آتش اعتراضات در ترکیه/ اکرم امام اوغلو، نماد مقاومت یا قربانی سیاست؟

به گزارش خبرگزاری آنا؛ ترکیه در سال‌های اخیر همواره شاهد تحولات سیاسی و اجتماعی چشمگیری بوده است که نه تنها سرنوشت این کشور بلکه توازن سیاسی در منطقه را تحت تأثیر قرار داده است. اکنون این کشور بار دیگر در مرکز توجهات جهانی قرار گرفته است؛ این بار به دلیل بازداشت اکرم امام اوغلو، شهردار استانبول، که به عنوان یکی از رقبای جدی رجب طیب اردوغان در انتخابات آینده شناخته می‌شود. این اقدام نه تنها واکنش‌های گسترده‌ای در سطح داخلی و خارجی به همراه داشته است، بلکه پرسش‌های جدی در مورد وضعیت دموکراسی و نظام قضایی ترکیه ایجاد کرده است. اعتراضات گسترده به دنبال این اقدام، احتمالات مختلفی در مورد آینده سیاسی این کشور مطرح کرده و بار دیگر نشان داده است که سرنوشت نظام سیاسی ترکیه در میان بحرانی فراگیر قرار دارد.

 امام اوغلو کیست؟

اکرم امام اوغلو از سال ۲۰۱۹ به عنوان شهردار استانبول فعالیت می‌کند. او از اعضای حزب جمهوری‌خواه خلق، حزب اپوزیسیون اصلی در ترکیه، است. استانبول که یکی از بزرگ‌ترین و تأثیرگذارترین شهر‌های ترکیه به شمار می‌رود، از نظر سیاسی اهمیت بسیاری دارد. همانطور که انتخابات شهرداری در سال ۲۰۱۹ نشان داد، پیروزی امام اوغلو در استانبول ضربه بزرگی به حزب عدالت و توسعه و شخص اردوغان وارد کرد. در واقع، پیروزی در انتخابات استانبول نه تنها یک موفقیت برای امام اوغلو و حزب جمهوری‌خواه خلق بود، بلکه نشانه‌ای از تغییرات تدریجی در تمایلات سیاسی جامعه ترکیه محسوب می‌شد؛ جامعه‌ای که بخش مهمی از آن به دنبال راهی برای عبور از بحران‌های اجتماعی و اقتصادی کشور است.

بازداشت اکرم امام اوغلو در شرایطی صورت گرفت که فضای سیاسی ترکیه به شدت متشنج است. اقتصاد کشور با تورم شدید دست و پنجه نرم می‌کند، آزادی‌های عمومی محدود شده‌اند و اختلافات سیاسی به اوج خود رسیده است. بازداشت امام اوغلو بسیاری از مردم را به این نتیجه رساند که قوه قضاییه در ترکیه به ابزاری برای سرکوب مخالفان سیاسی تبدیل شده است. بازداشت سیاست‌مداران برجسته، از جمله رهبران احزاب مخالف، اکنون به یک روند تکرارشونده در سیاست ترکیه تبدیل شده است. صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر حزب دموکراتیک خلق نیز نمونه دیگری از این روند است که سال‌هاست در زندان به سر می‌برد. این اقدامات بیش از پیش نگرانی‌هایی را در مورد استفاده سیاسی از نظام قضایی در میان مردم ترکیه و ناظران بین‌المللی ایجاد کرده است.

بازداشت امام اوغلو، اما فقط به مسائل حقوقی محدود نمی‌شود؛ این بازداشت پیامد‌های جدی برای آینده سیاسی ترکیه خواهد داشت. امام اوغلو مدت‌هاست به عنوان یکی از جدی‌ترین رقبای اردوغان مطرح شده است. محبوبیت او نزد مردم، به ویژه در میان جوانان و طبقه متوسط، او را به گزینه‌ای جذاب برای انتخابات ریاست جمهوری تبدیل کرده است. در واقع، بازداشت او می‌تواند نتیجه‌ای عکس برای دولت اردوغان داشته باشد. به جای تضعیف امام اوغلو، این بازداشت ممکن است موجب تقویت محبوبیت او در میان مردم و اتحاد بیشتر اپوزیسیون شود. اپوزیسیون ترکیه که در سال‌های اخیر تلاش کرده است اختلافات داخلی خود را کاهش دهد، اکنون فرصتی بی‌نظیر برای تقویت جایگاه خود دارد.

واکنش مردم چگونه بوده است؟

واکنش مردم ترکیه به بازداشت امام اوغلو نشان داد که نارضایتی عمومی از دولت اردوغان در حال افزایش است. بسیاری از مردم به خیابان‌ها آمدند تا اعتراض خود را نسبت به این اقدام نشان دهند. تجمعات مردمی که از استانبول آغاز شد، به سرعت به دیگر شهر‌های بزرگ ترکیه گسترش یافت. شرکت‌کنندگان در این تجمعات نه تنها خواستار آزادی امام اوغلو شدند، بلکه اعتراض خود را نسبت به وضعیت کلی کشور ابراز کردند. مشکلات اقتصادی، محدودیت آزادی‌های سیاسی و سرکوب رسانه‌ها از جمله مسائلی بودند که در این اعتراضات مورد توجه قرار گرفتند. از سوی دیگر، دولت ترکیه با استفاده از ابزار‌های مختلف تلاش کرد تا این اعتراضات را کنترل کند. فیلترینگ پیام‌رسان‌هایی مانند واتساپ و ممنوعیت تجمعات خیابانی نشان‌دهنده تلاش دولت برای محدود کردن صدای اعتراضات بود. اما این اقدامات به جای کاهش نارضایتی‌ها، موجب افزایش خشم عمومی شد.

در این میان، نقش نسل جوان ترکیه چشمگیرتر از گذشته به نظر می‌رسد. این نسل که به دلیل دسترسی گسترده به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی آگاهی سیاسی بیشتری دارد، به شدت نسبت به سیاست‌های محدودکننده دولت حساس است. جوانان ترکیه که بخش مهمی از رأی‌دهندگان آینده را تشکیل می‌دهند، اکنون به محور اصلی اعتراضات تبدیل شده‌اند. آنها نه تنها خواستار آزادی امام اوغلو و پایان سرکوب سیاسی هستند، بلکه به دنبال راهی برای اصلاحات اساسی در کشورند. در این شرایط، اردوغان با نسلی مواجه است که دیگر با شیوه‌های سنتی مدیریت سیاسی قانع نمی‌شود و به دنبال تغییرات واقعی است.

ترکیه به کدامین سمت می‌رود؟

تحلیلگران سیاسی معتقدند که بازداشت امام اوغلو و واکنش‌های اجتماعی به آن می‌تواند تأثیرات جدی بر انتخابات آینده ترکیه داشته باشد. با نزدیک شدن به زمان انتخابات، فشار‌ها بر دولت اردوغان افزایش یافته است. مشکلات اقتصادی که سال‌هاست تحت مدیریت دولت کنونی باقی مانده، به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها برای حزب عدالت و توسعه تبدیل شده است. در حالی که اپوزیسیون تلاش می‌کند بر اختلافات داخلی غلبه کرده و شکاف‌های سیاسی خود را پر کند، دولت اردوغان با بحران مشروعیت و نارضایتی عمومی روبه‌روست. بازداشت امام اوغلو، اما ممکن است آتش اختلافات سیاسی را شعله‌ورتر کند و موقعیت دولت را بیش از پیش تضعیف کند.

از سوی دیگر، برخی ناظران بین‌المللی معتقدند که اردوغان با بازداشت امام اوغلو تلاش کرده است موقعیت خود در برابر اپوزیسیون را تثبیت کند. حذف یکی از جدی‌ترین رقبای انتخاباتی قبل از آغاز کارزار‌های انتخاباتی، می‌تواند راه را برای پیروزی دوباره اردوغان هموار کند. اما این رویکرد خطرات خاص خود را دارد. بازداشت امام اوغلو به وضوح نشان داده است که بخش قابل توجهی از مردم ترکیه حاضر نیستند آزادی‌های اساسی خود را قربانی سیاست‌های اقتدارگرایانه کنند. اعتراضات عمومی که پس از این بازداشت آغاز شد، نشان از آن دارد که جامعه ترکیه به سمت تغییرات جدی حرکت می‌کند و تلاش‌های اردوغان برای کنترل این حرکت ممکن است بی‌نتیجه باشد.

جامعه ترکیه که سال‌هاست با مشکلات سیاسی و اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کند، اکنون در چهارراهی حساس قرار دارد. بازداشت امام اوغلو ممکن است نقطه عطفی در تاریخ سیاسی این کشور باشد. اعتراضات عمومی که پس از این رویداد شکل گرفت، نشان‌دهنده نارضایتی گسترده از وضعیت موجود است. اردوغان و حزب عدالت و توسعه اکنون با چالشی جدی مواجهند. ادامه سیاست‌های سرکوبگرانه ممکن است مشروعیت دولت را بیش از پیش کاهش دهد و اعتراضات عمومی را افزایش دهد. از سوی دیگر، اگر اپوزیسیون بتواند از این فرصت استفاده کند، ممکن است ترکیه به سمت تغییرات سیاسی گسترده حرکت کند.

مسیر آینده ترکیه، اما همچنان نامشخص است. اردوغان که به دلیل تجربه‌های گذشته خود به خوبی با شیوه‌های مدیریت بحران آشناست، تلاش خواهد کرد تا با کنترل شرایط، موقعیت خود را در برابر اپوزیسیون تقویت کند. اما با توجه به افزایش نارضایتی عمومی و کاهش حمایت از حزب عدالت و توسعه، ممکن است این تلاش‌ها بی‌نتیجه بماند. از سوی دیگر، اپوزیسیون ترکیه نیز با چالش‌های خاص خود مواجه است. اختلافات داخلی و عدم انسجام ممکن است تلاش‌های آنها برای جلب حمایت مردمی را تضعیف کند. اما اگر اپوزیسیون بتواند از بحران فعلی استفاده کند و اتحاد خود را حفظ کند، ممکن است ترکیه برای اولین بار در سال‌های اخیر شاهد تغییرات سیاسی جدی باشد.

در نهایت، بازداشت اکرم امام اوغلو و اعتراضات عمومی که به دنبال آن شکل گرفت، تنها بخش کوچکی از تصویر بزرگ‌تر تحولات سیاسی ترکیه است. جامعه‌ای که به شدت قطبی شده و در آستانه انتخابات حساس آینده قرار دارد، به نقطه‌ای رسیده است که هر تصمیمی می‌تواند سرنوشت کشور را به طور کامل تغییر دهد. اردوغان که تاکنون توانسته است با استفاده از ابزار‌های مختلف قدرت خود را حفظ کند، اکنون با چالشی روبه‌روست که شاید بزرگ‌ترین آزمون سیاسی دوران ریاست جمهوری‌اش باشد. اگرچه قدرت و نفوذ او همچنان قابل توجه است، اما حوادث اخیر نشان داده است که ترکیه در آستانه تغییرات جدی قرار دارد و آینده این کشور به رفتار دولت، واکنش مردم و توانایی اپوزیسیون در مدیریت شرایط وابسته است.