افزایش درآمدهای غیرشهریهای با اتکا به شرکتهای دانشبنیان و تجاریسازی فناوری
به گزارش آنا، در سالهای اخیر، دانشگاه آزاد اسلامی گامهای مهمی برای ارتقای جایگاه علمی، پژوهشی و آموزشی خود در سطح ملی و بینالمللی برداشته است. تحول در فرآیندهای ارتقاء اعضای هیئت علمی، توسعه آموزشهای ترکیبی و مجازی، و راهاندازی مدارس تخصصی علوم و معارف اسلامی تنها بخشی از برنامههایی است که این دانشگاه برای پاسخ به نیازهای روز جامعه علمی کشور در دستور کار قرار داده است. در همین راستا، گفتوگویی داشتهایم با دکتر سروریمجد، قائممقام دانشگاه آزاد اسلامی، تا درباره آخرین دستاوردها، برنامههای راهبردی و چشماندازهای پیشروی این دانشگاه گفتوگو کنیم. آنچه در ادامه میخوانید، مشروح این گفتوگو است.
سروری مجد با تبریک سالگرد تأسیس دانشگاه آزاد اسلامی به تحولات چهل سال اخیر در عرصه آموزش عالی کشور اشاره کرد و گفت: بر اساس تجربه و نیازهای فعلی و آینده کشور، ما نیازمند دانشکدههایی هستیم که نیازمحور باشند، گروههای آموزشی را سامان دهند و بهسوی حل مسائل کشور پیش بروند.
وی افزود: اگر بخواهیم به روش سنتی و صرفاً در حوزههای نظری حرکت کنیم و ناظر به نیازهای کنونی کشور نباشیم، در واقع نظام آموزش عالی ما درجا زده و نخواهد توانست مسائل کشور را حل کند.
قائممقام دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به تغییرات در سه حوزه اصلی علوم انسانی و هنر، علوم فنی و مهندسی، و کشاورزی، همچنین آموزش پزشکی، تصریح کرد: این تغییرات، نیازهای اصلی کشور را در دانشکدههای جدید ساماندهی خواهد کرد.
وی در خصوص دانشکدههای تربیت معلم نیز گفت: دانشکدههای تعلیم و تربیت در سطح استانها، ناظر بر مدارس سما در سراسر کشور شدهاند و در واقع، مدارس ما تبدیل به بالین دانشکدههای تعلیم و تربیت شدهاند. یعنی آنچه دانشجویان عزیز ما در دانشکدههای تعلیم و تربیت و در محضر اساتید ارجمند میآموزند، در مدارس تجربه میکنند و مدارس، بهمثابه بالین دانشکدههای تعلیم و تربیت هستند.
سروری مجد در ادامه به بحث تنوعسازی منابع درآمدی دانشگاه اشاره کرد و گفت: سرمایه اصلی دانشگاه، اساتید ارجمند، کارکنان گرامی و دانشجویان عزیزی هستند که در سطح کشور، در بیش از ۲۶۰ واحد دانشگاهی و ۴۰۰ سایت دانشگاهی، حضوری فعال و اثرگذار دارند.
وی افزود: ما در دوره جدید مدیریتی، دانشگاه را یک دانشگاه اثرگذار و دانشگاه حل مسئله میدانیم. بنابراین، دیگر دانشگاه صرفاً محلی برای آموزش نظری نیست تا دانشجویان عزیز، تنها آموزش ببینند و مدرک دریافت کنند، بلکه همه اساتید و دانشجویان ما در خدمت حل مسائل کشور قرار دارند.
قائممقام دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه این دانشگاه، دانشگاهی شبکهای است، گفت: اگر مثلاً یک واحد در اقلیم فارس یا جیرفت کرمان دارید، این واحد تنها نیست، بلکه بخشی از یک شبکه دانشگاهی با بیش از ۲۶۰ واحد و حدود ۴۰۰ سایت دانشگاهی است که در خدمت حل مسائل کشور فعالیت میکند.
وی ادامه داد: بنابراین، دیگر نمیتوان انتظار داشت که دانشگاه صرفاً با شهریه اداره شود. هنگامی که دانشگاه در عرصه فناوری و حل مسائل کشور حضور پیدا میکند، تمام رشتههای آن، اعم از علوم انسانی و هنر، علوم و فنون، مهندسی، پزشکی و کشاورزی، به میدان میآیند. چون همه وارد میدان میشوند، ظرفیتهای دانشگاه آزاد اسلامی ـ که بیش از جنبههای مادی، دارای ارزشهای معنویاند ـ فعال میشوند. اساتید ارجمند، فاضل و دانشمندانی که در دانشگاه آزاد اسلامی حضور دارند، سرمایههای اصلی این دانشگاه هستند، نه صرفاً ساختمانها، آزمایشگاهها یا کارگاهها.
توسعه درآمدهای غیرشهریه ای
سروری مجد خاطرنشان کرد: به همین دلیل، طبیعی است که وقتی دانشگاه با تمام ظرفیتهایش به میدان میآید، میتواند دامنه درآمدهای غیرشهریهای خود را روزبهروز توسعه دهد. ازاینرو، ما جهتگیری دانشگاه را از اتکای صرف به شهریه، بهسوی افزایش درآمدهای غیرشهریهای سوق دادهایم.
وی در پاسخ به سؤالی درباره سهم درآمدهای غیرشهریهای در بودجه فعلی دانشگاه گفت: مستحضرید که در دوره جدید مدیریتی دانشگاه آزاد اسلامی، سال مالی از اول شهریور هر سال آغاز میشود و تا ۳۱ مرداد سال بعد ادامه دارد؛ یعنی متناسب با سال تحصیلی دانشگاه تنظیم شده است. در این دوره، از واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی خواستهایم که در سال مالی جاری، تا ۱۵ درصد از درآمد کل خود را به درآمدهای غیرشهریهای اختصاص دهند. یعنی اتکای ما به شهریه، از ۱۰۰ درصد به ۸۵ درصد کاهش یافته، طبق آنچه در تکالیف بودجه سال جاری ابلاغ کردیم. انشاءالله با تلاش و کوشش واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی، این ۱۵ درصد در سالهای آینده افزایش خواهد یافت.
قائممقام دانشگاه آزاد اسلامی در پاسخ به پرسشی درباره مدل اقتصادی مشخص برای تأمین مالی دانشگاه از محل فعالیتهای دانشبنیان و تجاریسازی فناوری گفت: آنچه میتواند کمک شایانی کند، بهویژه در سالی که بهعنوان «سال سرمایهگذاری برای تولید، اشتغال و مشارکت حداکثری مردم» نامگذاری شده، استفاده از ظرفیتهای خارج از دانشگاه آزاد اسلامی است. یعنی مشارکت اعضای هیئت علمی یا تشکیل شرکتهایی با همکاری اشخاص بیرونی تا هم در خدمت حل مسائل کشور در حوزه فناوری قرار بگیریم و هم درآمدهای غیرشهریهای را افزایش دهیم. این مدل اکنون در استانها در حال پیگیری است و سهم مشارکت خارج از دانشگاه در شرکتهایی که تأسیس میشوند، رو به افزایش است. این رویکرد نهتنها موجب رونق اقتصادی کشور میشود، بلکه به گردش مالی دانشگاه نیز کمک خواهد کرد.
سازوکارهای بهرهبرداری اقتصادی از داراییهای فیزیکی و معنوی دانشگاه
وی درباره سازوکارهای بهرهبرداری اقتصادی از داراییهای فیزیکی و معنوی دانشگاه، از جمله پتنتها، املاک و سایر داراییها نیز گفت: اجازه دهید مثالی بزنم. در استان اصفهان، آزمایشگاههای متعددی در واحدهای مختلف دانشگاه آزاد اسلامی وجود داشت. پیشنهاد میکنم گزارشی درباره مدلی که اکنون عرض میکنم تهیه کنید. این آزمایشگاهها در واحد خوراسگان تجمیع شدند و با تجهیزات دارای پلاک مشخص، یک آزمایشگاه مرکزی برای استان ایجاد شد. این آزمایشگاه مرکزی اکنون تحت مدیریت شرکتی به نام «معیار دانش» فعالیت میکند. اعضای هیئت علمی دانشگاه سهامداران این شرکت هستند و سهم هر واحد دانشگاهی بر اساس تجهیزات آوردهشده مشخص شده است. حتی تعدادی از تجهیزات بهروز دنیا نیز توسط همین اعضای هیئت علمی و با سرمایه شخصیشان خریداری و در آزمایشگاه نصب شدهاند.
این آزمایشگاه مرکزی از سراسر کشور سفارش کار دریافت میکند و درآمد حاصل از آن بر اساس قرارداد موجود بین سهامداران تقسیم میشود. این مدل باعث شده است که تجهیزات دانشگاه بهشکلی مؤثر مورد استفاده قرار گیرند، مشارکت اعضای هیئت علمی افزایش یابد، و دانشجویان مقطع ی نیز در پروژههایی عملی و موردنیاز کشور مشارکت داشته باشند. این تجربه موجب ارتقای دانش، مهارت و توانمندیهای آنان میشود و پس از فارغالتحصیلی، میتوانند با تکیه بر دانش و مهارت خود، خدمات ارزشمندی به جامعه ارائه دهند.
در حال حاضر، این مدل در نقاط مختلف کشور در حال اجراست. توصیه میکنم که از این آزمایشگاه بازدید کنید. میزان مجوزهایی که این شرکت از سازمان ملی استاندارد دریافت کرده است، به حدی است که اکنون بهصورت یک دفترچه ۵۰۰ صفحهای در دسترس است؛ این نشان میدهد که شرکت در حوزههای مختلف توانسته است مجوزهای لازم را اخذ کند و بهعنوان یک مرجع خدمترسانی به کشور شناخته شود.
سروریمجد افزود: ما در حوزههایی همچون کشاورزی، دامداری و صنایع نیز همین الگوی مشارکتی را دنبال میکنیم و استانهای مختلف در حال پیگیری این اقدامات هستند.
مقایسه سرانه دانشجویی در دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاههای دولتی
وی در پاسخ به پرسشی درباره مقایسه سرانه دانشجویی در دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاههای دولتی گفت: آمارهای موجود در کشور خود گویای وضعیت هستند. بر اساس این آمار، سرانه هزینه هر دانشجو در دانشگاههای دولتی، بهویژه در حوزه آموزش پزشکی، حدود هفت برابر بیشتر از دانشگاه آزاد اسلامی است. این موضوع جدیدی نیست و در گذشته نیز چنین اختلافی وجود داشته است.
قائممقام دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: دانشگاه آزاد اسلامی به الگویی مدیریتی برای اداره آموزش عالی کشور تبدیل شده است؛ الگویی که مبتنی بر مشارکتهای مردمی و کمکهای مردمی شکل گرفته است. این دانشگاه بهدست مردم ساخته شده، توسط مردم توسعه یافته و امروز نیز در خدمت مردم است.
سروریمجد درباره نقش فناوری اطلاعات در بهبود نظام اداری دانشگاه اظهار داشت: همانطور که مستحضرید، در سالهای اخیر بسیاری از بخشهای دانشگاه مبتنی بر ساختارهای فناورانه و سامانههای اطلاعاتی یکپارچه اداره میشوند. در حال حاضر، سامانه «آموزشیار» در حوزه آموزش فعال است که تمام فرآیندهای آموزشی از ابتدا تا انتها در آن ثبت میشود و در هر لحظه امکان گزارشگیری و رصد وجود دارد.
در حوزه پژوهش نیز سامانه «پژوهشیار» بهصورت کامل فرآیند پایاننامهها را از آغاز تا پایان پوشش میدهد. سامانه «حسابیار» نیز تمام فرآیندهای مالی واحدها را ثبت میکند و امکان پیگیری و گزارشگیری لحظهای را فراهم میسازد. همچنین سامانههای مرتبط با املاک، اموال و قراردادهای دانشگاه بهگونهای طراحی شدهاند که هرگونه اطلاعات و جزئیات مربوط به داراییها و قراردادها در آنها ثبت و قابل پیگیری است.
وی افزود: بهتازگی نیز سامانه مکاتبات دانشگاهی فعال شده و ابزارهایی نظیر سامانه «همیار» و پست الکترونیکی سازمانی در اختیار اعضای دانشگاه قرار گرفته است تا مکاتبات در تمامی بخشها بهصورت یکپارچه و هماهنگ انجام شود.
رشد چشمگیر دانشگاه آزاد اسلامی در حوزه فناوری اطلاعات
سروریمجد در پایان تأکید کرد: رشد چشمگیر دانشگاه آزاد اسلامی در حوزه فناوری اطلاعات و بهرهگیری از سامانههای یکپارچه موجب افزایش دقت، شفافیت و کنترل در فعالیتهای مختلف دانشگاه شده و همچنین موجب کاهش نیاز به نیروی انسانی در برخی بخشها گردیده است.
وی در خصوص اقدامات دانشگاه آزاد اسلامی برای کاهش بروکراسی و تسهیل امور دانشجویان نیز اظهار داشت: در بلندمدت، آثار این سامانههای یکپارچه، علاوه بر شفافیت و دقتی که پیشتر اشاره کردم، منجر به کاهش تصدیگری در بخشهای مختلف خواهد شد. چرا که بسیاری از فعالیتهایی که پیش از این بهصورت موازی و تکراری در واحدهای دانشگاهی و سازمان مرکزی انجام میشد، اکنون توسط این سامانهها بهصورت منسجم و خودکار مدیریت میشود. این تحول، نه تنها بهرهوری را افزایش داده، بلکه به سبکسازی ساختار اداری دانشگاه نیز کمک کرده است.
سروریمجد در خصوص حمایت دانشگاه از دانشجویان کمبضاعت گفت: دانشگاه آزاد اسلامی تفاهمنامههایی با سازمان بهزیستی کشور و کمیته امداد امام خمینی (رحمةاللهعلیه) دارد تا از دانشجویان نیازمند حمایت کند. همچنین بر اساس قانون و تفاهم با بنیاد شهید و امور ایثارگران، خدمات حمایتی ویژهای برای خانوادههای شاهد و ایثارگر ارائه میشود. شایان ذکر است که در سالهای اخیر، میزان افزایش شهریهها بهمراتب کمتر از نرخ تورم بوده است. ما تلاش کردهایم تا با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی دانشجویان، زمینهای فراهم شود که هیچکس صرفاً به دلیل مشکلات مالی از ادامه تحصیل بازنماند.
وی درباره وضعیت معیشت اعضای هیئت علمی و کارکنان دانشگاه نیز بیان کرد: همانطور که برای دانشجویان، تسهیلاتی در قالب وام شهریه در نظر گرفته شده، برای کارکنان دانشگاه نیز حمایتهایی با همکاری بانکها جذب شده است. علاوه بر این، یکی از برنامههای مهم دانشگاه، ورود به حوزه تأمین مسکن برای کارکنان و اعضای هیئت علمی است.
سروریمجد افزود: در دولت شهید جمهور، تفاهمنامهای میان دانشگاه آزاد اسلامی و وزارت مسکن و شهرسازی منعقد شد که بر اساس آن، مقرر شد زمینهای متعلق به دانشگاه، با تغییر کاربری به مسکونی، برای ساخت مسکن در اختیار اعضای هیئت علمی و کارکنان قرار گیرد. این طرح در دولت فعلی نیز با جدیت و پیگیری همکاران و با همکاری دولت در حال اجراست. امیدواریم با تحقق این برنامه، گامی مؤثر در ارتقای رفاه جامعه دانشگاهی برداشته شود.
ارتقای جایگاه علمی و پژوهشی دانشگاه در سطح ملی و بینالمللی
در پایان، سروریمجد به برنامههای دانشگاه آزاد اسلامی برای ارتقای جایگاه علمی و پژوهشی این دانشگاه در سطح ملی و بینالمللی اشاره کرد و گفت: خوشبختانه در سالهای اخیر، با تلاش و کوشش اعضای محترم هیئت علمی، تعداد دانشیارها و استادتمامهای دانشگاه آزاد اسلامی روزبهروز در حال افزایش است. در گذشته تنها یک هیئت ممیزه مرکزی برای بررسی پروندههای ارتقاء اعضای هیئت علمی وجود داشت، اما امروز با افزایش این هیئتها به چهار مورد، روند بررسی نهایی پروندهها که پیشتر ممکن بود تا سه سال به طول بینجامد، به کمتر از یک سال کاهش یافته است.
وی افزود: این تحول باعث شده فرصتهای تازهای برای ارتقاء علمی دانشگاه ایجاد شود. همچنین شاهد افزایش چشمگیر مقالات علمی و جایگاه علمی اعضای هیئت علمی دانشگاه در سطح جهانی هستیم. هر ساله تعدادی از اساتید دانشگاه آزاد اسلامی در فهرست دانشمندان برتر بینالمللی قرار میگیرند که این موضوع نقش مهمی در ارتقاء جایگاه علمی دانشگاه در سطح بینالمللی دارد.
سروریمجد با اشاره به نظارتهای سختگیرانه بر پایاننامههای کارشناسیارشد و ی، خاطرنشان کرد: با تکیه بر زیرساختهای متمرکز، کنترل و دقت بیشتری در ارزیابی پایاننامهها صورت میگیرد و رسالهها با سطح علمی بالا و استحکام قابل توجهی ارائه میشوند. این دستاورد حاصل تلاش بیوقفه اساتید و دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی است که جایگاه علمی دانشگاه را ارتقا دادهاند. همین موضوع سبب شده است که دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان یک دانشگاه علمی فاخر در میان دانشجویان شناخته شود. همچنین با ورود اعضای هیئت علمی وابسته، این امکان فراهم شده تا استادان برجسته و بازنشسته نیز در مقاطع تحصیلات تکمیلی به همکاری با دانشگاه ادامه دهند.
در پاسخ به پرسشی درباره گسترش آموزشهای مجازی و ترکیبی، قائممقام دانشگاه آزاد اسلامی گفت: یکی از ویژگیهای منحصربهفرد دانشگاه آزاد اسلامی، امکان تحصیل همزمان در دو رشته تحصیلی است؛ یکی بهصورت حضوری و دیگری بهصورت مجازی. از این رو، زیرساختهای آموزش الکترونیکی دانشگاه در حال واگذاری به واحدهای استانی است تا دسترسی دانشجویان سراسر کشور به این شیوه آموزشی تسهیل شود و امکان بهرهگیری بهتر از آموزشهای مجازی برای همگان فراهم گردد.
سروریمجد در خصوص تفاوت مدارس سما و مدارس سعادت نیز توضیح داد: یکی از محورهای برنامههای تحولی دانشگاه، تنوعبخشی به رشتهها و ساختار مدارس وابسته به دانشگاه است. در حال حاضر، بیش از ۸۰۰ مدرسه سما با حدود ۱۶۰ هزار دانشآموز در سطح کشور فعالیت میکنند. در کنار این مدارس، مدارس علوم و معارف اسلامی «سعادت» نیز تأسیس شدهاند که دیپلم معارف اسلامی اعطا میکنند.
وی با اشاره به سابقه تأسیس مدارس علوم و معارف اسلامی شهید مطهری به ابتکار حضرت آیتالله امامی کاشانی (رحمةاللهعلیه)، گفت: تجربه بیش از ۴۰ سال فعالیت این مدارس در راهاندازی مدارس سعادت مورد استفاده قرار گرفته و اکنون ۱۲ مدرسه سعادت در کشور فعالاند که هشت مدرسه آن دخترانه است. آنچه برای ما اهمیت ویژه دارد، برخورداری این مدارس از کادر آموزشی متخصص در حوزه علوم و معارف اسلامی و حفظ کیفیت آموزش است. به همین دلیل، دانشگاه آزاد اسلامی بهدنبال گسترش کمی این مدارس نیست و تمرکز بر ارتقاء کیفیت آموزشی است. خوشبختانه در سالهای اخیر، خانوادهها نیز استقبال چشمگیری از این مدارس داشتهاند.
انتهای پیام/
