سایه بحران مشابه دریاچه ارومیه بر دریای خزر؛ زنگ خطر برای امنیت زیستی ایران
به گزارش خبرگزاری آنا، رئیسجمهور در نشست شورای برنامهریزی و توسعه استان اردبیل با هشدار نسبت به وضعیت دریاچههای کشور گفت: «آیا میدانید دریاچه خزر در حال خشکشدن است و هر روز پسرفت دارد؟ در اجلاس اخیر شکایت همه کشورها این بود که آب دریاچه خزر در حال کاهش است. با هزینه فراوان روی دریاچه ارومیه سد احداث کردیم و امروز دیگر دریاچهای وجود ندارد. آینده از آن من و شماست؛ اگر درست نبینیم، دچار مصیبت خواهیم شد.» این سخنان بار دیگر توجه افکار عمومی را به بحران خزر جلب کرد؛ بحرانی که طبق اعلام کارشناسان، نشانههای آن امروز بهوضوح دیده میشود.
بر اساس گزارش مرکز مطالعات دریای خزر، تراز آب این دریاچه هماکنون حدود منفی ۲۸ متر است؛ کاهشی که به گفته متخصصان، در دهههای اخیر بیسابقه بوده و ادامه آن میتواند تبعات زیستمحیطی و اجتماعی گستردهای بهدنبال داشته باشد. عوامل اصلی این پسرفت شامل گرمایش جهانی و افزایش تبخیر، کاهش نزولات جوی در حوضه آبریز، افت محسوس آبدهی رودخانههای اصلی همچون ولگا، کورا و اورال و همچنین سدسازیهای گسترده و برداشت بیرویه آب توسط کشورهای اطراف عنوان شده است.
پیامدهای کاهش تراز آب تنها محدود به محیط زیست نیست. زیستگاههای حساس و تالابهای ساحلی در معرض نابودی قرار گرفتهاند و گونههایی مانند فک خزری که تنها پستاندار بومی این دریاست، با خطر جدی انقراض مواجه هستند. عقبنشینی آب همچنین به آزاد شدن اراضی ساحلی و تصرفات غیرقانونی دامن زده و زیرساختهای اقتصادی و گردشگری نوار ساحلی را تهدید میکند. این وضعیت یادآور تجربه تلخ دریاچه ارومیه است؛ پهنهای آبی که روزگاری دومین دریاچه شور جهان بود اما بهدلیل سوءمدیریت منابع، کشاورزی پرمصرف و تغییرات اقلیمی بخش عمده آن خشک شد و پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی گستردهای برای مردم منطقه به همراه آورد.
کارشناسان هشدار میدهند که تداوم بیتوجهی به وضعیت خزر میتواند همان سرنوشت را برای این دریا رقم بزند. از این رو بر ضرورت همکاری منطقهای میان پنج کشور حاشیه خزر تأکید میشود؛ همکاریای که شامل مدیریت مشترک منابع آب، مقابله با آلودگیهای صنعتی و نفتی، حفاظت از زیستگاههای طبیعی و برگزاری نشستهای علمی برای تدوین راهبردهای مشترک است. در سطح ملی نیز تغییر الگوی کشت، استفاده از فناوریهای نوین آبیاری، توقف سدسازیهای بیرویه و ارتقای آگاهی عمومی درباره مصرف بهینه آب از جمله راهکارهای ضروری برشمرده میشوند.
جمعبندی سخنان رئیسجمهور و گزارش کارشناسان نشان میدهد که دریای خزر در وضعیتی بحرانی قرار دارد و هشدارها نباید نادیده گرفته شود. تجربه دریاچه ارومیه ثابت کرده است که بیتوجهی به منابع آبی میتواند فاجعهای جبرانناپذیر به همراه داشته باشد. آینده خزر در گرو تصمیمات امروز ماست و اقدام فوری در سطح ملی و منطقهای تنها راه جلوگیری از یک مصیبت بزرگ دیگر است.
انتهای پیام/
