ایران؛ سرزمین ثبات در آغوش امن مرزها

گروه سیاسی خبرگزاری آنا: جمهوری اسلامی ایران در منطقه بی‌ثبات خاورمیانه، توانسته است یکی از امن‌ترین و با ثبات‌ترین حکومت‌ها و مرز‌ها را ایجاد کند. این امنیت مرهون تلاش‌های گسترده و همه جانبه‌ای است که در کشور انجام می‌شود.

ایران ۱۱ هزار و ۲۴۰ کیلومتر مرز دارد که ۶۳ درصد آن مرز زمینی و ۳۷ درصد مرز آبی است. پنج هزار و ۴۴۰ کیلومتر از مرز‌های ایران با هفت کشور ارمنستان، جمهوری آذربایجان، ترکیه، ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و عراق است و کشورمان از این منظر بیست و هفتمین کشور جهان از نظر طول مرز‌های زمینی است. ایران با هشت کشور قزاقستان، امارات، عمان، قطر، عربستان، کویت و روسیه نیز دارای مرز دریایی است.

جمهوری اسلامی ایران در طول ۵۰ سال اخیر برای تامین امنیت مرز‌ها اقدامات مختلفی نظیر گسترش چتر اطلاعاتی و عملیاتی، تقویت تجهیزات مرزی، تقویت نیرو‌های مرزبان و اهتمام بر توسعه اقتصادی در مناطق مرزی را صورت داده است و در کنار همه اینها برگزاری رزمایش‌های مشترک متعدد در مرز‌های مشترک و همچنین ساخت دیوار مرزی در منطقه حائل با افغانستان را که هراز چندگاهی مورد هجوم عناصر بیگانه قرار می‌گیرد و محل قاچاق مواد مخدر و حتی قاچاق انسان نیز شده است، در دستور کار خود قرار داده است.

به لطف این اقدامات گسترده، علاوه بر امنیت داخلی و تمامیت ارضی کشور و حفظ مرزها، پیشرفت در ساخت صنایع نظامی نیز حاصل شده و به استقلال نظامی ایران افزوده شده است.

توسعه تاریخی-امنیتی مرز‌های شرقی ایران

تلاش‌های ایران برای تامین امنیت مرز‌های ۹۳۰ کیلومتری خود با افغانستان در دهه ۱۹۸۰، عمدتاً در واکنش به هجوم پناهندگانی که از اشغال افغانستان توسط شوروی گریختند، تشدید شد. اقدامات بیشتر در دهه ۱۹۹۰ در بحبوحه جنگ داخلی افغانستان و به قدرت رسیدن طالبان اجرا شد. این تحولات ایران را بر آن داشت تا گذرگاه‌های مرزی را با شدت بیشتری کنترل کند و حضور نظامی خود را افزایش دهد.

دیوار مرزی افغانستان برای مهر و موم کردن کامل مرزها، امکان نظارت و کنترل بیشتر در نظر گرفته شده است

ایران در سال ۲۰۰۱ مبلغ ۱۸ میلیون دلار برای بستن مرز با افغانستان اختصاص داد. بین سال‌های ۲۰۰۱ و ۲۰۰۵، تدابیر امنیتی اضافی از جمله سنگر‌ها و میادین مین، برای مقابله با عبور غیرقانونی و تشدید قاچاق مواد مخدر نصب شد. این استحکامات در امتداد بیشتر مرز‌ها قابل مشاهده هستند، اگرچه نیرو‌های طبیعی مانند سیل و طوفان شن در طول زمان برخی از سنگر‌ها را پر کرده‌اند.

در دهه نود شمسی، ایران سیاست مواد مخدر خود را به سمت جلوگیری از عرضه، اعزام هزاران نیرو و تقویت اقدامات نظارتی تغییر داد. تا سال ۲۰۱۱، ایران ۸۹ درصد از کشفیات جهانی هروئین را، عمدتاً در امتداد مرز شرقی خود با افغانستان، رهگیری می‌کرد.

پس از تسلط طالبان در سال ۲۰۲۱، چندین هویتزر مستقیماً در امتداد مرز ایران و افغانستان، روبه‌روی ولایت‌های فراه و نیمروز مستقر شده‌اند. این مناطق محل درگیری‌های متعدد بین طالبان و نیرو‌های مرزی ایران بوده است.

ایران اوایل سال ۲۰۲۴ اعلام کرد که قصد دارد دیواری در امتداد مرز شرقی خود با سرمایه گذاری تا سقف ۳ میلیارد دلار بسازد. دیوار مرزی افغانستان برای مهر و موم کردن کامل مرزها، امکان نظارت و کنترل بیشتر در نظر گرفته شده است.

این پروژه قرار است در سه فاز تکمیل شود و تا ۱۰ ژانویه ۲۰۲۵، ایران ۷۵ کیلومتر از دیوار را در امتداد مرز افغانستان ساخته است. به گفته مقامات ایرانی، هر بخش از دیوار ۴ متر ارتفاع و ۳.۸ متر عرض دارد.

بزرگترین نگرانی ایران در مورد مرز‌های شرقی فقط قاچاق انسان یا مواد مخدر نیست، بلکه احتمال افزایش خصومت‌ها با افغانستان در زمان طالبان است؛ از این رو ایران در حال تقویت زیرساخت‌های مرزی و حضور نظامی خود برای مقابله بهتر با این تهدیدات قابل پیش بینی با هدف حفظ امنیت ملی خود در برابر خطرات ناشی از افغانستان است.

تامین امنیت در مرز‌های مشترک با پاکستان

مرز ایران و پاکستان از ۹۰۰ کیلومتر (۵۵۹ مایل) زمین بیابانی می‌گذرد. وسعت مرز، جریان بدون مانع انسانی و تجارت بین دو کشور را تسهیل می‌کند. هزاران سال تاجران و مسافران با عبور از این مرز، فرهنگ و کالا‌ها را منتقل کرده‌اند. اما این مرز نفوذپذیر فرصت‌های جدیدتری را نیز برای حرکت بدون مهار و نظارت شبه نظامیان فراهم کرده است. این موضوع به مشکلات امنیتی فراوانی برای ایران و پاکستان منجر شده است.

در چند سال گذشته در چابهار، زاهدان، کویته، گوادر و برخی شهر‌های دیگر جلسات هماهنگی‌های مرزی بین دو طرف انجام شده است. همزمان برای گسترش روابط دو کشور، ارتباطات و نشست‌ها در سطح وزیران، شورای امنیت و مقامات ارشد با فاصله زمانی کوتاه تری انجام شد تا اراده رهبران سیاسی بر حل و فصل مشکلات دوجانبه متمرکز شود و تعهدات آنان تا عمق میدان مشکلات سرایت کند و در نهایت از سوء استفاده بعضی گروه‌های تروریستی و کشور‌های حامی تروریست‌ها جلوگیری شود.

 افزون بر این، ارتش پاکستان در حال نصب حصار‌هایی است که از کوه ملک سیاه در مرز این دو کشور با افغانستان تا بندر گوادر امتداد خواهد داشت و ایران نیز از این پروژه حصارکشی استقبال کرد. این پروژه ساخت پست‌های مرزی و یک سیستم نظارتی را شامل می‌شود. هدف مقابله با قاچاق و اقتصاد غیرقانونی مرزی و جلوگیری از استفاده گروه‌های شورشی از مناطق مرزی به عنوان مخفیگاه است. بیش از ۷۰ درصد از حصار‌کشی مرز تکمیل شده است.

نقش بی‌بدیل سپاه پاسداران در تامین امنیت مرز‌های غربی

در مسئله تأمین امنیت مناطق کشور، دو منطقه مهم که از لحاظ امنیتی دارای ویژگی‌های خاصی است؛ جنوب غرب و شمال غرب کشور است که در این مناطق همسایه‌های کشور ما آذربایجان، ارمنستان، ترکیه، عراق و برخی از کشور‌های حوزه خلیج فارس هستند، که هر کدام از آنها با چالش‌هایی از لحاظ امنیتی مواجه هستند و از همین رو کشور ما را نیز از لحاظ امنیتی تحت تأثیر قرار می‌دهند.

جمهوری اسلامی ایران به قومیت‌ها و مذاهب به عنوان یک فرصت برای تأمین امنیت می‌نگرد و با بهره‌گیری از توان آنها امنیت بخشی مرزها را تقویت می‌کند

حضور گروه‌های تروریستی در این کشور‌ها و قدرت یافتن گروه تروریستی داعش و حمایت برخی کشور‌های همسایه از این گروه در کنار ضعف برخی از همسایگان برای مقابله کامل با داعش و دیگر تروریست‌ها، مشکلات متعددی را برای کشور ما به ارمغان آورده و هزینه‌های زیاد و ناخواسته انسانی و اقتصادی را به کشور تحمیل می‌کند.

حساس بودن مرز‌های غربی کشور، به دلیل ناامنی‌های آن طرف مرز‌ها و ضرورت جلوگیری از تهدیدات احتمالی آینده، تأمین امنیت این منطقه را برای ایران ضروی کرده است؛ لذا سپاه پاسداران به عنوان تأمین کننده امنیت این منطقه تلاش کرد که در حوزه‌های مختلف نقش آفرین تأمین امنیت باشد.

جالب توجه اینکه به دلیل وجود قومیت‌های متنوع و وجود اقلیت‌های مذهبی، برخی از گروه‌ها فعالیت‌های زیادی برای برهم زدن امنیت این مناطق انجام می‌دهند. پیش از پیروزی انقلاب اسلامی به این اقلیت‌های قومی و مذهبی به عنوان یک تهدید نگریسته می‌شد، اما جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران به این قومیت‌ها و مذاهب به عنوان یک فرصت برای تأمین امنیت می‌نگرد و با بهره‌گیری از توان آنها امنیت بخشی از مناطق را تأمین می‌کند.

اجرای صد‌ها رزمایش در امتداد راهبرد ارتقای آمادگی دفاعی برای ممانعت از تعرض به میهن

راهبرد قوی بودن و ارتقای آمادگی‌های دفاعی برای ممانعت از هجوم و تعرض به میهن در طول بیش از ۴ دهه پس از انقلاب با تاکید رهبر معظم انقلاب که فرماندهی نیرو‌های مسلح را بر عهده دارند توسط نیرو‌های نظامی کشورمان با اجرای صد‌ها رزمایش در اقصی نقاط میهن اسلامی درحال اجراست.

هم‌پای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ارتش ایران عزیز در طول سال‌های گذشته ده‌ها رزمایش در نقاط مختلف برگزار کرده که نتایج شایان توجهی در افزایش توان رزم ارتقای قدرت بازدارندگی و رفع تهدید داشته است.

آزمایش سلاح‌ها و تجهیزات ساخت ایران از جمله شناور‌های سطحی و زیر سطحی، موشک‌ها، پهپاد‌های شناسایی، رزمی و انهدامی، جنگنده ها، تانک‌ها و همچنین تمرین روش‌های جنگیدن متناسب با تهدیدات متعدد در نقاط مختلف این سرزمین سربلند از جمله اقداماتی است که در رزمایش‌ها بار‌ها مورد بهره برداری قرار گرفته و نقاط ضعف و قوت آن در مراکز مطالعاتی و دانشگاهی ارتش تجزیه و تحلیل شده و بر توان نظامی ایران افزوده است.

اینها رزمایش‌هایی با گلوله‌ها و مهمات جنگی، منطبق بر صحنه واقعی نبرد و مطابق با تهدید‌هایی است که در زمان‌های مختلف داشتیم.

یادآوری این نکته ضروریست که مدیریت و فرماندهی صحنه رزمایش‌ها در حالیکه انواع سلاح‌ها و تجهیزات جنگیِ عملیاتی و راهبردیِ پروازی، دریایی و موشکی همزمان در حال اقدام مشترکند، محصول هزاران ساعت فکر و برنامه ریزی با بهره مندی از علم و فناوری و البته تجارب ارزنده سال‌های دفاع مقدس است.

رصد دقیق جنگ‌های اخیر منطقه، شناخت دقیق سمت و سو و شکل تهدیدات و توجه به راهبرد دقیق قوی شدن و قوی ماندن، از مهمترین دلایل طراحی و اجرای رزمایش‌های متعدد راهبردی و کاربردی متناسب با نیاز‌های زمانی و مکانی و نوع تهدیدات درنقاط مختلف بوده است.

راهبرد قوی بودن و ارتقای آمادگی‌های دفاعی برای ممانعت از هجوم و تعرض به میهن توسط نیرو‌های نظامی کشورمان با اجرای صد‌ها رزمایش در اقصی نقاط میهن اسلامی درحال اجراست

 سلسه رزمایش‌های مشترک ذوالفقار که در سواحل مکران امنیت مرز‌های دریایی را در جنوب کشور تقویت کرده و عمق راهبردی ایران را از دریای عمان به پهنه اقیانوس‌ها افزایش داده تا سلسله رزمایش‌های اقتدار نیروی زمینی و رزمایش خیبر در منطقه آذربایجان و رزمایش‌های نیرو‌های پدافند و هوایی و دریایی که هر کدام عرصه ترسیم توان فرماندهان کارآزموده و جوانان دانش آموخته علوم نظامی، آزمایش سلاح‌های جدید بومی و نهایتا شیو‌های پدافندی و یا ضرورتا آفندی بوده که با پیام‌هایی روشن، تاثیرات مورد اتتظار در رفتار دشمنان داشته است.

دوستان و دشمنان جمهوری اسلامی ایران، همواره رزمایش‌های ارتش جمهوری اسلامی ایران را مورد رصد خود قرار داده و در رسانه‌های خود، آن را پوشش داده و مورد تحلیل قرار داده‌اند، مثلا «الجزیره» رزمایش «فاتحان خیبر» ارتش در شمال غرب کشور را قدرت‌نمایی نیرو‌های مسلح ایران در مقابل حضور روزافزون جاسوسی و نظامی رژیم صهیونیستی در جمهوری آذربایجان قلمداد کرد و روزنامه «واشنگتن پست» این رزمایش را با اهمیت و دارای پیام به دشمنان دانست.

همچنین «آسوشیتدپرس» و «دویچه وله» برگزاری رزمایش مشترک «ذوالفقار ۱۴۰۰» ارتش ایران را با هدف بهبود آمادگی در مقابله با تهدید‌های خارجی و هرگونه تجاوز احتمالی عنوان کرد و کانال ۱۲ تلویزیون رژیم صهیونیستی این رزمایش را تلاشی آشکار برای ارسال پیام به اسرائیل و الجزیره دانست و آن را پاسخی به تنش بین قایق‌های تندروی ایران و یک ناو آمریکایی عنوان کرد.

قدرت پهپادی هم حائز اهمیت است و ایران با وجود تحریم‌ها و محاصره، جهش‌های بلندی در این صنعت در طول چند سال گذشته داشته و این نمایش قدرت، حامل هشدار آشکار به دشمنان ایران یعنی آمریکا و اسرائیل است، ارتش ایران بار‌ها هشدار داده است که هرگونه اقدام تحریک‌آمیز دشمن با پاسخ قاطع نیرو‌های مسلح ایران مواجه خواهد شد.

دستاورد‌های مهم امنیتی و نظامی چگونه حاصل شد؟

برای این که روشن شود این دستآورد‌های مهم امنیتی و نظامی، در چه شرایطی و به چه قیمت و هزینه سنگینی به دست آمده است، نیازمند توجه به چند نکته‌ی کلیدی هستیم:

نکته اول:

چیزی از عمر تاسیس نظام نوپای جمهوری اسلامی نمی‌گذشت که درتاریخ ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ ارتش عراق با در اختیار داشتن «۶۱۶» هواپیمای جنگی، «۵۰۰۰۰۰» هزار تانک، «۳۰۰» بالگرد، «۴۷» لشکر پیاده، «۹» لشکر زرهی، به مرز‌های ایران اسلامی تهاجم نمود و توانست ۱۲۰۰ کیلومتر از خاک ایران، از خوزستان تا کرمانشاه را به تصرف خود در آورد.

این در شرایطی بود که به دلیل انقلاب اسلامی، ارتش ایران ازهم پاشیده شده بود و هنگامی که دفاع خودش را در برابر ارتش متجاوز آغاز کرد، هرچه از امکانات و تسلیحات نظامی، چون تانک، و هواپیما و بالگرد را در جنگ از دست می‌داد امکان جایگزینی وجود نداشت؛ چون هیچ کشوری حاضر نبود امکانات تسلیحاتی در اختیار ایران قراردهد.

پس ایران عملا با دست خالی با عراق تا دندان مسلح رو‌به‌رو شد که ۳۶ کشور جهان به ویژه شیوخ عرب، او را پشتیبانی مالی و لجستکی می‌کردند.

نکته دوم:

در شرایطی که ارتش و سپاه پاسداران در مرز‌ها برای بیرون راندن ارتش متجاوز بعثی عراق از خاک مقدس ایران می‌جنگیدند، منافقین و گروه فرقان که در مناظرات مستقیم، خود را از نظر فکری و موقعیت اجتماعی در شکست کامل می‌دیدند رو به خانه تیمی آورده و با نفوذ در ارکان مملکت رو به ترور و جنگ مسلحانه آوردند.

تروریسم تا جایی پیش رفت که در مدتی کوتاه، هفده هزار نفر از نیرو‌های کیفی نظام باترور منافقین به شهادت رسیدند و کشور عملا پشتش از نظر ارکان مدیریتی خالی شد و در معرض سقوط قرار گرفت.

ولی نکته باریکتر از مو اینجا است که دشمنان خارجی و داخلی نظام اسلامی در تحلیل و باور غلط خود در به شکست کشاندن نظام اسلامی همه چیز را محاسبه کرده بودند جز اراده حق تعالی و نفس مسیحایی رهبر عظیم الشان انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی «ره» که همه معادلات را بهم زد.

نکته سوم :

پس از ۸ سال دفاع مقدس و برقراری امنیت کامل در مدت ۴۴ سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی، برای نفی هر نوع وابستگی وتبدیل شدن به قدرت نظامی برتر درمنطقه و جهان با وجود همه جانبه تحریم، ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی آنچنان توسعه و پیشرفت نظامی پیدا کرده‌اند که نه تنها امروز ارتش جمهوری اسلامی به عنوان قدرت برتر نظامی درمنطقه و جهان ظاهر شده، و هیچ گونه وابستگی ندارد، بلکه در زمینه ساخت و تولید انواع سلاح‌ها و تجهیزات نظامی بقدری پیشرفت شگفت انگیزی دارد که موسسه «گلوبال فایرپاور» در آماری که اخیرا منتشر کرد؛ اعلام کرد که ارتش ایران در رتبه ۲۳ جهان قرار گرفته است که امار زیر نمونه کوچکی از پیشرفت‌های خیره کننده ایران در صنعت نظامی و دفاعی کشور پس از انقلاب اسلامی و نفس هرگونه وابستگی صنایع نظامی است.

این پیشرفت‌ها در حالی بدست آمده که تا پیش از انقلاب اسلامی نیرو‌های مسلح ایران در بعد تجهیزات و آموزش کاملا وابسته به غرب و مصرف کننده تجهیزات نظامی آنان بودند.

ساخت ادوات نظامی هوایی

ساخت انواع هواپیما و جت‌های جنگنده مافوق صوت رادارگریز (مانند: صاعقه و آذرخش)، آموزشی (مانند: پرستو، درنا، سیمرغ، شفق، تندر) خودکفایی در تولید و ساخت انواع هواپیما‌های بدون سرنشین مدرن، ساخت انواع بالگرد (مانند: بالگرد‌های شاهد، و تعمیر انواع هواپیما و بالگرد با کسب رتبه پنجم جهانی بخشی از دستاورد‌های صنعت هوایی است.

ساخت تولید انواع موشک

پیشرفت در زمینه ساخت و تولید انواع موشک‌های بالستیک، دور برد زمین به زمین، زمین به هوا و انواع موشک‌های دریایی (مانند: موشک ماهواره بر سفیر، شهاب، سجیل، موشک کروز) بقدری شگفت انگیز بوده که ایران را در ردیف معدود کشور‌های دارنده تکنولوژی ساخت موشک‌های فوق دقیق سطح به سطح قرار داده است.

ساخت انواع رادار

ساخت انواع رادار با بُرد بیش از یک هزار کیلومتر و پرتاب چندین ماهواره با سرنشین و بدون سرنشین به فضا از جمله مواردی هستند که کسب رتبه هفتم جهان در سامانه کامل پرتاب ماهواره و رتبه دوازدهم جهان در طراحی و ساخت ماهواره را برای یازدهمین عضو باشگاه فضایی جهان یعنی ایران به ارمغان آورده است.

ساخت انواع زیر دریایی و ناوشکن

ساخت زیر دریایی، ساخت و تعمیر انواع ناو و ناوچه هاور گرافت (قایق‌های دوزیست) ساخت انواع قایق‌های تندرو و قایق پرنده، ساخت ناوشکن جماران یکی از شاهکار‌های کشور در حوزه نیروی دریایی است که طول آن حدود ۹۴ متر و وزن این ناوشکن هزار و ۵۰۰ تن است.

جماران از یک رادار پیشرفته برخوردار است که حدود ۱۴۰ خدمه می‌توانند در آن فعالیت کنند. این ناوشکن از قدرت مانور و ماندگاری بالایی برخوردار است و همین قابلیت آن سبب می‌شود تا به خوبی خود را با شرایط نامناسب دریا‌ها سازگار کند. آنچه که بیش از هر مسئله دیگری مورد توجه است.

ساخت تانک و سلاح‌های سبک و سنگین

ساخت و تعمیر انواع زره پوش و ساخت تانک‌های تیام، سفیر، باهر، صمصام، وتانک ذوالفقار که سلاح اصلی آن توپ‌های ۱۲۵ میلیمتری بوده و از دو قبضه مسلسل ۱۲.۷ میلیمتری سری دشکا استفاده می‌کند.

خودکفایی در ساخت انواع تجهیزات و سلاح‌های سبک، نیمه سنگین و سنگین مانند: انواع خمپاره انداز و توپ‌های مدرن، انواع سامانه‌ها و سلاح‌های پدافند ضد هوایی و مهمات سبک و سنگین.

توسعه صنایع مخابراتی

توسعه صنایع مخابراتی و ساخت انواع بی سیم و تقویت و توسعه صنایع اپتیک و ساخت انواع دوربین‌های معمولی و دید در شب و صدور برخی از این محصولات به ۳۲ کشور جهان.

این موارد از دستاورد‌های صنایع نظامی موجب شد که ایران جزو ۸ کشور قدرتمندِ نظامی دنیا، ۷ کشور قدرتمند موشکی، ۵ کشور سازنده زیر دریایی، دومین کشور سازنده اژدر‌های حباب ساز، سازنده انواع موشک کروز و بالستیک، سازنده انواع پهپاد‌های پیشرفته بومی، سازنده انواع ناوچه و تانک و هلیکوپتر قرار بگیرد.

درحالی که قبل از انقلاب اسلامی تولید این تجهیزات نظامی در کشور سابقه نداشته و مهم‌تر اینکه بخش قابل توجهی از آنها، صرفاً در انحصار تعداد معدودی از کشور‌ها پیشرفته جهان قرار داشته است.