سیاست ما حمایت از ظرفیت‌های پژوهشی بالقوه و بالفعل است/ فرزند با برنامه، دانشمند آینده می‌شود

دکتر نصرت‌الله ضرغام رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور (بنیاد ملی علم ایران) در گفت‌و گو با خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا گفت: «در سال 94 تعداد 21 هسته علمی در مراکز آموزش عالی کشور به صورت پایلوت و با هدف ارتقای کیفیت آموزش، تقویت عرق مذهبی و ملی برای کاهش مهاجرت فارغ‌التحصیلان کشور تشکیل شد.»

او گفت: «انعقاد تفاهم‌نامه با 55 مرکز علمی داخلی برای مشارکت مالی در اجرای پروژه‌های تحقیقاتی مطابق با نیازهای اساسی کشور از دیگر فعالیت‌های ما در سال گذشته بود. صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور با اینکه فقط 0/0016 درصد از بودجه تحقیقاتی کشور را در اختیار داشته توانسته است 5/6 درصد از تولید علمی کشور را حمایت کند.»

ضرغام افزود: «همچنین در سال 94 تعداد 73 درخواست ثبت گرنت برای ما ارسال شده است که از این تعداد 36 گرنت تصویب شد. در این سال از طرح سینرژی گرنت (گرنت هم‌افزایی) با موضوع "شبیه‌سازی ریاضی، بیومکانیکی و مهندسی سلول‌های شنوایی گوش داخلی" حمایت مالی سه میلیارد و 500 میلیون ریالی صورت گرفت. در سال 94، 1627 طرح پژوهشی دریافت شد که در نهایت 717 طرح به تصویب رسید و از طرح‌های تصویب‌شده مربوط به پسادکتری نیز بیش از 30 میلیارد ریال حمایت شد.»

رئیس بنیاد ملی علم ایران گفت: «کمیته حمایت از رخدادهای علمی از سال 94 فعالیت خود را در صندوق آغاز کرد و در همین سال بیش از 50 همایش را با اعتباری بیش از نیم میلیارد تومان حمایت کرد. همچنین براساس گزارش تامسون رویترز (Thomson Reuters) صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور رتبه اول را در حمایت از پژوهش و تولید علم در کشور داشته است.»

ضرغام با اشاره به برنامه‌های صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور در سال 95 گفت: «سیاست صندوق، حمایت از ظرفیت‌های پژوهشی بالقوه است با هدف اینکه زیرساخت‌های پژوهشی خوبی را برای توسعه علم و فناوری در آینده ایجاد کنیم. به همین جهت همه پروژه‌های مطالعاتی و تحقیقاتی را که به نوعی به این امر یعنی تقویت زیرساخت‌های پژوهشی کمک کنند، حمایت می‌کنیم.»

او گفت: «قبلا درباره زمینه‌های تحقیقاتی کمتر بحث شده و کمتر به آنها پرداخته شده است. ما اعتقاد داریم اگر دانش و آگاهی علمی جامعه ارتقا پیدا کند، اگر دانش و آگاهی والدین افزایش یابد و اگر دانش و آگاهی رسانه، مهدکودک و معلمان افزایش یابد این به نوعی تقویت زیرساخت‌های پژوهشی و بسترسازی برای آینده علم، فناوری و نوآوری کشور است. به همین دلیل ما همه عوامل، طرح‌ها و پژوهش‌هایی را که به این زمینه کمک کنند حمایت می‌کنیم. در نشست‌هایی که با آموزش و پرورش داشته‌ایم بنا شد از پژوهش‌سراها حمایت کنیم. برای دانش‌آموزان کارگاه‌های روش تحقیق و ... برگزار می‌کنیم و حمایت جامعی از نوآور‌ی‌ها و اختراعات آنها داریم.»

حمایت از طرح‌های مطالعاتی برای توسعه علم و فناوری

ضرغام افزود: «در زمینه سطح دانش جامعه کارهای مطالعاتی انجام می‌دهیم و سفارش داده‌ایم تا بتوانیم سطح دانش جامعه را بالا ببریم و در واقع اجتماعی‌کردن و مردمی‌کردن علم را دنبال و عملی کنیم. نتیجه کار مطالعاتی صندوق، بسته‌های آموزشی است که هم می‌توانند در ارتباط با افزیش سطح دانش مردم باشد، هم سطح زندگی با تاکید بر سطح معنویت و کیفیت زندگی باشد و هم در رابطه با محیط زیست باشد که تغییر اقلیم چه تغییراتی بر روند آینده بشر می‌تواند داشته باشد. همچنین برهم‌خوردن تعادل‌های زیست‌محیطی چه عواقبی می‌تواند داشته باشد! کاهش میزان بارندگی چه تبعات سنگینی به وجود می‌آورد! اقتصاد خانواده و مدیریت آن با تاکید بر شناسایی و پرورش استعدادهای فرزندان چگونه باید باشد! فرزندی که امروز متولد می‌شود اگر درست و با برنامه‌ریزی مدیریت شود، فردا می‌تواند یکی از دانشمندان بزرگ و خدمت‌گزار کشور باشد. همین‌طور شناخت افراد نسبت به سرمایه اجتماعی و نقش این سرمایه در زندگی فردی، خانوادگی، جامعه و کشور و نیز سرمایه‌های اجتماعی چه هستند و چه نقشی در توسعه و پیشرفت کشور و رفاه جامعه می‌توانند داشته باشد، همگی نتیجه مطالعات بنیاد ملی علم ایران هستند و به راه‌های مختلف در اختیار مسئولان و مردم گذاشته می‌شود.»

او با اشاره به دیگر حمایت‌های صندوق گفت: «همین‌طور طرح‌های مطالعاتی که منجر به ایفای نقش بیشتر جامعه و رسانه در توسعه علم و فناوری شود و هدایت‌گر باشد، حمایت می‌شوند. در ارتباط با مهد کودک‌ها و معلمان، 10 پروژه در حال انجام است که نتایج آن در زمینه شناخت استعدادهای فرزندان این کشور و نحوه پرورش آنها در اختیار مسئولان و مربیان مهدکودک و والدین گذاشته می‌شود تا بتوانند اعتماد‌به‌نفس و قدرت ریسک بچه‌ها را بالا ببرند و همچنین نقش بهتر و مثبت‌تری در رابطه با شناسایی استعداد و نحوه پرورش آنها و تربیت کودکان و دانش‌آموزان داشته باشند. ما حمایت‌هایی را که از کارهای مطالعاتی و تحقیقاتی انجام می‌دهیم به عنوان حمایت از ظرفیت‌های بالقوه پژوهشی می‌بینیم. این حمایت‌ها از سال گذشته آغاز شده و امسال گسترده‌تر دنبال می‌شود.»

او درباره حمایت از دانشجویان نیز گفت: «در زمینه حمایت از پژوهش‌های کشور و پژوهشگران با ظرفیت‌های بالفعل پژوهشی، برنامه‌ها و بسته‌های حمایتی را در دانشگاه‌ها از مقطع کارشناسی تا دانشمندان کشور به تناسب شرایط تعریف کرده‌ایم. در رابطه با دانشجویان کارشناسی هسته‌های علمی را از سال گذشته ایجاد کرده‌ایم. دانشجویان کارشناسی‌ارشد را در پروژه‌های مصوب صندوق مشارکت می‌دهیم. در رابطه با دانشجویان دکتری، از رساله‌های دکتری حمایت می‌کنیم و در رابطه با فارغ‌التحصیلان دکتری در دانشگاه‌های معتبر، پسا‌دکتری را تعریف کرده‌ایم. همین‌طور برای پژوهشگران جوان و خانم‌ها در اقصی نقاط کشور به ویژه در مناطق محروم شرایط و اولویت‌های خاصی را قائل شده‌ایم.»

ضرغام با اشاره به اولویت‌های پژوهشی سال 95 صندوق نیز گفت: «اولویت‌های تحقیقاتی و مطالعاتی در حال نهایی‌شدن است که در چارچوب این اولویت‌ها، پروژه‌ها را بررسی و مصوب و منابع را تامین می‌کنیم و یا براساس ضرورت‌ها و نیازهای کشور سفارش می‌دهیم. این سفارش‌ها می‌تواند پروژه‌هایی در ارتباط با شناسایی‌ و کشف استعدادها، در رابطه با کاهش نشر گازهای گلخانه‌ای و سازگاری باشد که سفارش و تامین منابع می‌کنیم.»

او گفت: «در سال 95 برای فعالیت‌های پژوهشی میان‌رشته‌ای اولویت خاصی را در نظر گرفته‌ایم. سال گذشته سینرژی گرنت را آغاز کردیم که در حقیقت کارهای تحقیقاتی میان رشته‌ای، میان‌دانشگاهی داخل و خارج را می‌تواند در بر گیرد و استادان و پژوهشگران رشته‌های مختلف و نیز دانشگاه‌های مختلف با هم و دانشگاه‌های داخل با خارج پروژه‌های مشترک را تعریف کنند.»

رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور افزود: «کرسی‌های پژوهش ما امسال گسترده‌تر خواهد بود و به مدت 10 سال پژوهشگرانی را که سرآمد هر رشته هستند، مورد حمایت قرار می‌دهیم. گرنت‌ها نیز شامل حال پژوهشگرانی می‌شود که برنامه راهبردی برای کارهای تحقیقاتی دارند که به مدت 1 سال با تامین هزینه‌های پژوهششان مورد حمایت قرار می‌گیرند.»

از سال گذشته ارتباط با مراکز علمی خارج کشور آغاز شده

ضرغام به همکاری‌های بنیاد ملی علم ایران با مراکز معتبر خارجی اشاره کرد و گفت: «ارتباط با مراکز علمی مشابه خارج از کشور سال گذشته آغاز شد و با کشورهای مختلفی تفاهم‌نامه و برنامه اجرایی امضا کردیم. با آکادمی علوم چین، بنیاد علم آلمان، آکادمی علوم بنیادین روسیه و موسسه کروتاچف و همین‌طور با کشورهای دیگر کار مشترک پژوهشی را آغاز کرده‌ایم و امسال هم گسترده‌تر دنبال می‌شود.»

او ایجاد تنوع در منابع مالی را الزامی دانست و گفت: «ایجاد تنوع در منابع مالی باعث می‌شود هزینه‌های جاری را به حداقل برسانیم و بیشتر منابع را صرف حمایت از ظرفیت‌های پژوهشی بالفعل و بالقوه کنیم. سیاست کلی ما استفاده از ظرفیت‌های مالی و علمی داخل و خارج کشور و اولویت‌دادن به کارهای اساسی و بنیادی در توسعه علم و فناوری است. قدر مسلم، امسال ما حمایت بیشتری را از پژوهش‌های بنیادی داریم و از اختراعات مخترعان دانشگاهی و غیر‌دانشگاهی در سطح بین‌المللی حمایت می‌کنیم تا ثبت شوند. این پتنت‌ها جزو دارایی‌های فکری مملکت محسوب می‌شود. سال گذشته حمایت خوبی صورت گرفت و مطمئنا امسال برای ثبت آنها در اتحادیه اروپا و در آمریکا حمایت بیشتری صورت می‌گیرد.»

گفت‌وگو از پرویز پیکری