۳۰ هزار مرگ در سال؛ باید شرایط ویژه بهداشتی اعلام شود

عباس جعفری‌دستنایی رئیس مرکز تحقیقات انرژی و محیط‌زیست دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد در گفت‌و‌گو با خبرنگار آنا با اشاره به اولویت کوتاه‌مدت و میان‌مدت برای کاهش آلودگی هوا اظهار کرد: اگر اسقاط خودرو‌های فرسوده، مدیریت سوخت، ارتقای پالایشگاه‌ها و اصلاح ساختار نظارتی به‌صورت هم‌زمان و جدی اجرا شود، ایران می‌تواند ظرف پنج تا هفت سال آینده آلودگی هوا را به سطح قابل‌قبول و استاندارد‌های جهانی نزدیک کند.

وی آلودگی هوای امروز کشور را نه صرفاً یک چالش زیست‌محیطی، بلکه یک «بحران سلامت عمومی» خواند و بیان کرد: میانگین سالانه ذرات معلق PM۲.۵ در کلان‌شهر‌های ایران چهار تا ۶ برابر حد مجاز سازمان جهانی بهداشت است و سالانه بیش از ۳۰ هزار مرگ مستقیماً به آلودگی هوا منتسب می‌شود. به همین دلیل زمان آن رسیده که آلودگی هوا به‌عنوان «اضطرار بهداشتی ملی» اعلام و ستاد ویژه مدیریت بحران آلودگی هوا با اختیارات فرابخشی و بودجه مستقل تشکیل شود.

اولویت‌های فوری بخش حمل‌ونقل

رئیس مرکز تحقیقات انرژی و محیط‌زیست دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد مهم‌ترین اقدام کوتاه‌مدت را اسقاط خودرو‌ها و موتورسیکلت‌های فرسوده دانست و گفت: خودرو‌های فرسوده به‌تنهایی ۴۰ تا ۶۰ درصد آلایندگی شهر‌ها را تولید می‌کنند. در کنار آن، ساماندهی موتورسیکلت‌های کاربراتوری و اجرای واقعی معاینه فنی هوشمند می‌تواند تا ۳۰ درصد بار آلودگی را در کوتاه‌مدت کاهش دهد.

جعفری‌دستنایی با بیان برنامه‌های میان‌مدت بر توسعه حمل‌ونقل پاک عنوان کرد: برقی‌سازی ناوگان عمومی و جایگزینی اتوبوس‌های دیزلی با اتوبوس‌های برقی می‌تواند تا ۹۰ درصد آلایندگی این بخش را حذف کند. همچنین توسعه سوخت‌های پاک یورو ۶، LNG و تکمیل خطوط مترو از دیگر راهکار‌های پایدار است.

چگونه می‌توان مصرف مازوت را ظرف پنج سال صفر کرد؟

وی بیان کرد: سه دلیل اصلی تداوم مصرف مازوت شامل کمبود گاز در زمستان، تولید بالای مازوت در پالایشگاه‌های قدیمی و محدودیت صادرات به دلیل تحریم‌ها می‌شود و راهکار حذف کامل آن تا پنج سال آینده ارتقای پالایشگاه‌ها با واحد‌های RFCC و هیدروکراکر، توسعه نیروگاه‌های سیکل‌ترکیبی با راندمان بالا،  ذخیره‌سازی زیرزمینی گاز در تابستان (UGS) و استفاده از LNG کوچک‌مقیاس و گسترش سریع انرژی‌های تجدیدپذیر برای کاهش مصرف گاز در زمستان است.

رئیس مرکز تحقیقات انرژی و محیط‌زیست دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد دلیل اجرایی نشدن قوانین برای کاهش آلودگی هوا را ضعف اصلی در اجرا را تعارض منافع، نبود نظارت مؤثر، جریمه‌های ناچیز و فقدان یک سازمان مقتدر فرابخشی دانست و گفت: اکنون هزینه آلوده کردن هوا برای صنایع کمتر از هزینه اصلاح فرآیند است به همین دلیل قانون بازدارندگی ندارد.

وی، تشکیل سازمان ملی کیفیت هوا، اعطای اختیارات واقعی برای توقف فعالیت صنایع آلاینده، جریمه‌های سنگین و بازدارنده، الزام پایش آنلاین انتشار آلاینده‌ها (CEMS) با دسترسی عمومی و ممنوعیت قانونی ساخت‌وساز جدید در مناطق به‌شدت آلوده را ازجمله راهکارهایی برای کاهش آلودگی هوا عنوان کرد.

جعفری‌دستنایی تأکید کرد: اگر این اقدامات به‌صورت هم‌زمان و با اراده ملی اجرا شود، ایران کاملاً قادر بوده ظرف کمتر از یک دهه هوای پاک را به مردم خود بازگرداند. آلودگی هوا دیگر یک گزینه نیست؛ یک بحران ملی و قابل‌حل است.