آلودگی هوا؛ ملودرامی تلخ، تکراری و آسیب‌زا
آلودگی هوا با تمام مصائب آن چنان تکرار شده است که گویی یک سریال تلخ و در عین حال بسیار بی کیفیت و ادامه دارد است که تنها شهروندان را عذاب می‌دهد.
گروه سلامت خبرگزاری آنا، یاسر مختاری؛ سوپ اپرا‌ها (soap opera) گونه‌ای از سریال‌های تلویزیونی و یا رادیویی هستند که چندین سال و حتی گاه چندین دهه طول می‌کشند، برخی از بازیگران آنها از کودکی کار خود را در این سریال‌ها آغاز کرده و تا زمانی که گرد پیری بر صورت آنها بنشیند، بدون تغییر کاراکتر در آن بازی می‌کنند.
آلودگی هوا در ایران هم تبدیل به یک سوپ اپرا و یا بهتر است بگوییم چندین سوپ اپرا شده و تنها با تغییر فصول سال و شهر‌ها تنها ملودارم‌های آن تغییر می‌کند، اما محتوا و سبک و سیاق آن ثابت است و شخصیت‌ها در آن به دنیا آمده و در همان حال از دنیا می‌روند. متاسفانه بیش از ۴۵ هزار نفر سالانه در این سریال جان خود را از دست می‌دهند و از آن بدتر تعداد بیشمار دیگری نیز به انواع و اقسام بیماری‌های قلبی و ریوی دچار می‌شوند، این بدین معنی است که تعداد بسیار زیادی خانواده داغدار شده و از آن سو هزینه‌های بسیار زیادی بر اقتصاد کشور و همچنین وضعیت اجتماعی و فرهنگی تحمیل می‌شود.
این در حالی است که برخورداری از محیط زیست سالم و هوای پاک، به عنوان حق اساسی بشر، حق بهره‌مندی افراد از محیط زیست سالم و پاک به عنوان یکی از حقوق بنیادی و اساسی بشر شناخته شده است. در اصل ۵۰ قانونی اساسی جمهوری اسلامی ایران حفاظت از محیط زیست که نسل امروز و نسل‌های بعد باید در آن «حیات روبه‌رشدی» داشته باشند به عنوان یک وظیفه عمومی تلقی گشته و بر این اساس «فعالیت‌های اقتصادی» و غیر آن که با «آلودگی محیط زیست» یا تخریب غیر قابل جبران آن ملازمه پیدا کند، «ممنوع» است.
همین یک بند کافی است تا بسیاری از فعالیت‌هایی که اکنون موجب آلودگی هوا می‌شوند را تعطیل کرده و نیاز به قوانین دیگری نباشد، اما از سال ۱۳۵۴ تا امروز چندین قانون مختلف وضع و در پی آن انواع و اقسام دستورالعمل‌ها صادر شده، اما ظاهرا هیچ یک از این قوانین از جمله قانون «هوای پاک» نتوانسته است، تنفس سالمی برای مردم ساکن در بسیاری از کلانشهر‌ها به ارمغان آورد.
به گفته عباس شاهسونی، رئیس کارگروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت ر این شرایط، افزایش قابل توجه بیماری‌های قلبی و عروقی یا ریوی و مرگ زودرس در بیماران قلبی و سالمندان و افزایش قابل توجه علائم تنفسی در کل جمعیت رخ می‌دهد. لذا، افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی یا ریوی، سالمندان و کودکان باید از هر گونه فعالیت فیزیکی خارج از منزل اجتناب کنند و افراد دیگر نیز باید از فعالیت‌های طولانی و سنگین خارج از منزل بپرهیزند.
آمار‌ها نشان می‌دهند که تعداد روز‌هایی که سالجاری در تهران هوا پاک بوده است هنوز دو رقمی نشده وتن‌ها ۵ روز است. سال گذشته هم تعداد روز‌های پاک ۹ روز بود. همچنین بیشتر شاخص‌های امسال نسبت به سال گذشته بدتر شده‌اند این در حالی است که هنوز بیش از ۳ ماه تا پایان سال باقی مانده؛ تعداد روز‌ها با هوای قابل قبول سال گذشته ۱۷۹ روز و امسال به ۱۷۵ روز کاهش پیدا کرده است.
در حالی شهروندان تهرانی این روز‌ها هوای ناسالمی را تجربه می‌کنند که در ماه گذشته دولت دستور داد تا مازوت سوزی در نیروگاه‌ها ممنوع شده تا سلامت شهروندان از این راه مورد تهدید قرار نگیرد، اما این موضوع ظاهرا نتوانسته تأثیری بر هوای تهران بگذارد. شاید مشکل در جای دیگری باشد.
بسیاری از کارشناسان منابع گوناگونی برای آلودگی هوای تهران به ویژه در فصول سرد سال بر می‌شمارند که به دو دسته منابع ثابت و متحرک تقسیم می‌شوند. منابع متحرک شامل خودرو‌های و موتورسیکلت‌ها و منابع ثابت نیز شامل موتورخانه‌های خانگی و تجاری، صنایع آلاینده مانند نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها، کارخانه جات پتروشیمی، و ... است از سوی دیگر باید به این منابع سوخت‌های غیر استاندارد را نیز اضافه کرد. تمامی این مسائل چند بخشی بوده و نمی‌توان با یک سیاست واحد، این چالش‌ها را حل کرد، اما باید توجه داشت که سلامت و هوای پاک حق هر انسان است و هرگونه آلوده کردن آن گرفتن این دو حق از انسان است.
تاثیر شدید آلودگی هوا بر سلامت
بر اساس تخمین‌های سازمان جهانی بهداشت سالانه ۸.۵ میلیون نفر در جهان دچار مرگ زودرس می‌شوند، همچنین نتایج یک مطالعه در اروپا نشان داده است که آلودگی هوا می‌تواند به طور میانگین ۲.۲ سال از عمر انسان‌ها کاهش دهد.
از سوی دیگر در سال ۲۰۱۸ مطالعه‌ای انجام و گزارش آن در روزنامه گاردین منتشر شد که بر اساس آن ارتباط مستقیمی بین مرده‌زایی مادران باردار و آلودگی هوا بیان شده بود. بر اساس این گزارش ذرات سمی آلاینده در ریه‌ها و مغز جنین نفوذ کرده و موجب مرگ او می‌شوند همچنین آلودگی هوا به شدت با افزایش موارد سقط جنین، زایمان زودهنگام، تولد نوزاد با وزن پایین و اختلال در رشد مغز ارتباط مستقیمی دارد. این مسأله برای کشوری که باروری آن در حال حاضر پایین بوده و از آن سو جمعیتش در حال گذر از جوانی به سالمندی است به شدت خطرناک می‌باشد.
علاوه بر مسائل مرتبط با باروری و سلامت جنین، آلودگی هوا موجب تشدید بیماری‌های قلبی و عروقی که در صدر عوامل اصلی مرگ و میر هستند، می‌شود. در واقع ذرات معلق در هوا از طریق ریه‌ها وارد جریان خون شده و موجب بیماری‌های عروق کرونری و افزایش سکته‌های قلبی شود.
همچنین هوای آلوده می‌تواند در سرطان ریه، آلزایمر، پارکینسون و اختلالات روانی، اوتیسم باشد.
از سوی دیگر آلودگی هوا سالانه میلیارد‌ها دلار بر اقتصاد کشور‌ها خسارت تحمیل می‌کند. بر اساس گزارش بانک جهانی در سال ۲۰۱۶ آلودگی هوا سالانه ۲.۳ درصد تولید ناخالص داخلی را از بین می‌برد. در حالیکه می‌توان این مبلغ را برای بهبود زندگی شهروندان و همچنین تقویت اقتصاد سلامت کشور، افزایش تخت‌های بیمارستانی و هزینه پژوهش‌های علمی و به ویژه در حوزه‌های علوم پزشکی یا مسائل رفاهی و فرهنگی که با ابعاد دیگر سلامت در ارتباط هستند، هزینه کرد.
بر همین اساس می‌توان گفت که آلودگی هوا علاوه بر اینکه یک سوپ اپراست که هر سال تدوام دارد بلکه یک ملودارم تلخی است که تمام ابعاد سلامت زندگی شهروندان را مورد هدف قرار می‌دهد.
همانگونه که عنوان شد، منابع آلودگی هوا متعدد و چند وجهی است و لذا حل آن نیز راه‌حل‌های چندوجهی را می‌طلبد، اما تا زمانی که این مسأله برای تک تک شهروندان و مسئولان دغدغه نشود مطمئنا اقداماتی مانند توقف مازوت سوزی در نیروگاه‌ها یا تعطیلی مدارس و ادارت و حتی محدودیت‌های خودرویی به تنهایی نمی‌توانند موجب کاهش آلودگی هوا شوند.
انتهای پیام/
