ایرانداک اعلام کرد؛
جایگاه ایران در شاخص آمادگی شبکه‌ای سال ۲۰۲۴ میلادی
بر پایه گزارش «مجمع جهانی اقتصاد» در سال ۲۰۲۴ میلادی، ایران با امتیاز ۵۱/۴۵ در جایگاه ۷۹ جهان در شاخص «شاخص آمادگی شبکه‌ای» است.
به گزارش خبرگزاری آنا، در گزارش 2024 میلادی شاخص آمادگی شبکه‌ای 133 کشور ارزیابی و رتبه‌بندی شده‌اند. «شاخص آمادگی شبکه‌ای» کشورهای جهان را بر پایۀ چهار بُعد، 12 شاخص، و 54 سنجه، جهت بررسی گرایش کشورها برای بهره‌برداری از فرصت‌های فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی (فاوا)، ارزیابی و رتبه‌بندی می‌کند. نموار یک، روند جایگاه ایران را در این شاخص در سال‌های گذشته نشان می‌دهد.
شاخص آمادگی شبکه‌ای به‌عنوان یک قطب‌نما برای دولت‌ها در مسیر تحول دیجیتال عمل می‌کند. این شاخص راهنمایی برای تقویت آمادگی دیجیتال در کشورها به شمار می‌رود و به دنبال رشد اقتصادی و بهبود کیفیت زندگی در سطح جهانی است. این گزارش به‌وضوح نشان می‌دهد که همکاری‌های عمومی-خصوصی دیجیتال می‌توانند به‌عنوان یک محرک کلیدی در تسریع تحول دیجیتال عمل کنند و به دولت‌ها و بخش خصوصی کمک کنند تا به‌طور مؤثرتری به چالش‌های جدید پاسخ دهند و فرصت‌های نوآورانه‌ای را برای بهبود زندگی شهروندان ایجاد کنند. در این راستا، ایجاد یک زیست‌بوم همکاری مؤثر و پایدار بین بخش‌های عمومی و خصوصی برای بهره‌برداری از پتانسیل‌های فناوری‌های نوین و بهبود زیرساخت‌های دیجیتال ضروری است.
«شاخص آمادگی شبکه‌ای» آمیزه‌ای از 54 سنجه است که در 12 شاخص و چهار بُعد دسته‌بندی شده‌اند. در جدول یک، امتیاز و رتبۀ ایران در چهار بُعد و 12 شاخص کلیدی «شاخص آمادگی شبکه‌ای» آمده‌اند.
جدول 1. رتبۀ ایران در ابعاد و شاخص‌های گوناگون «شاخص آمادگی شبکه‌ای» سال 2024 میلادی
|
بُعد |
امتیاز |
رتبۀ جهانی |
شاخص |
امتیاز |
رتبة جهانی |
|
فناوری |
45.40 |
54 |
دسترسی |
42.63 |
104 |
|
محتوا |
40.21 |
38 |
|||
|
فناوری‌های آینده |
53.35 |
24 |
|||
|
مردم |
45.83 |
47 |
افراد |
54.88 |
39 |
|
کسب‌وکارها |
57.25 |
18 |
|||
|
دولت‌ها |
25.36 |
104 |
|||
|
حاکمیت |
52.62 |
81 |
اعتماد |
57.84 |
55 |
|
قانون‌گذاری |
40.41 |
124 |
|||
|
شمول |
59.62 |
72 |
|||
|
تأثیر |
38.18 |
120 |
اقتصاد |
24.93 |
99 |
|
کیفیت زندگی |
50.85 |
103 |
|||
|
مشارکت در آرمان‌های توسعة پایدار سازمان ملل متحد |
38.75 |
132 |
داده‌های جدول بالا نشان می‌دهند که در بُعد فناوری، ایران با رتبه 54، به ویژه در دسترسی به فناوری با چالش‌هایی مواجه است (رتبه 104)، اما در زمینه فناوری‌های آینده عملکرد خوبی دارد (رتبه 24). در بُعد مردم، رتبه 47 نشان‌دهنده استفاده نسبتاً بالا از اینترنت و فعالیت‌های نوآورانه در کسب‌وکارها (رتبه 18) است، در حالی که دولت با رتبه 104 ضعف‌هایی در ارائه خدمات دیجیتال دارد. بُعد حاکمیت نیز با رتبه 81، نشان‌دهنده سطح معقولی از اعتماد عمومی به زیرساخت‌های دیجیتال است، اما در قانون‌گذاری با چالش‌هایی مواجه است (رتبه 124). در نهایت، بُعد تأثیر با رتبه 120، نیاز به توجه بیشتر به اقتصاد دیجیتال و اهداف توسعه پایدار را نمایان می‌سازد. در نمودارهای دو تا پنج روند سالانة جایگاه ایران در بُعدهای گوناگون این شاخص گزارش شده است.
بر پایۀ نمودارهای بالا، جایگاه جهانی ایران در سال‌های گذشته، در بُعدهای فناوری و مردم رو به رشد بوده است، در حالی که در بُعدهای حکمرانی و تأثیر روندی نزولی را تجربه کرده است. افزون بر گزارشِ امتیاز و رتبة کشورها در بُعدهای گوناگون، «شاخص آمادگی شبکه‌ای» در بر دارندة امتیاز و رتبة کشورها در سنجه‌های ریزتر نیز هست. همان‌گونه که گفته شد، این شاخص، روی هم، 54 سنجة گوناگون را برای ارزیابی کشورها در هم می‌آمیزد. در جدول دو، امتیاز و رتبۀ ایران در سنجه‌های ارزیابی «شاخص آمادگی شبکه‌ای» آمده‌اند. بر این پایه، بهترین رتبة ایران در سنجة «انتشارات علمی در زمینه هوش مصنوعی» به دست آمده است. پایین‌ترین رتبه‌های ایران نیز در سنجه‌های «حفاظت قانونی از حریم خصوصی» و «آرمان پنجم: فرصت‌های اقتصادی برای زنان» است.
جدول 2. امتیاز و رتبۀ ایران در سنجه‌های ارزیابی «شاخص آمادگی شبکه‌ای» سال 2024 میلادی
|
بُعد، شاخص، و سنجه |
امتیاز |
رتبه از 133 |
|
بُعد: فناوری |
45.40 |
54 |
|
دسترسی |
42.63 |
104 |
|
تعرفه‌های موبایل |
58.91 |
81 |
|
قیمت ابزارهای فناورانة دستی |
44.36 |
96 |
|
خانه‌های متصل به اینترنت |
25.52 |
83 |
|
درصد جمعیت تحت پوشش حداقل شبکه موبایل 3G |
37.66 |
104 |
|
پهنای باند اینترنت بین‌المللی |
78.77 |
26 |
|
دسترسی به اینترنت در مدارس |
10.55 |
82 |
|
محتوا |
40.21 |
38 |
|
تعداد کامیت‌های گیت‌هاب |
1.94 |
103 |
|
ثبت دامنه‌های اینترنتی |
4.59 |
61 |
|
توسعه اپلیکیشن‌های موبایل |
54.31 |
95 |
|
انتشارات علمی در زمینه هوش مصنوعی |
100.00 |
1 |
|
فناوری‌های آینده |
53.35 |
24 |
|
پذیرش فناوری‌های نوپدید |
62.60 |
59 |
|
سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوظهور |
27.75 |
101 |
|
چگالی ربات‌ها |
- |
- |
|
هزینه‌های نرم‌افزار رایانه‌ای |
69.72 |
3 |
|
بُعد: مردم |
45.83 |
47 |
|
افراد |
54.88 |
39 |
|
ترافیک اینترنت پرسرعت موبایل در کشور |
48.89 |
|
|
مهارت‌های فاوا در نظام آموزشی |
41.90 |
91 |
|
استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی |
45.32 |
85 |
|
نرخ سواد بزرگسالان |
84.21 |
67 |
|
تمرکز استعدادهای هوش مصنوعی |
- |
- |
|
کسب‌وکارها |
57.25 |
18 |
|
شرکت‌های دارای وب‌سایت |
- |
- |
|
تعداد معاملات سرمایه‌گذاری خطرپذیر در هوش مصنوعی |
- |
- |
|
سرمایه‌گذاری سالانه در خدمات مخابراتی |
72.12 |
15 |
|
مقیاس بازار رایانش ابری عمومی |
42.37 |
25 |
|
دولت‌ها |
25.36 |
104 |
|
خدمات برخط دولتی |
35.85 |
111 |
|
قابلیت‌های داده |
- |
- |
|
ترویج سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوظهور توسط دولت |
26.19 |
85 |
|
هزینه‌های تحقیق و توسعه توسط دولت‌ها و آموزش عالی |
14.34 |
6 |
|
بُعد: حکمرانی |
52.62 |
81 |
|
اعتماد |
57.84 |
55 |
|
سرورهای اینترنتی امن |
61.87 |
56 |
|
امنیت سایبری |
81.86 |
2 |
|
دسترسی برخط به حساب‌های مالی |
52.75 |
45 |
|
خرید اینترنتی |
35.68 |
56 |
|
قانون‌گذاری |
40.41 |
124 |
|
کیفیت قانون‌گذاری |
10.64 |
131 |
|
محیط قانونی فاوا |
84.52 |
59 |
|
قانون‌گذاری فناوری‌های نوپدید |
28.51 |
99 |
|
قانون‌گذاری تجارت الکترونیک |
75.00 |
87 |
|
حفاظت قانونی از حریم خصوصی |
3.36 |
132 |
|
شمول |
59.62 |
72 |
|
مشارکت الکترونیکی |
16.28 |
127 |
|
شکاف اجتماعی-اقتصادی در استفاده از پرداخت‌های دیجیتال |
88.98 |
38 |
|
دسترسی به محتوای برخط محلی |
47.84 |
91 |
|
شکاف جنسیتی در استفاده از اینترنت |
66.24 |
67 |
|
شکاف روستایی در استفاده از پرداخت‌های دیجیتال |
78.75 |
9 |
|
بُعد: تأثیر |
38.18 |
120 |
|
اقتصاد |
24.93 |
99 |
|
درخواست‌های ثبت اختراع فاوا |
0.54 |
56 |
|
مقیاس بازار داخلی |
71.64 |
19 |
|
شیوع اقتصاد گیگ |
26.16 |
99 |
|
صادرات خدمات فاوا |
1.38 |
124 |
|
کیفیت زندگی |
50.85 |
103 |
|
نشاط |
40.29 |
97 |
|
آزادی در انتخاب‌های زندگی |
40.80 |
121 |
|
نابرابری درآمد |
72.49 |
55 |
|
امید به زندگی سالم در بدو تولد |
70.44 |
5 |
|
مشارکت در آرمان‌های توسعة پایدار سازمان ملل متحد |
38.75 |
132 |
|
آرمان سوم: سلامت و رفاه خوب |
72.58 |
64 |
|
آرمان چهارم: آموزش با کیفیت |
- |
- |
|
آرمان پنجم: فرصت‌های اقتصادی برای زنان |
5.98 |
132 |
|
آرمان هفتم: انرژی مقرون به صرفه و پاک |
39.84 |
124 |
|
آرمان یازدهم: شهرها و جوامع پایدار |
68.25 |
62 |
بر پایۀ جدول دو، ایران در 12 سنجۀ ارزیابی «شاخص آمادگی شبکه‌ای» در میان 50 کشور نخست جهان جای گرفته است. به هر روی، با نگاه به جدول دو می‌توان دریافت که توانمندی‌ها و آسیب‌گاه‌های ایران در آمادگی در زمینة آمادگی شبکه‌ای کجاست. در جدول سه، این توانمندی‌های و آسیب‌گاه‌ها گزارش شده‌اند.
جدول 3. توانمندی‌ها و آسیب‌گاه‌های ایران در «شاخص آمادگی شبکه‌ای» سال 2024 میلادی
|
توانمندی‌ها |
آسیب‌گاه‌ها |
||
|
سنجه |
رتبه جهانی |
سنجه |
رتبه جهانی |
|
پهنای باند اینترنت بین‌المللی |
26 |
قیمت ابزارهای فناورانة دستی |
96 |
|
انتشارات علمی در زمینه هوش مصنوعی |
1 |
درصد جمعیت تحت پوشش حداقل شبکه موبایل 3G |
104 |
|
هزینه‌های نرم‌افزار رایانه‌ای |
3 |
تعداد کامیت‌های گیت‌هاب |
103 |
|
سرمایه‌گذاری سالانه در خدمات مخابراتی |
15 |
توسعه اپلیکیشن‌های موبایل |
95 |
|
مقیاس بازار رایانش ابری عمومی |
25 |
سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوظهور |
101 |
|
هزینه‌های تحقیق و توسعه توسط دولت‌ها و آموزش عالی |
6 |
مهارت‌های فاوا در نظام آموزشی |
91 |
|
امنیت سایبری |
2 |
خدمات برخط دولتی |
111 |
|
دسترسی برخط به حساب‌های مالی |
45 |
کیفیت قانون‌گذاری |
131 |
|
شکاف اجتماعی-اقتصادی در استفاده از پرداخت‌های دیجیتال |
38 |
قانون‌گذاری فناوری‌های نوپدید |
99 |
|
شکاف روستایی در استفاده از پرداخت‌های دیجیتال |
9 |
حفاظت قانونی از حریم خصوصی |
132 |
|
مقیاس بازار داخلی |
19 |
مشارکت الکترونیکی |
127 |
|
امید به زندگی سالم در بدو تولد |
5 |
دسترسی به محتوای برخط محلی |
91 |
|
|
|
شیوع اقتصاد گیگ |
99 |
|
|
|
صادرات خدمات فاوا |
124 |
|
|
|
نشاط |
97 |
|
|
|
آزادی در انتخاب‌های زندگی |
121 |
|
|
|
آرمان پنجم: فرصت‌های اقتصادی برای زنان |
132 |
|
|
|
آرمان هفتم: انرژی مقرون به صرفه و پاک |
124 |
بر پایۀ این گزارش، ایران در سال 2024 میلادی در میان کشورهای منطقه در جایگاه 14 جای گرفته است. در جدول چهار، امتیاز و جایگاه کشورهای منطقه در این گزارش آمده است.
جدول 4. امتیاز و جایگاه کشورهای منطقه در «شاخص آمادگی شبکه‌ای» در سال 2024 میلادی
|
کشورها |
امتیاز کل |
رتبه در منطقه |
رتبه در جهان |
|
رژیم اشغالگر قدس |
70.46 |
1 |
13 |
|
امارات متحده عربی |
62.79 |
2 |
28 |
|
عربستان سعودی |
58.75 |
3 |
35 |
|
قطر |
57.31 |
4 |
38 |
|
عمان |
53.52 |
5 |
50 |
|
بحرین |
53.50 |
6 |
51 |
|
ترکیه |
52.65 |
7 |
58 |
|
قزاقستان |
50.52 |
8 |
61 |
|
ارمنستان |
49.54 |
9 |
66 |
|
کویت |
49.30 |
10 |
67 |
|
گرجستان |
49.30 |
11 |
68 |
|
اردن |
47.04 |
12 |
74 |
|
آذربایجان |
46.08 |
13 |
75 |
|
ایران |
45.51 |
14 |
79 |
|
ازبکستان |
44.87 |
15 |
81 |
|
مصر |
44.42 |
16 |
85 |
|
قرقیزستان |
44.16 |
17 |
86 |
|
پاکستان |
41.43 |
18 |
97 |
|
یمن |
20.24 |
19 |
133 |
|
ترکمنستان |
- |
- |
- |
|
تاجیکستان |
- |
- |
- |
|
افغانستان |
- |
- |
- |
|
فلسطین |
- |
- |
- |
|
سوریه |
- |
- |
- |
|
عراق |
- |
- |
- |
|
لبنان |
- |
- |
- |
شاخص آمادگی شبکه‌ای در سال 2024، 133 اقتصاد را رتبه‌بندی کرده است که این کشورها روی هم 95 درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را تشکیل می‌دهند. در تازه‌ترین ویرایش این نظام رتبه‌بندی، ایالات متحده و سنگاپور به ترتیب در رتبه‌های اول و دوم قرار دارند و فنلاند نیز در رتبه سوم جای گرفته است. در این رتبه‌بندی، هلند به رتبه ششم سقوط کرده است، در حالی که در سال 2023 در رتبه چهارم قرار داشت. سوئد به رتبه چهارم صعود کرده و کرة جنوبی نیز با بهبود عملکرد خود از رتبه هفتم به پنجم ارتقا یافته است. سوئیس از رتبه ششم در سال 2023 به رتبه هفتم در سال جاری تغییر موقعیت داده است. بریتانیا با یک روند صعودی به رتبه هشتم رسیده و آلمان در رتبه نهم ثابت مانده است. دانمارک نیز اکنون در رتبه دهم قرار دارد.
عملکرد ده کشور برتر در ویرایش تازة این شاخص نشان می‌دهد که اقتصادهای پیشرفته در اروپا، آمریکا، آسیا و اقیانوسیه همچنان در آمادگی شبکه‌ای برتر هستند. در میان 25 کشور برتر، اروپا با 17 کشور در صدر است. شرق و جنوب شرق آسیا نیز چهار اقتصاد (سنگاپور، جمهوری کره، چین، و ژاپن) در میان کشورهای برتر دارد. از نظر توزیع درآمد در رتبه‌بندی 2024، 52 کشور به‌عنوان اقتصادهای با درآمد بالا، 36 کشور به‌عنوان اقتصادهای با درآمد متوسط بالا، 32 کشور به‌عنوان اقتصادهای با درآمد متوسط پایین، و 13 کشور به‌عنوان اقتصادهای با درآمد پایین شناخته شده‌اند.
از نظر منطقه‌ای، اروپا با 41 کشور پیشتاز است، در حالی که آفریقا با 30 کشور، آسیا و اقیانوسیه با 21 کشور، آمریکا با 22 کشور، کشورهای عربی با 13 کشور و کشورهای CIS با 6 کشور در جایگاه‌های بعدی قرار دارند. شاخص آمادگی شبکه‌ای 2024 نشان‌دهنده پیشرفت‌های قابل توجه در زمینه فناوری و زیرساخت‌های دیجیتال در کشورهای پیشرفته و همچنین تلاش‌های کشورهای در حال توسعه برای بهبود وضعیت خود در این زمینه است. این امر می‌تواند به افزایش رقابت‌پذیری جهانی و بهبود کیفیت زندگی در این کشورها منجر شود.
پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) با ساخت و بروزرسانی ابزارهایی حرفه‌ای برای ارزیابی و سنجش علم، فناوری، و نوآوری کشور می‌کوشد تا در زمینه‌های در پیوند با مأموریت‌هایش به سیاست‌گذاران برای برنامه‌ریزی‌های درست و کارآمد یاری رساند. این گزارش نیز از انتشارات سامانة جایگاه علم، فناوری، و نوآوری ایران در جهان (نما) است که به پایش و گزارشِ پیرامونِ 90 شاخص گوناگون از 55 نهاد جهانی در حوزه‌های علم، فناوری، و نوآوری می‌پردازد و در نشانی NEMA.IRANDOC.AC.IR در دسترس همگان است.
انتهای پیام/
