نزدیکی ایران و آمریکا اعراب را وحشت‌زده کرده است

به‌گزارش خبرنگار گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا به‌نقل از پایگاه خبری و تحلیلی «ایران-رو»، «ولادیمیر آلکسیف» کارشناس امور راهبردی روسیه در مقاله‌ای به موضوع نزدیکی روابط ایران و غرب به ویژه آمریکا در چارچوب مذاکرات هسته‌ای پرداخت و نوشت: بدیهی است که توافق ایران با کشورهای گروه 1+5 در واقع به معنی توافق با آمریکا و ناظر بر گذشت‌های جدی تهران نسبت به خواسته‌های اساسی واشنگتن و حتی گرایش به مدار نفوذ آمریکا خواهد بود.

براساس این گزارش، «آلکسیف» با بیان اینکه سرعت مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای ایران کاهش یافته است، نوشت: یک سال و نیم پیش، نزدیکی روابط ایران با آمریکا، کشورهای منطقه خاورمیانه و پیش از همه عربستان و اسرائیل را غافل‌گیر کرد. روند نزدیکی روابط به ابتکار «باراک اوباما» آغاز شده بود ولی «حسن روحانی» نیز که تازه به مقام ریاست‌جمهوری ایران انتخاب شده بود، به ارسال پیام‌های مثبت به کاخ سفید پرداخت و آمادگی خود را برای بهبود روابط و کنار آمدن با آمریکا در زمینه پرونده هسته‌ای ابراز کرد.

ابتدا مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای به قدری سریع پیش رفت که حتی شکاکان به فرجام مثبت آن اعتقاد پیدا کردند. برخی اشکالات و تأخیر در مذاکرات که بعدها پدید آمد، به این خوش بینی لطمه چندانی نزد. اوایل ماه مارس سال جاری نیز برخی کارشناسان از محافل نزدیک به شرکت کنندگان در مذاکرات مانند سابق تأکید می کردند که شکست مذاکرات ایران با کشورهای گروه 1+5 باعث تعجب شدید آن‌ها خواهد شد. به نظر می‌آمد که دو طرف به طور نسبی به تفاهم کامل دست یافته‌اند و اینکه حل و فصل نهایی موضوع می‌تواند نه در ماه ژوئن که ضرب‌الاجل اعلام شده است بلکه تا پایان ماه مارس حاصل شود. به عنوان مثال، خانم «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا چندی پیش در سخنانی اظهار کرد که «توافقات خوب با ایران در دسترس است». وی همچنین اطلاع داد که این مذاکرات تا دو هفته آینده ادامه خواهد یافت و اظهار امیدواری کرد که به دنبال این مذاکرات، تا پایان ماه جاری موافقتنامه سیاسی منعقد شود.

«محمد جواد ظریف» وزیر امورخارجه ایران به نوبه خود اظهار کرد که در مذاکرات سوئیس پیشرفت قابل توجهی حاصل شده است. به‌گفته «علی اکبر صالحی» رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، در مذاکرات میان تهران و واشنگتن 90% اختلاف نظرها درباره برنامه هسته‌ای رفع شده است. وی افزود که دو طرف تلاش می‌کنند در مدت باقی مانده همه موضوعات اختلافی را حل و فصل نمایند.

به‌نوشته این کارشناس روس، «جان کری» وزیر امورخارجه آمریکا در آستانه این مذاکرات از ریاض دیدار کرد تا به عربستان سعودی و سایر اعضای شورای همکاری خلیج فارس تلقین کند که امضای این موافقتنامه بر امنیت منطقه‌ای اثری نمی‌گذارد و موجب سرعت بخشیدن به رشد نفوذ ایران نمی‌شود، ولی این ادعاها فقط بار دیگر عربستان سعودی و پادشاهی‌های عرب منطقه را ترساند. واشنگتن فقط پس از مداخله شدید اسرائیل بود که عقب‌نشینی کرد. آمریکایی‌ها حتی تحریم‌های ضد ایرانی را رفع نکردند بلکه به تمدید آن مبادرت ورزیدند.

فریادها درباره خطر ایرانی

«آلکسیف» می‌نویسد: در میان اعراب به ویژه عربستان، مدت‌ها است که فریادهای جنون‌آمیزی شنیده می‌شود که گویا در حالی‌که همه منتظر انعقاد توافقنامه درباره برنامه هسته‌ای ایران هستند، ایرانیان چشم جهانیان را دور دیده‌اند و به تدریج نفوذ خود در عراق، یمن و سوریه را گسترش داده‌اند. برخی کارشناسان حتی ادعاهایی مطرح کردند که گویا سرنوشت این کشور به سکه سیاه در مذاکرات ایران با کشورهای غرب تبدیل شده است. از نظر حکام کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، تأکید واشنگتن بر گفت‌وگو با کشورهای عربی درباره شفاف بودن معامله در حال توافق با ایران قانع کننده نیست.

این کارشناس امور راهبردی روسیه نوشت: اگر مطبوعات عربی را در روزهای اخیر مطالعه کرده باشید، متوجه خواهید شد که اخبار مربوط به تحولات عراق در صدر قرار دارد. از قرار معلوم، در ماه آگوست سال 2014 دولت «باراک اوباما» با بغداد موافقتنامه‌ای منعقد کرد که تهران پشتیبان آن بود. «نوری مالکی» نخست‌وزیر ایران‌گرای عراق به جای کمک به ائتلاف بین‌المللی مبارزه علیه داعش، استعفا کرد، دولت وحدت ملی با مشارکت اهل‌سنت تشکیل شد و به گروه‌های مسلح اهل‌سنت اجازه داده شد در جنگ با افراط‌گرایان شرکت کنند. باوجود این، تحلیلگران عربی خاطرنشان می‌کنند که اگر اوضاع جاری تکریت با دقت بیشتری بررسی شود، تصویر دیگری به دست می‌آید. ریاست عملیات جنگی در زمینه آزاد کردن این شهر در دست نیروهای شیعی (حشد شعبی) است که شمار نفرات آن از ارتش منظم عراق دو برابر بیشتر است.

«آلکسیف» با بیان اینکه مطبوعات عربی تاکید می‌کنند که رسانه‌های گروهی ایران نقش سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و شخص سردار «قاسم سلیمانی» فرمانده نیروهای ویژه قدس را پنهان نمی‌کنند، خاطرنشان کرد: رسانه‌های ایران به خوبی آگاهند که سردار «سلیمانی» تا حد زیادی سیاست این کشور در عراق و جریان عملیات آزادسازی و اینکه پس از تکریت نوبت موصل خواهد شد را تعیین می‌کند.

به‌نوشته این کارشناس روس، در پایتخت‌های عربی خلیج فارس این اعتقاد وجود دارد که اوضاع سوریه به طور آشکار بیانگر این واقعیت است که آمریکا و اتحادیه اروپا از تعهدات بین‌المللی خود دست کشنده‌اند و نظارت بر اوضاع سوریه را به طور کلی به ایران و روسیه سپرده‌اند که این دو کشور دولت «بشار اسد» را نجات می‌دهند. اگر این ادعا صحت داشته باشد، این سوال مطرح می‌شود که چرا موضوع سرنگونی مقام‌های دمشق تاکنون از دستور روز سیاست خارجی آمریکا، کشورهای اروپایی و ترکیه برداشته نشده است؟

«آلکسیف» با بیان اینکه عامل شیعی برداشت ریاض، دوحه، منامه و کویت از حوادث در چند کشور منطقه و به عبارت دقیق تر، در چهار پایتخت عربی بغداد، دمشق، صنعا و بیروت، که تهران منطقه نفوذ خود محسوب می‌ کند، این است که ایران مایل است فعالیت خود در این کشورها را افزایش دهد و بر دایره نفوذ خود بیفزاید. این امر موجب نگرانی جدی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس می‌شود و گاهی به جنون شباهت پیدا می کند.

به‌نوشته این کارشناس روس، از اینجا ادعای دیگر شورای همکاری مطرح می‌شود و آن این است که ایران پس از پایان جنگ در افغانستان و عراق به حمایت فعال‌تر از سازمان‌های دینی و عقیدتی شیعیان که در جوامع عربی موقعیت قابل ملاحظه‌ای دارند و به طور مشروع فعالیت می کنند، پرداخته است.

وی می‌افزاید: آن‌ها برای مقابله با تهران از پخش شایعات ترسناک استفاده می‌کنند. به عنوان نمونه ادعای قدیمی را مطرح کرده‌اند که گویا ایران صاحب سلاح دیگری است و می‌گویند که ایران از مدت‌ها پیش تلاش می‌کند با برگ برنده فلسطینی خود بازی و خود را به عنوان مبارز اساسی با اسرائیل معرفی کند. در همین راستا به طور منظم با آزمایشات موشکی در نزدیکی مرزهای اسرائیل در خاک لبنان و غزه، اسرائیل را تحریک می‌کند.

مسابقه تسلیحاتی در خلیج فارس

«آلکسیف» می‌نویسد: ممکن است با امضای موافقتنامه هسته‌ای آمریکا با ایران اوضاع تغییر کند. تهران بعد از رفع تحریم‌ها می‌تواند پیشرفت قابل توجهی بکند، ولی دولت «باراک اوباما» عزم راسخ دارد به هر وسیله ممکن جلوی توسعه فناوری‌های هسته‌ای ایران را بگیرد و به تهران اجازه ندهد به حدی برسد که پس از آن ساخت سلاح اتمی (در صورت تمایل) به موضوعی فنی تبدیل شود. اگر کار به اینجا بکشد، واشنگتن همراه با اسرائیل می‌تواند به طرح موشک باران و بمباران تأسیسات هسته‌ای ایران تن دهد.

دولت آمریکا ناگزیر می‌فهمد که ثبات در خاورمیانه برای امنیت سراسر جهان اهمیت دارد. در حال حاضر همه مناقشات بزرگ بین‌المللی غیر از مناقشه اوکراین، در عرصه کشورهای خاور میانه رخ می‌دهند، به همین دلیل است که آمریکایی‌ها تلاش می‌کنند به هر وسیله ممکن جلوی توسعه برنامه هسته‌ای ایران را بگیرند زیرا هیچ ضمانتی وجود ندارد که اگر ایران در زمینه توسعه فناوری‌های هسته‌ای کامیاب شود، کشورهای عربی و ترکیه مایل نشوند از ایران الگو بگیرند و با سرعت هرچه بیشتر توان هسته‌ای خود را توسعه دهند.

«آلکسیف» نوشت: از نظر کشورهای خلیج فارس، برای متوقف کردن مسابقه تسلیحاتی در منطقه کافی نیست که برنامه هسته‌ای ایران فقط به حال تعلیق در آید. گسترش نفوذ ایران در منطقه باعث نگرانی به مراتب بیشتر آن‌ها می‌شود زیرا در این صورت بقای محافظه کارترین نظام‌های خاورمیانه زیر سوال خواهد رفت. آن‌ها در آینده نیز نهایت تلاش خود را می‌کنند تا از موفقیت مذاکرات برنامه هسته‌ای ایران جلوگیری کنند.

به نوشته این کارشناس روس، کشورهای حاشیه خلیج فارس در آینده به طور جنون آمیز مسلح خواهند شد. افزایش بودجه دفاعی عربستان تا 64.4 میلیارد دلار در سال 2014 بخشی از این راهبرد را تشکیل می‌دهد. عربستان همین‌طور از زرادخانه چشمگیری برخوردار است که دربرگیرنده بیش از 650 فروند جنگنده، 800 دستگاه تانک و حدود 5500 دستگاه نفربر است.

به نظر می‌آید که خرید جنگ افزار گران نوعی برگ بیمه است که باید اهمیت حفظ این مشتری خوب را برای واشنگتن اثبات کند. مهم نیست که بخشی از تسلیحات خریداری شده بدون استفاده در انبار ها گرد و خاک می‌خورد.

«آلکسیف» در پایان مقاله خود می‌نویسد: در هر حال، آمریکایی‌ها با حرکت تدریجی به منطقه آسیا و اقیانوسیه ادامه می‌دهند و به تدریج به قدرت‌های محلی اجازه خواهند داد حساب‌های خود را تسویه کنند. این موضوع، علت اساسی تلاش «باراک اوباما» برای تسریع مذاکرات با ایران بر سر برنامه هسته‌ای است. موضوع فقط این است که آمریکا در هر حال ضامن امنیت اسرائیل باقی خواهد ماند.

تا زمانی که تل‌آویو به موافقتنامه بر سر برنامه هسته‌ای ایران «نه» بگوید، این موافقتنامه امضا نمی‌شود. تازه رئیس‌جمهوری فعلی آمریکا تاکنون به «اردک لنگ» تبدیل شده است و دیدگاه جمهوری‌خواهان درباره ایران با دموکرات‌ها تفاوت دارد. آن‌ها نفت و گاز ایران را لقمه لذیذی می‌دانند و می‌خواهند با بر هم زدن مذاکرات هسته‌ای و در نهایت تحقق رویای سرنگونی نظام ایران، منابع ایرانی را تصاحب کنند.