سینمای خانگی بوی دود میدهد/ ریشهیابی پیامدهای اجتماعی سیگار در رسانهها
به گزارش خبرگزاری آنا، پدیده سیگار کشیدن یکی از مهمترین عواملی است که سلامت فردی و اجتماعی جوامع را با تهدید مواجه کرده است. با وجود تلاشهای گسترده نهادهای بهداشتی و اجتماعی برای کاهش مصرف سیگار و ارتقای آگاهی عمومی در خصوص عواقب این رفتار مخرب، همچنان شاهد نمایش گسترده صحنههای سیگار کشیدن در تولیدات سینمایی، بهویژه آثار پخششده در سینمای خانگی هستیم که این موضوع میتواند پیامدهای جدی بر سلامت اجتماعی و الگوی رفتاری قشر جوان و نوجوان داشته باشد.
نوجوانان و جوانان در معرض رفتارهای آسیبزا
در سالهای گذشته، صنعت سینما و شبکههای پخش محتوا نقش پررنگی در ایجاد الگوهای رفتاری و تأثیرگذاری بر نسلهای جوان ایفا کردهاند. مطالعات روانشناسی و جامعهشناسی نشان دادهاند که کودکان، نوجوانان و جوانان، بهویژه در سنین شکلگیری شخصیت، از الگوهای رفتاری مشاهیر، شخصیتهای داستانی و قهرمانان سینمایی تقلید میکنند. نمایش صحنههای مرتبط با سیگار کشیدن در آثار سینمایی، آنهم بهطور غیرانتقادی یا حتی جذابسازی این رفتار، میتواند باعث افزایش گرایش نوجوانان به مصرف دخانیات شود، چراکه این رفتار در قالبی جذاب، قهرمانانه یا اجتماعی به تصویر کشیده میشود.
تأثیر اجتماعی سیگار کشیدن در سینما فراتر از نمایش ساده یک رفتار است؛ بلکه با القای پیام غیرمستقیم مبنی بر اینکه این عمل نشانه بلوغ فکری، استقلال یا جایگاه اجتماعی است، ذهن مخاطبان جوان را تحت تأثیر قرار میدهد. بهویژه در مواردی که شخصیتهای اصلی فیلمها و سریالها، در لحظات کلیدی یا احساسی، از سیگار استفاده میکنند، این پیام تقویت میشود که سیگار بهعنوان ابزاری برای آرامش روحی یا تفکر عمیق نقش دارد. این تصویرسازیهای غیرواقعی و آسیبرسان، نهتنها نگرشهای مثبت به مصرف دخانیات را در ذهن مخاطبان شکل میدهد، بلکه اثرات تلاشهای جامعه برای کاهش مصرف سیگار را خنثی یا حتی معکوس میکند.
فقدان مقررات یک ضعف جدی است
یکی از دلایل اصلی این حجم از تأثیرگذاری را میتوان در ضعف مقررات و استانداردهای نظارتی شناسایی کرد. در بسیاری از کشورها، قوانین مشخصی برای محدود کردن نمایش سیگار در تولیدات سینمایی وجود دارد. این قوانین اغلب شامل اجبار به درج هشدارهای سلامت، جلوگیری از نمایش سیگار کشیدن در فضای عمومی یا محدود کردن استفاده از سیگار در فیلمهای مرتبط با کودکان و نوجوانان است. متأسفانه، چنین حساسیتهایی بهطور گسترده در کشور ما پیادهسازی نشده است و شاهد ضعف نظارت بر محتواهای تولیدشده در سینمای خانگی هستیم.
علاوه بر این، تولیدکنندگان محتوا نیز بهطور مستقیم یا غیرمستقیم از جذابیت این رفتارها بهعنوان ابزاری برای کشش مخاطب استفاده میکنند. حضور بازیگران مشهور در حال سیگار کشیدن، بهویژه در فضاهای اجتماعی، بار احساسی بیشتری به این رفتار میبخشد و باعث میشود مخاطبان کمتر به مضر بودن آن توجه کنند. این مسأله بهطور خاص برای نوجوانان و جوانان که هنوز در مرحله آسیبپذیری روانی قرار دارند، خطرناکتر است، چراکه نهتنها آگاهی کافی از عواقب این تصمیم ندارند بلکه بهشدت تحتتأثیر تصویرسازیهای اجتماعی قرار میگیرند.
پیامدهای اجتماعی و بهداشتی ناشی از این امر بسیار زیاد است. مصرف دخانیات یکی از مهمترین عوامل ایجادکننده بیماریهای قلبی، ریوی، انواع سرطان و مشکلات روانی است و این مسئله میتواند فشار زیادی روی ساختار بهداشتی کشورها وارد کند. بر اساس آمارهای سازمان جهانی بهداشت، مصرف دخانیات سالانه جان میلیونها نفر را میگیرد و هزینههای هنگفتی برای درمان ناشی از بیماریهای مرتبط با دخانیات به سیستم سلامت کشورها تحمیل میشود. در کشوری مثل ایران که با مشکلات متعدد اقتصادی و اجتماعی مواجه است، این نوع رفتارها میتواند فشار بیشتری بر نظام سلامت وارد کند و مانع دستیابی به اهداف توسعه پایدار شود.
از تأثیر فرهنگی نباید غافل شد
در بسیاری از فیلمها و سریالها، این رفتار بهعنوان بخشی از سبک زندگی مدرن یا نشانهای از شخصیت پیچیده و جذاب افراد نشان داده میشود. این تصویرسازیهای غلط، میتواند باعث تغییر نگرشهای فرهنگی در میان قشر جوان شود و سیگار کشیدن را بهعنوان رفتاری مقبول اجتماعی برای نسل آینده جا بیندازد. این مسأله بهویژه در جوامعی اهمیت بیشتری دارد که هنوز در حال مبارزه با کلیشههای غلط فرهنگی مرتبط با مصرف دخانیات هستند.
راهکار چیست؟
برای مقابله با این چالشها، اقدامات جدی و گستردهای باید در زمینه مقرراتگذاری و اصلاح باورهای عمومی صورت بگیرد. نخستین گام مهم، وضع قوانین سختگیرانه در زمینه نمایش سیگار کشیدن در تولیدات سینمایی و رسانهای است. این قوانین باید شامل ممنوعیت کامل نمایش مصرف دخانیات در فیلمهای مرتبط با کودکان و نوجوانان، محدود کردن صحنههای سیگار کشیدن به موارد ضروری برای داستانپردازی و الزام به نمایش هشدارهای سلامت در ابتدای محتواها باشد. همچنین، برقراری نظارت دقیق بر تولیدات سینمای خانگی برای رعایت این قوانین، میتواند نقش کلیدی در کاهش آثار منفی این رفتارها داشته باشد.
از سوی دیگر، تلاش برای تغییر نگرش عمومی نسبت به سیگار کشیدن و افزایش آگاهی عمومی در خصوص اثرات مخرب آن باید در دستور کار سازمانهای بهداشتی، آموزشی و فرهنگی قرار گیرد. این تلاشها میتواند از طریق راهاندازی کمپینهای آگاهیبخشی، تولید محتواهای جایگزین سالم و تشویق تولیدکنندگان به استفاده از شخصیتهای مثبت که زندگی بدون دخانیات را تبلیغ میکنند، محقق شود. همچنین، همکاری مستقیم با تولیدکنندگان محتوا برای ارائه آموزشهای لازم در خصوص اثرات اجتماعی و بهداشتی نمایش رفتارهای آسیبرسان در فیلمها، میتواند تأثیر زیادی در کاهش این معضل داشته باشد.
خانواده نقش پررنگی دارد
در کنار تلاش برای اصلاح محتواهای سینمایی و رسانهای، باید به نقش خانوادهها و محیطهای آموزشی نیز توجه کرد. خانوادهها بهعنوان نخستین الگوی رفتاری کودکان و نوجوانان، مسئولیت مهمی در کاهش اثرات مخرب نمایش سیگار کشیدن در رسانهها دارند. آگاهیبخشی به والدین در خصوص نحوه تأثیرگذاری این رفتارها و آموزش نحوه مقابله با پیامهای نادرست رسانهای، میتواند نقش زیادی در کاهش گرایش نسل نوجوان به مصرف دخانیات داشته باشد.
در نهایت، این مسأله بهعنوان یک چالش مهم اجتماعی باید در اولویت سیاستگذاریهای فرهنگی و بهداشتی قرار گیرد. مصرف دخانیات، نهتنها یک تهدید برای سلامت فردی است، بلکه آثار مخرب آن به ساختارهای اجتماعی نیز سرایت میکند و باعث کاهش کیفیت زندگی، افزایش بار اقتصادی و فرهنگی و گسترش معضلات اجتماعی میشود. با توجه به تأثیر گسترده رسانهها بر نسلهای آینده، مسئولیت تولیدکنندگان محتوا و نهادهای نظارتی در این زمینه بسیار سنگین است. فقط از طریق همکاری بین دولت، مردم و صنعتهای فرهنگی میتوان امید داشت که این چالش جدی بهطور مؤثر کنترل شود و نسلهای آینده از آسیبهای مرتبط با مصرف دخانیات مصون بمانند.
انتهای پیام/
