رویارویی ترکیه و اسرائیل در سایه اختلافات استراتژیک و تضاد منافع در سوریه

به گزارش خبرگزاری آنا، سقوط دولت بشار اسد، رقابت‌های منطقه‌ای بین ترکیه و رژیم صهیونیستی را وارد مرحله‌ای جدی کرده است. اختلاف منافع این دو طرف در سوریه، نه فقط صحنه سیاست و امنیت منطقه را پیچیده‌تر کرده است، بلکه احتمال برخورد مستقیم میان آنها را به شدت افزایش داده است. ترکیه، به عنوان یکی از بازیگران در تحولات سوریه، خواهان ایجاد یک کشور متحد و باثبات است که از فروپاشی و تجزیه جلوگیری کند. در مقابل، اسرائیل ترجیح می‌دهد سوریه‌ای ضعیف و تکه‌تکه باقی بماند تا بتواند تهدید‌های امنیتی منطقه‌ای را کنترل کند.

تغییر سیاست ترکیه و اسرائیل پس از سقوط اسد

ترکیه مدت‌ها از گروه‌های مخالف بشار اسد حمایت کرده بود و اکنون پس از سقوط او، سیاست‌های خود را برای تثبیت وضعیت سوریه در دوران پساکشمکش تغییر داده است. حمایت ترکیه از توافق اخیر میان دولت موقت سوریه و نیرو‌های دموکراتیک سوریه (SDF) با استقبال گسترده در آنکارا همراه شد. این توافق که به ادغام نیرو‌های نظامی تحت رهبری کرد‌ها با ارتش سوریه انجامید، از سوی ترکیه به‌عنوان گامی مهم برای ایجاد ثبات تلقی شده است.

مقامات ترکیه بر این باورند که همکاری با دولت موقت سوریه برای احیای زیرساخت‌های امنیتی و نظامی این کشور ضروری است. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، اخیراً هشدار داد که هرگونه تلاش برای تحریکات در سوریه به منظور تجزیه این کشور یا سوءاستفاده از بحران‌های موجود، محکوم به شکست خواهد بود. این پیام ترکیه نشان‌دهنده تلاش آنکارا به حفظ تمامیت ارضی سوریه است.

در مقابل، اسرائیل به شدت نسبت به تحولات جدید در سوریه و دولت موقت این کشور به رهبری جولانی، نگران و بدبین است. مقامات اسرائیلی به ارتباطات جولانی با گروه‌های تروریستی اشاره و تأکید دارند که دولت او تهدیدی جدی برای امنیت رژیم صهیونیستی محسوب می‌شود. سیاست تل‌آویو در قبال سوریه مبتنی بر ایجاد وضعیت چندپاره در این کشور است. این رویکرد، برخلاف سیاست ترکیه، هدف اسرائیل از این اقدامات را کاهش تهدید‌های امنیتی و جلوگیری از ایجاد یک دولت قدرتمند در سوریه نشان می‌دهد.

اقدامات اخیر اسرائیل در قبال سوریه به تصرف بعضی مناطق جنوبی سوریه توسط رژیم اسرائیل انجامیده است. این اقدام تل‌آویو، به ادعای اسرائیل، با هدف جلوگیری از نزدیکی گروه‌های مخالف رژیم صهیونیستی و کنترل تهدید‌های امنیتی صورت گرفته است. اما از سوی دیگر، دولت موقت جولانی و سازمان ملل این اقدام را نقض توافق آتش‌بس سال ۱۹۷۴ دانسته و خواستار عقب‌نشینی فوری نیرو‌های اسرائیلی شده‌اند. علاوه بر این، اسرائیل حملات هوایی به مواضع نظامی باقی‌مانده از نیرو‌های وابسته به بشار اسد را افزایش داده و قصد دارد حضور بلندمدت خود در مناطق جنوبی سوریه را تثبیت کند.

عملیات‌های نظامی ترکیه در شمال سوریه نیز نسبت به سال بعد از ۲۰۱۶ به‌شدت افزایش یافته است. این عملیات‌ها که عمدتاً با هدف مقابله با  شبه‌نظامیان کرد مرتبط با حزب کارگران کردستان موسوم به پ‌ک‌ک، انجام گرفته، تأثیر قابل‌توجهی بر امنیت مرز‌های شمالی سوریه گذاشته است. ترکیه اکنون تلاش می‌کند با همکاری نزدیک با دولت موقت سوریه، امنیت مرز‌ها را حفظ کرده و از نفوذ گروه‌های تروریستی جلوگیری کند.

تنش‌های منطقه‌ای بین ترکیه و اسرائیل طی سال‌های اخیر افزایش چشم‌گیری داشته است. روابط میان این دو طرف از زمان جنگ غزه در سال‌های گذشته به شدت سرد شده و اظهارات تند اردوغان علیه سیاست‌های اسرائیل در قبال فلسطین نیز بر شدت این تنش‌ها افزوده است. حمایت ترکیه از حماس و گروه‌های شبه‌نظامی سوریه نیز نگرانی‌های اسرائیل را افزایش داده است.

تنش‌های فرقه‌ای و مداخله ترکیه و اسرائیل

هفته گذشته، گروه‌های تحت حمایت ترکیه در حملات انتقامی علیه اقلیت‌های علوی در سوریه، صد‌ها نفر را قتل عام کردند. این خشونت‌های سنگین که پس از درگیری‌ها میان نیرو‌های وفادار به دولت سابق بشار اسد و نیرو‌های وابسته به دولت موقت سوریه رخ داد، با محکومیت شدید مخافان جولانی از طرف اردوغان همراه شد. رئیس‌جمهور ترکیه این اقدامات را تهدیدی علیه تمامیت ارضی و ثبات اجتماعی سوریه دانسته و اعلام کرد که حفظ وحدت ملی این کشور یک اولویت مهم برای ترکیه است.

در مقابل، مقامات اسرائیلی این خشونت‌ها را پاکسازی قومی توسط گروه‌های افراط‌گرای حمایت‌شده از سوی ترکیه دانسته و ترکیه را به ایجاد خشونت‌های فرقه‌ای در سوریه متهم کردند. اسرائیل همچنین حمایت خود از اقلیت دروزی در جنوب سوریه را افزایش داده و قصد دارد با ارسال کمک‌های غذایی و اقتصادی، موقعیت خود در این مناطق را تقویت کند.

جوامع دروزی که در مناطق مرزی میان سوریه و اسرائیل زندگی می‌کنند، اکنون به یکی از محور‌های اصلی تنش میان دو طرف تبدیل شده‌اند. تل‌آویو اعلام کرده است که قصد دارد از این اقلیت مذهبی در برابر خشونت‌های فرقه‌ای حمایت کند و حتی برخی از اعضای جامعه دروزی سوریه اکنون اجازه دارند در مناطق اسرائیلی جولان کار کنند.

تحلیل‌ها در مورد پیامد‌های افزایش تنش‌ها میان ترکیه و اسرائیل نشان‌دهنده احتمال درگیری منطقه‌ای است. جولانی، اخیراً طی سخنانی در اجلاس اضطراری اتحادیه عرب، اسرائیل را به دلیل توسعه‌طلبی تجاوزکارانه و ایجاد تهدید‌های امنیتی مستقیم در منطقه محکوم کرد.

با وجود این اتفاق، اختلافات دو طرف ترکیه و رژیم صهیونیستی در مورد آینده سوریه و نقش‌شان در منطقه همچنان تفاوت‌های اساسی دارد. ترکیه به دنبال ایجاد دولت مرکزی قدرتمند و متحد در سوریه است، در حالی که اسرائیل همچنان رویکرد تکه‌تکه نگه‌داشتن سوریه را به دلایل امنیتی و استراتژیک ترجیح می‌دهد. همزمان حضور نظامی هر دو طرف در سوریه افزایش یافته و به سمت برخورد پیش می‌رود.