صادرات فرش ایران به ۶ کشور/ پشت سر گذاشتن موانع و رسیدن به بازارهای جهانی با راهکارهای نوآورانه

مرتضی آقامیری، در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری آنا در رابطه با میزان تولید فرش دست بافت گفت: به نظر می‌رسد آمار قابل اتکایی از میزان تولید فرش در کشور موجود نیستو چرا که آمار‌هایی که منتشر می‌شود بیشتر بر اساس محاسبات حدودی مرکز ملی فرش با در نظر گرفتن برخی فاکتور‌ها تخمین زده می‌شود این در حالی است که به ویژه در سال‌های گذشته شیب صادرات فرش نزولی بوده و در بازار داخلی هم تحرک خاصی دیده نمی‌شود بنابراین اعلام افزایش تولید سالانه چندان منطقی به نظر نمی‌رسد.

رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع دستی، افزود: هر چندکه در سال‌های گذشته تحریم‌ها در میزان صادرات فرش کشور تاثیر گذاشته است، اما سیاست‌های نادرست داخلی نیز به این روند اصدرات نزولی دامن زده. آثار ثانویه این تحریم‌ها نیز بر سایر بازار‌های صادراتی ما تأثیر گذاشته و در کنار برخی سیاست‌های داخلی موجب کاهش شدید صادرات فرش شده است. به عنوان نمونه، در سال ۱۳۹۶ که آخرین سال قبل از تحریم‌ها بود، صادرات فرش ایران ۴۲۶ میلیون دلار بود، اما ظرف سه سال این رقم با شیب تند به زیر ۱۰۰ میلیون دلار رسید و در دو سال اخیر نیز به حدود ۴۰ میلیون دلار کاهش یافته است.

رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع دستی تصریح کرد: البته در اسفندماه سال گذشته با تلاش بسیار مصوبه خرداد ۱۴۰۳ هیئت وزیران اجرایی شد و تعهد ارزی صنایع‌دستی و فرش به اندازه ارزش مواد اولیه کاهش یافت، اما به دلیل شرایط جنگی و فضای بین‌المللی پرتنش آثار مثبت این مصوبه چندان دیده نشده است

بازار جهانی فرش دست کیست

میری با اشاره به تغییر جایگاه ایران در بازار جهانی اظهار کرد: ایران روزگاری رتبه بالایی در تجارت جهانی فرش داشت، اما در غیبت ما کشور‌هایی مانند آمریکا هند، پاکستان، نپال، افغانستان و ترکیه توانستند جای پای محکمی در بازار جهانی باز کنند آمریکا به عنوان بزرگ‌ترین بازار فرش دستباف جهان که حدود ۴۵ درصد تجارت فرش دنیا را در اختیار داشت، بازار خود را به روی فرش ایران بسته است، به‌ویژه هند با استفاده از غیبت ایران بازار آمریکا را در دست گرفته و حتی ذائقه مصرف‌کنندگان آمریکایی را به سمت فرش هندی تغییر داده است در حالی که کیفیت فرش ایران همچنان بالاتر است، اما این کشور‌ها مشوق‌های دولتی دارند تحریم نیستند و هزینه تولیدشان نیز پایین‌تر است.

وی ادامه داد: یکی از دلایل اصلی عقب‌ماندگی فرش ایرانی کم‌توجهی به مطالعات بازار و ناتوانی در بازاریابی و تبلیغ مناسب بوده است برای مثال در آمریکا فرش هندی توانست ذائقه مشتریان را تغییر دهد یا در بازار چین حاشیه‌های تیره‌رنگ برای مردم بدیمن تلقی می‌شود و فرشی که چنین ویژگی داشته باشد خریداری نمی‌کنند. ما اگر این نکات فرهنگی را ندانیم نمی‌توانیم موفق عمل کنیم.

میزان صادرات فرش

وی تأکید کرد: در مقاطعی اقداماتی برای مطالعه بازار انجام شد به طور مثال در دوره احمدی‌نژاد هیئتی از بخش خصوصی و مرکز ملی فرش به چین اعزام شد و یک طرح اولیه برای مطالعه بازار تهیه شد، اما به دلیل عدم تأمین منابع از سوی دولت، کار متوقف شد در دوره روحانی نیز طرح مشابهی با همکاری اتحادیه واردکنندگان فرش دستباف به اروپا آغاز شد، اما باز هم دولت منابع آن را تأمین نکرد و پروژه نیمه‌کاره ماند در مقابل بار‌ها اسناد راهبردی نوشته شد که بیشتر به درد کتابخانه‌ها خورد و جنبه عملی پیدا نکرد.

آقامیری در خصوص وضعیت فعلی صادرات گفت: در سال ۱۴۰۳ میزان صادرات فرش ایران ۴۱.۷ میلیون دلار بوده است که با توجه به شرایط فعلی و جنگ‌ها، فشار‌های بین‌المللی پیش‌بینی میشود تا پایان سال رقم صادرات بیشتر از ۳۰ میلیون دلار نشود.

مقصد فرش ایرانی چه کشوری است

وی افزود: کشور‌هایی همچون امارات متحده عربی، ژاپن، انگلستان، آلمان و تا حدی پاکستان اصلی‌ترین مقاصد صادرات فرش ایران هستند البته در مواردی از طریق پاکستان تلاش می‌شود با تغییر اسناد، فرش ایرانی وارد بازار آمریکا شود، اما به دلیل سخت‌گیری‌های شدید، بار‌ها اتفاق افتاده که فرش‌های ایرانی در گمرکات آمریکا از فرش پاکستانی جدا و مشمول جریمه‌های سنگین شده‌اند.

رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع دستی در رابطه با تحریم‌های آمریکا توضیح داد: تحریم فرش ایران سابقه طولانی دارد برای نمونه در دوره ریگان فرش ایران تحریم شد، سپس کلینتون آن را برداشت. اوباما دوباره تحریم کرد و در دوره برجام این تحریم برداشته شد. اما در دوره ترامپ  دوباره تحریم‌ها بازگشت و اکنون به شدت سخت‌گیرانه اجرا می‌شود.

تعداد بافندگان فرش در کشور

وی در خصوص اشتغال در این حوزه اظهار کرد: براساس آمار‌های رسمی، کل زنجیره اشتغال فرش شامل بافنده، طراح، رنگرز، مرمت‌کار و شبکه توزیع حدود دو میلیون و ۵۰ هزار نفر است. از این تعداد یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر بافنده ثبت‌نام شده‌اند، اما در عمل تعداد واقعی بافندگان بیشتر از این رقم است چراکه بسیاری از آنها در مناطق دورافتاده فعالیت می‌کنند و امکان دریافت گواهی رسمی ندارند.

آقامیری در رابطه با افزایش قیمت مواد اولیه گفت: مواد اولیه به ویژه ابریشم در حال حاضر با افزایش قیمت جدی مواجه است که بخش عمده ابریشم مصرفی از چین وارد می‌شود که گران‌ترین نوع است بخشی هم از ازبکستان وارد می‌شود که کیفیت متوسط و قیمت بهتری دارد و بخشی نیز داخلی است که کیفیت پایین‌تر و کمیت محدود دارد. اخیراً هیئتی از اتحادیه ابریشم ازبکستان به ایران آمدند تا همکاری بیشتری در این زمینه شکل گیرد با این حال من معتقدم دولت توانایی چندانی برای کنترل قیمت‌ها ندارد چراکه تورم ناشی از خلق نقدینگی و شرایط جنگی باعث افزایش کلی قیمت‌ها می‌شود.