نقش مهاجران در انتقال فناوری و توسعه تجارت

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری آنا، آنسوی مرزها، ایرانیانی در کشورهای مختلف حضور دارند که جمعیت آنها تا بیش از ۴ میلیون نفر نیز تخمین زده شده است. همانطور که میدانیم و دادهها و پژوهشهای مختلف نیز نشان داده است، این جمعیت نسبت به سایر دیاسپوراها، جمعیتی با تحصیلات بالا، سرمایه قابلتوجه و تعداد پرشمار نخبگان بشمار میرود.
اهمیت مهاجران در جهان امروز، سیاستهایی است که بطور ویژه توسط دولتها برای مهاجران طراحی میشود. بسیاری ازکشورها، بویژه کشورهای درحالت توسعه، سیاستهایی خاصِ مهاجران داخل کشورخود و همچنین دیاسپورای خود (جوامع ساکن خارج از کشور یک ملت) طراحی میکنند. قوانین مهاجرت و سیاستهای دیاسپورایی نمود این توجه کشورهاست.
پژوهشگران در مقالهای با عنوان «نقش مهاجران در انتقال فناوری بین کشورها و توسعه تجارت جهانی» به این موضوع پرداختهاند که نقشآفرینی این افراد در عرصههای مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشور بسیار کمرنگ است. همچون مهاجران داخل کشور، سیاستگذاران در دهههای اخیر چندان تلاش موفقی برای جذب و جلب توجه ایرانیان خارج نداشتهاند و بهنوعی میتوان گفت از ظرفیتهای این جمعیت غافل بودهاند.
* مهاجران و توسعه تجارت
به زعم این پژوهش مهاجران از کانالهای مختلفی به توسعه تجارت کمک میکنند. نخستین کانالی که مهاجران بهواسطه آن به تسهیل تجارت کمک میکنند، کاستن از هزینه مبادله است. مهاجران با اطلاعات و دانش ویژهای که بطور همزمان از کشور مبدا و مقصد دارند میتوانند هزینه تجاری را کاهش دهند و بنابراین تجارت را به صرفهتر کنند.
در این پژوهش آمده است که علاوه بر این جمعیت مهاجر در کشور میزبان بواسطه تقاضای خود برای کالاهای کشور فرستنده مهاجر میتوانند منجر به توسعه تجارت بینالملل گردند. بطور کلی مروری بر پژوهشهای انجام شده در زمینه نقش مهاجران در توسعه تجارت نشان میدهد که مهاجران همواره نقشی مثبت در توسعه تجارت داشتهاند.
* مهاجران و انتقال فناوری
این پژوهش توضیح میدهد که مهاجران میتوانند از کانالهای مختلفی به انتقال دانش و فناوری کمک کنند. در گذشته بسیاری مهاجرت نخبگان را پدیدهای مذموم میدانستند و به همین دلیل آن را فرار مغزها نامیده بودند.
با این حال پژوهشهای جدیدتر نشان دادند که مهاجرت نخبگان نه تنها پدیدهای منفی نیست بلکه میتواند مواهب گستردهای برای کشور فرستنده مهاجر به ارمغان بیاورد. از این رو محققان اکنون این پدیده را چرخش مغزها مینامند.
از دیدگاه پژوهشگران این پژوهش مهاجرت سرمایه انسانی و چرخش مغزها میتواند از کانالهای مختلف برای کشور فرستنده سودمند باشند. شکلگیری شبکه دیاسپورایی و ارتباط با کشور مبدا، کارآفرینی فراملی، تحول در نظام آموزشی، تحول در نظام نوآوری، برنامههای دو یا چندجانبه، ابتکارات فراملی و پرداختهای انتقالی از مهمترینِ این کانالها است.
* مروری بر تجربه کشورهای چین، هند و ترکیه
در ادامه این پژوهش در جدولی به مطالعات موردی و تطبیقی کشورهای چین، هند و ترکیه اختصاص یافته است. دلیل انتخاب هند و چین به عنوان موردهای مطالعاتی جمعیت عظیم دیاسپورایی این کشورها در اقصینقاط جهان است.
به زعم این پژوهش دلیل انتخاب ترکیه علاوه بر جمعیت قابل توجه دیاسپورایی آن، میزبانی این کشور از جمعیت حدود سه میلیون نفری پناهندگان سوری در سالهای اخیر است و از این حیث تجربیات این کشور برای ایران که دهههاست میزبان مهاجران و پناهندگان افغانستانی بوده است میتواند سودمند باشد.
* تدوین سیاست کلان کشور در قبال مهاجران داخلی
در پایان این پژوهش با توجه به تجربه کشورهای مورد مطالعه و مصاحبههای صورت گرفته و همچنین مطالعه قوانین مهاجرتی بهنظر میرسد در تدوین این سیاست موارد زیر باید مدنظر باشند:
- رفع موانع قانونی ادغام اقتصادی و اجتماعی مهاجران در جامعه ایران
- موضوع اعطای تابعیت ایرانی نسل دوم و سوم مهاجران حاضر در ایران
- چگونگی جذب مهاجران نخبه کشورهای همسایه و کشورهای مسلمان در دو دهه آینده
- چگونگی جذب ایران دوستان نخبه در دو دهه آینده
- چگونگی جذب سرمایه مالی و ذهنی شیعیان جهان در دو دهه آینده
- چگونگی مواجه با بحران سالمندی جمعیت و کمبود نیروی کار و رفع آن با پذیرش مهاجر از سایر کشورها در دو دهه آینده
- جایابی مهاجران در تحقق اهداف استراتژی توسعه صنعتی و تجاری ایران.
طبق ادبیات پژوهش جهتگیری سیاستهای مهاجرتی فاکتوری تعیین کننده در بهرهگیری از ظرفیت مهاجران است. بخشی قابلتوجه از این سیاستها نیز به سیاستهای دیاسپورایی اختصاص دارد. در هر سه مورد مطالعاتی این پژوهش کشورها زمانی توانستند از ظرفیت عظیم دیاسپورایی خود استفاده نمایند که با تغییر رویکرد سیاستگذار نسبت به نقش و اهمیت دیاسپورا، سیاستهای دیاسپورایی نیز تدوین گردید.
انتهای پیام/