو تا سه سال اخیر روند آلودگی تغییر کرده و سهم آلودگی‌های صنعتی به‌شدت افزایش یافته است.

وی افزود: وجود صنایع متعدد نفت، پتروشیمی، فولاد، شرکت‌های استخراج نفت، دکل‌های نفتی و نیروگاه‌هایی که اقدام به سوزاندن مازوت می‌کنند، موجب شده سطح آلایندگی هوا در خوزستان به‌مراتب بالاتر از حد نرمال در دیگر استان‌های کشور باشد.

مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی اهواز ادامه داد: یکی از معضلات اصلی امروز اهواز، تعدد فلرهای نفتی در سطح شهر است. این فلرها به‌طور مداوم در حال سوزاندن گازهای همراه نفت هستند و حجم بسیار زیادی از آلاینده‌ها را وارد هوای شهر می‌کنند. علاوه بر این، کارخانه کربنی که در مرکز شهر اهواز فعالیت می‌کند نیز از منابع مهم آلایندگی است.

به گفته وی، آتش‌سوزی‌های فصلی و سوزاندن بقایای کشاورزی نیز نقش مهمی در تشدید آلودگی دارند و در مقاطع مختلف سال، باعث افزایش ناگهانی شاخص‌های آلودگی هوا می‌شوند.

سوزاندن مزارع نیشکر؛ معضل تکرارشونده

گودرزی با اشاره به سوزاندن مزارع گفت: به‌دلیل محدودیت‌ها و مشکلات اقتصادی، بسیاری از کشاورزان و شرکت‌هایی مانند توسعه نیشکر، به‌جای استفاده از روش‌های جایگزین، اقدام به سوزاندن مزارع خود می‌کنند. این کار حجم بسیار زیادی آلاینده وارد هوا می‌کند و متأسفانه یکی از عوامل اصلی تشدید آلودگی در اهواز است. در سال ۱۴۰۴ سوزاندن مزارع در کنار فلرهای نفتی نقش بسزایی در افزایش آلودگی هوا داشت.

وی با تأکید بر شرایط ویژه شهرهای همجوار اهواز گفت: متأسفانه تعداد روزهای هوای سالم در اهواز بسیار اندک شده است. شهرهایی مانند هویزه، حمیدیه و دشت‌آزادگان نیز که یا همجوار اهواز هستند یا در مرز با کشور عراق قرار دارند، به‌طور مستقیم تحت تأثیر آلودگی شدید قرار می‌گیرند. از سوی دیگر، در ماهشهر نیز به‌دلیل فعالیت گسترده شرکت‌های پتروشیمی، حجم قابل توجهی آلودگی وارد هوا می‌شود که آثار آن به کل منطقه منتقل می‌شود.

بدهی چند همتی صنایع به حوزه سلامت

مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی اهواز با انتقاد صریح از صنایع آلاینده گفت: متأسفانه بسیاری از صنایع پتروشیمی و فولادی از پرداخت حق آلایندگی و ایفای مسئولیت اجتماعی خود در قبال مردم استان خودداری می‌کنند. دانشگاه علوم پزشکی اهواز از برخی از این شرکت‌ها، از جمله شرکت‌های فولادی و پتروشیمی، مطالباتی بالغ بر چند همت دارد که تاکنون وصول نشده است. این در حالی است که این مبالغ می‌تواند برای توسعه زیرساخت‌های بهداشتی و درمانی و کاهش بخشی از آثار آلودگی هزینه شود.

وی افزود: استانداری خوزستان و دادستانی محترم اهواز در حال پیگیری این موضوع هستند تا شرکت‌های آلاینده برای پرداخت تعهدات خود متقاعد شوند، اما تاکنون نتیجه عملی آن در حوزه سلامت مشاهده نشده است.

آثار آلودگی هوا زودهنگام نیست، اما ویرانگر است

گودرزی با اشاره به ویژگی‌های خاص اثرگذاری آلودگی هوا اظهار کرد: آثار آلودگی هوا معمولاً به‌صورت کوتاه‌مدت بروز نمی‌کند و بیشتر یک پدیده طولانی‌مدت است. همین موضوع باعث شده گاهی توجه کافی به آن نشود، درحالی‌که عوارض آن در حوزه بیماری‌های مزمن، سال‌ها بعد خود را نشان می‌دهد.

وی تاکید کرد: ما به‌عنوان متولی سلامت وظیفه داریم از جان مردم صیانت کنیم، حتی اگر برخی صنایع صرفاً به تولید فکر کنند. آلودگی هوا باعث افزایش شدید بیماری‌های تنفسی غیرعفونی، بیماری‌های قلبی و قلبی‌ریوی شده و این موضوع طی سال‌های اخیر به‌وضوح در افزایش ۲۰ درصدی مراجعات بیماران قلبی و تنفسی

مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی اهواز گفت: طبق برآوردهای ما، در شش ماه نخست امسال، میزان مراجعات بیماران قلبی و تنفسی غیرعفونی به بیمارستان‌های استان حدود ۲۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش داشته است. این آمار تنها شامل بیمارانی است که به مراکز درمانی مراجعه کرده‌اند و بسیاری از بیماران خفیف‌تر در این آمار نیامده‌اند.

وی افزود: بیماران زیادی که سال‌ها با دارو تحت کنترل بودند، به‌دلیل تشدید آلودگی هوا دچار عود بیماری شده و از کنترل خارج شده‌اند. این وضعیت به‌ویژه در کودکان مبتلا به آسم، بیماری‌های ریوی مزمن و بیماران خاص به‌شدت مشهود است.

فشار سنگین بر بیمارستان ابوذر و بخش اطفال

گودرزی با اشاره به وضعیت بیمارستان ابوذر اهواز گفت: بیمارستان ابوذر به‌عنوان مرکز تخصصی اطفال استان، طی سال گذشته با افزایش شدید بستری بیماران تنفسی مواجه بوده است. امسال نیز با وجود برخی تمهیدات از جمله تعطیلی مدارس در روزهای آلوده، همچنان آمار بستری‌ها روند افزایشی دارد، هرچند توانسته‌ایم تا حدودی آن را کنترل کنیم.

وی درباره هزینه‌های تحمیلی آلودگی هوا به نظام سلامت گفت: هر تخت بیمارستانی با تجهیزات، فضای فیزیکی و نیروی انسانی، به‌طور میانگین حدود ۱۰ میلیارد تومان برای نظام سلامت هزینه دارد. افزایش تخت‌های ICU، توسعه اورژانس‌ها و کلینیک‌های تخصصی تنفسی، هزینه‌های بسیار سنگینی را به دانشگاه تحمیل می‌کند؛ درحالی‌که اگر آلودگی هوا کاهش یابد، بخش بزرگی از این هزینه‌ها اساساً ایجاد نمی‌شود.

نقش آلودگی هوا در تشدید سرطان‌ها

گودرزی با اشاره به تأثیر آلودگی بر بیماری‌های بدخیم گفت: ما نمی‌توانیم به‌طور دقیق بگوییم آلودگی هوا عامل مستقیم مرگ یک بیمار سرطانی بوده است، اما قطعاً در سیر بیماری و تشدید عوارض نقش دارد. در سال‌های اخیر الگوی سرطان‌ها نیز در حال تغییر است و سرطان ریه در هر دو گروه زنان و مردان روند افزایشی پیدا کرده است.

وی افزود: کودکی که در یک سال بیش از ۳۰ روز به‌دلیل آلودگی هوا تعطیل است و به‌جای حضور در مدرسه مجبور است در خانه بماند، دچار کاهش تحرک، چاقی، سندرم متابولیک و زمینه‌سازی برای بیماری‌های مزمن در آینده می‌شود. این آسیب‌ها شاید امروز به‌طور ملموس دیده نشود، اما در دهه‌های بعد هزینه‌های هنگفتی به نظام سلامت تحمیل خواهد کرد.

پیگیری قضایی برای کاهش آلاینده‌ها

مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی اهواز اظهار کرد: ما در کنار اقدامات درمانی، پیگیری‌های حقوقی و قضایی را نیز دنبال می‌کنیم. از جمله الزام شرکت‌های نیشکری به استفاده از دستگاه‌های کاهش آلایندگی، کاهش فلرهای نفتی و جانمایی و انتقال کارخانه کربنی خارج از شهر که بخشی از این مطالبه‌گری‌ها بوده است. این اقدامات اثر کوتاه‌مدت ندارد، اما در بلندمدت می‌تواند بخشی از مشکلات را کاهش دهد.

وی ادامه داد: همزمان با اقدامات پیشگیرانه، دانشگاه ناچار است زیرساخت‌های درمانی خود را نیز تقویت کند. طی سال‌های اخیر کلینیک‌های تنفسی افزایش یافته، اورژانس بیمارستان ابوذر توسعه پیدا کرده و تعداد تخت‌های ICU افزایش یافته است. این اقدامات اگرچه ضروری است، اما هزینه‌های بسیار سنگینی دارد و فشار مضاعفی بر بودجه دانشگاه وارد می‌کند.

گودرزی درباره اقدامات فرهنگی گفت: در سال ۱۴۰۴ بیش از ۲۵۰ برنامه رادیویی و تلویزیونی در حوزه سلامت تولید شده که بیش از ۳۰ درصد آن‌ها به موضوع آلودگی هوا و بیماری‌های تنفسی اختصاص داشته است. همچنین از طریق اینفوگرافی، شبکه‌های بهداشتی و آموزش‌های مستقیم، تلاش کرده‌ایم آگاهی عمومی مردم را نسبت به رفتارهای پیشگیرانه افزایش دهیم؛ از جمله ماندن در خانه در روزهای بسیار آلوده، استفاده از ماسک‌های مناسب و رعایت الگوی تغذیه‌ای برای کاهش اثرات آلودگی.

بحران آلودگی، مزمن است نه لحظه‌ای

وی در پایان تأکید کرد: بحران آلودگی هوای خوزستان یک پدیده لحظه‌ای نیست، بلکه نتیجه سال‌ها آلودگی انباشته است. اثرات آن نیز به‌صورت تدریجی بروز می‌کند. امروز شاید آمار مرگ‌ومیر تفاوت فاحشی با میانگین کشور نداشته باشد، اما افزایش بیماری‌های مزمن، تنفسی و قلبی زنگ خطر جدی برای آینده سلامت مردم خوزستان است.