ضرورت دستیابی به حکمرانی حکمی در تعلیم و تربیت

به گزارش خبرنگار آنا، حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در سیزدهمین جشنواره ملی پژوهش و فناوری دانشگاه فرهنگیان ضمن اشاره به اهمیت جایگاه دانشگاه فرهنگیان در تربیت معلمان و مربیان کشور، بر لزوم تغییر در حکمرانی تعلیم و تربیت تأکید کرد.

وی گفت: مهم‌ترین مسأله در نظام تعلیم و تربیت، فقدان یک الگوی حکمرانی حکمی است که فرایندهایی، چون سیاست‌گذاری، تنظیم‌گری، راهبری، تصدی‌گری، نظارت و ارزیابی را با مشارکت ذینفعان پیش ببرد.

حکمرانی تعلیم و تربیت، مشارکت حداکثری ذینفعان را می‌طلبد

وی در ادامه توضیح داد: حکمرانی باید فرایندی مشارکتی باشد که در آن تمام ذینفعان، از جمله معلمان، دانش‌آموزان و خانواده‌ها، نقش داشته باشند. به گفته او، در حکمرانی تعلیم و تربیت باید تمامی گروه‌ها در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری، به ویژه در سیاست‌گذاری‌ها و تنظیم‌گری‌ها، مشارکت کنند.

خسروپناه تصریح کرد: در حکمرانی حکمی تعلیم و تربیت، باید تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌ها براساس عقل‌های چهارگانه یعنی عقل نظری، عملی، معاش و معاد باشد. این عقل‌ها باید در تمامی مراحل حکمرانی وارد شوند تا فرآیند تعلیم و تربیت به درستی پیش برود.

تأکید بر نظریه فلسفی تعلیم و تربیت

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در ادامه بر ضرورت داشتن یک نظریه فلسفی مشخص در تعلیم و تربیت تاکید کرد.

وی افزود: نظریه فلسفی تعلیم و تربیت باید بر اساس عقول چهارگانه باشد و این نظریه باید مبنای اصلی سیاست‌گذاری‌ها و اصول تربیتی قرار گیرد.

وی توضیح داد که مباحث فلسفی در تعلیم و تربیت می‌توانند به شکل‌گیری اهداف و روش‌های مؤثر کمک کنند و این امر به شکل‌گیری یک بنیان محکم برای تعلیم و تربیت نیاز دارد.

نقد و بررسی تاریخ آموزش و پرورش کشور

در بخشی از سخنان خود، خسروپناه با اشاره به تاریخ آموزش و پرورش کشور، گفت: تاکنون در طول تاریخ، بسیاری از وزرای آموزش و پرورش و معلمان بزرگ برای پیشبرد آموزش و پرورش کشور تلاش کرده‌اند، اما هنوز در نظام تعلیم و تربیت به یک الگوی حکمرانی حکمی نیاز داریم.

وی همچنین با اشاره به حضور خود در جلسات مختلف با معلمان و وزرای پیشین آموزش و پرورش، افزود: تجربه‌های من در این زمینه نشان می‌دهد که اگر ذینفعان در تصمیم‌سازی‌ها مشارکت داشته باشند، می‌توانیم به نتایج بهتری دست پیدا کنیم.

حجت‌الاسلام خسروپناه اهمیت مشارکت حداکثری ذینفعان در حکمرانی تعلیم و تربیت را یادآور شد و تاکید کرد: حکمرانی باید بر اساس عقلانیت و فلسفه تربیتی مبتنی بر عقول چهارگانه و با استفاده از نظرات مختلف در سطوح مختلف صورت گیرد.

وی همچنین از مسئولان و نهاد‌های مرتبط خواست که در سیاست‌گذاری‌های آموزشی و تربیتی، به جای تصمیمات یک‌جانبه، از مشورت‌های معلمان، خانواده‌ها و دانش‌آموزان بهره‌برداری کنند تا به حکمرانی آموزش و پرورش جامع و مؤثر دست یابیم.

نظام تعلیم و تربیت اسلامی باید مبتنی بر تفکر حکمی باشد

خسروپناه  به اهمیت تغییر رویکرد در نظام تعلیم و تربیت کشور اشاره کرد و گفت: «نظام تعلیم و تربیت ما باید مبتنی بر یک نظریه فلسفی حکمی باشد که انسان فطری را به‌عنوان مبنای اصلی خود قرار دهد.

وی در ادامه توضیح داد: نظام تعلیم و تربیت کنونی باید از یک مبنای فکری و فلسفی مشخص بهره‌مند باشد که در آن، انسان فطری نه انسان طبیعی یا مبتنی بر قرارداد اجتماعی، محور قرار گیرد. او تأکید کرد که این دیدگاه فلسفی تفاوت‌های اساسی با نظریات دیگر از جمله نظریه‌های انسان‌شناسی در دیدگاه‌های حافظ، دکارت وجود دارد.

خسروپناه همچنین با اشاره به اهمیت حکمرانی آگاهانه در سیاست‌گذاری‌های آموزشی، اظهار داشت: مدیران آموزش و پرورش نباید تنها به پیامدهای کوتاه‌مدت تصمیمات خود توجه کنند، بلکه باید تصمیمات خود را بر اساس یک نظریه حکمی و فلسفی جامع اتخاذ کنند که نتیجه‌اش ارتقای کیفیت آموزش و تربیت نسل آینده باشد.

وی به طور خاص به تأثیرات احتمالی برخی تصمیمات آموزشی مانند تأثیر معدل در پایه‌های مختلف اشاره کرد و گفت: تصمیمات نباید صرفاً بر اساس نتیجه‌گیری‌های سطحی و پیامدهای آنی باشد، بلکه باید منطبق بر اصول عمیق‌تری از نظر فلسفی و تربیتی باشد.

حکمرانان باید از تصمیم‌گیری‌های بر اساس تعارض منافع و فشارهای گروهی پرهیز کنند

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: حکمرانان باید از تصمیم‌گیری‌های بر اساس تعارض منافع و فشارهای گروهی پرهیز کنند و به جای آن، به تعالیم و اصول اسلامی و تربیتی توجه داشته باشند.

خسروپناه افزود: نظام تعلیم و تربیت اسلامی باید زمینه‌ساز تربیت اندیشمندانی باشد که بتوانند با تفکر عمیق، مسائل پیچیده جامعه را تحلیل کنند و به‌دور از سیاست‌های کوتاه‌مدت و جزیره‌ای، تصمیمات بلندمدت و اصولی اتخاذ کنند.

وی گفت: در حال حاضر، کشور ما از ظرفیت‌های عظیمی برخوردار است. معلمان با تجربه، اندیشمندان فکور و دانشمندانی که در حوزه‌های مختلف علمی فعالیت دارند، در توسعه سیستم آموزش و پرورش کشور نقش بسزایی ایفا می‌کنند.

وی افزود: در مراکز علمی و تحقیقاتی همچون پژوهشگاه‌ها، دانشگاه‌های معتبر کشور و موسسات علمی، پیشرفت‌های چشمگیری در زمینه‌های تکنولوژی آموزشی و تربیت اسلامی صورت گرفته است. برای مثال، یکی از اساتید دانشگاه علامه طباطبایی، یک نظریه جدید در زمینه تکنولوژی آموزشی بر اساس الگوی اجتهادی ارائه داده است که در کتابی منتشر شده است.

خسروپناه همچنین به این نکته اشاره کرد: در چهار دهه اخیر، کشورمان شاهد رشد و پیشرفت‌های ارزشمندی در حوزه‌های علمی و آموزشی بوده است که این دستاورد‌ها به مراتب بیشتر از قبل توانمندی‌های علمی و معرفتی کشور را نشان می‌دهند.

وی تأکید کرد: ما باید از این ظرفیت‌های علمی و تحقیقاتی در راستای بهبود و توسعه نظام تربیتی کشور استفاده کنیم. حکمرانی حکمی تعلیم و تربیت باید مبتنی بر نظریه‌های فلسفی و علمی باشد و با تدوین الگو‌های مناسب، گام‌های مؤثری در تحقق نظام تربیتی اسلامی برداریم.

خسروپناه اظهار داشت: با روش‌های تدریجی و استمراری می‌توان این ایده‌ها را به مرحله اجرا درآورد و به ثمر رساند.