طهرانچی: علم بدون تقوا و اخلاق راهگشا نیست

به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، 

کنگره نخستین سفیر اهل‌بیت در ایران حضرت علی ابن محمدباقر (ع) با حضور دکتر محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در دانشگاه کاشان برگزار شد. 

دکتر طهرانچی در این مراسم با بیان اینکه ما عمدتاً با نگاه تاریخی به ارتباط دانشگاه با مسئله زیارت و اهل‌بیت (ع) می‌نگریم، اظهار کرد: معمولاً می‌گوییم دانشگاه یک مجموعه تاریخ دارد و این نگاه علمی تاریخی را باید به بزرگان و میراث خود داشته باشیم. امروز می‌خواهیم از زاویه دیگری به این مسئله نگاه کنیم؛ اینکه چرا دانشگاه باید در محضر این بزرگان زانو بزند. 

وی ادامه داد: کشورهای خارجی برای ۵۰۰ سال، به اندازه یک دنیا تاریخ می‌نویسند؛ درحالی‌که در ابتدای قرن ۲ فرستاده‌ای از سوی امام باقر (ع) که فرزند و امین ایشان است به این خطه می‌آید و سبب اتصال این ملت با فرهنگ اسلام ناب می‌شود. 

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به اینکه حضور حضرت علی ابن محمدباقر (ع) در کاشان مربوط به ۵۰ سال پس از واقعه عاشوراست، گفت: واقعه عاشورا فضایی ایجاد کرد که آن ملعون با تصور اینکه اسلام دیگر پایان یافته، نام بت‌های خود را مجدداً مطرح کرد، درحالی‌که این مفهوم که امام حسین (ع) مصباح الهدی و سفینة النجاة است و نقل نسل به نسل عاشورا در تاریخ ایران به عنوان یک نقطه مهم، به برکت حضور این بزرگان [امامزادگان] است.

دکتر طهرانچی عنوان کرد: می‌دانیم که امام باقر (ع) در قضیه کربلا حضور داشتند؛ لذا وقتی فرزند ایشان به ایران می‌آیند، همه آن اتفاقاتی که مسلمان نماها علیه اسلام داشتند را برای مردم مطرح می‌کنند. بی‌وجه نیست که کاشان شهر حسینیه‌ها و محتشم کاشانی است؛ چراکه اولین روایت‌های معتبر در این شهر بود و حضرت سلطان علی در ماجرای شهادت خود، روایت دیگری از کربلا را به مردم نشان داد. 

وی با بیان اینکه این روزها در دنیا سخنان زیادی پیرامون علم و دین می‌شود، خاطرنشان کرد: نگاه غربی‌ها به درخت ممنوعه، به‌عنوان درخت معرفت بود. گفتند انسان سیب را از درخت معرفت نیک و شر خورد، عصیان کرد و به این دنیا آمد؛ لذا علم انسان را نتیجه عصیان می‌دانند. به همین خاطر وقتی به لحاظ علمی استغنا پیدا می‌کند، همان‌طور که قرآن مطرح می‌کند، طغیان می‌کند و شعار تعارض دین و علم را می‌دهد که طرح این مسئله را می‌توان در مجله ماهانه علم عمومی آمریکا در ۱۹۲۷ مشاهده کرد. 

عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: البته همان‌ها فهمیدند بلایی که سر بشر آمده، ناشی از بیراهه رفتن است. بنابراین بنیادی به نام تمپلتون ساختند که در آن به هرکس که از ارتباط میان علم و دین بگوید، جایزه می‌دهند. شخصیتی مانند «ایان باربو» نظریه می‌دهد که ما فقط تعارض علم و دین نداریم بلکه استقلال، گفتگو و وحدت نیز داریم. اما داستان امروز غم‌انگیزتر است. این روزها از یک طرف ماجرای غزه را شاهدیم و از طرف دیگر رود سن که بر روی آن افتتاحیه المپیک برگزار شد و در آن تابلوی شام آخر را به سخره گرفتند. در این جریان، اعلام کردند که جریان ما عبور از دین، خانواده، هویت و انسانیت است. همان‌طور که دیروز رهبر انقلاب مطرح کردند، کسانی که می‌گفتند ورزش سیاسی نیست، خودشان سیاسی رفتار کردند و نماد سند ۲۰۳۰ را در پاریس اجرا کردند و به قهرمان کشتار مردم غزه که یک جودوکار زن رژیم صهیونیستی بود، مدال طلا دادند و او عکس‌های حضورش در غزه و المپیک را کنار هم گذاشت. 

وی تشریح کرد: آنچه در المپیک ۲۰۲۴، غزه، ذیل سند ۲۰۳۰، تزویج انسان و ماشین در انقلاب صنعتی نسل ۵ می‌گذرد، همگی ناشی از یک جریان و آن طغیان بشر است. باید توجه داشته باشیم که این جریان جدید نیست؛ قرآن کریم نقل می‌کند زمانی که شیطان به پروردگار عالم عرض کرد که این انسان سبب گمراهی من بود و باعث شد من بر او سجده نکنم، اما حالا می‌گوید من علم و فناوری و زندگی دنیا را برای انسان زینت می‌دهم تا او را به کج‌راهه بکشانم. 

دکتر طهرانچی تأکید کرد: غرب می‌گوید عصیان بشر دستیابی به درخت معرفت بود و علم از آنجا متولد شد. خداوند نیز آن را عصیان و سبب کج‌راهی می‌داند اما می‌فرماید که آن وعده خلد و ملک بود؛ نه وعده علم؛ من علم را از قبل به انسان داده بودم. یکی از بزرگ‌ترین ناشران مجلات علمی درخت ممنوعه را به عنوان نماد خود انتخاب کرده و سیب را هم در دنیای برندهای امروز نماد عصیان معرفی کرده‌اند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به آیات سوره علق اظهار کرد: یک مسیر رشد و غی در دنیا وجود دارد که غی نتیجه طغیان است.

طغیان نیز آنگاه در بشر رخ ‌می‌دهد که بشر غی شدن را در خود احساس کند. سؤال این است که با وجود چنین مسیری، چگونه می‌توان جلوی این طغیان و گمراهی را گرفت. 

وی با بیان اینکه دانشگاه محل و نهاد دانش است و این مسیر نیز حکایت دانشگاه است، این سؤال را مطرح کرد که چگونه باید دانشگاه را حفظ کرد که حالت استغنا در آن رخ ندهد؟

دکتر طهرانچی ادامه داد: روح در جسم انسان دمیده می‌شود و به‌واسطه آن، نفس، عقل و دل می‌یابد. جسم، ضعف و قوه دارد و توانش انسان را شکل می‌دهد. نفس، فجور و تقوا و عقل، ظن و علم و دل، کفر و ایمان دارد. دانشگاه اگر می‌خواهد کارخانه انسان‌سازی باشد، نمی‌تواند بگوید من فقط به دانش کار دارم؛ بلکه بینش و گرایش، دانش را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بینش و گرایش در علم نیست و انسان همه‌اش دانش نیست. اینجاست که مطرح می‌شود کفر و ایمان امر دل و بینش. اگر بینشت غفلت و کفر بود، نتیجه می‌شود يَعْلَمُونَ‌ ظَاهِراً مِنَ‌ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَ هُمْ‌ عَنِ‌ الْآخِرَةِ هُمْ‌ غَافِلُونَ‌. اگر بینش‌ات کفر بود و به هوی نفس آلوده شد می‌شود ذَٰلِكَ مَبۡلَغُهُم مِّنَ ٱلۡعِلۡمِ. علم دنیا را پیدا می‌کنی و علم کل را نمی‌یابی. اگر دانشگاه می‌خواهد کارخانه آدم‌سازی شود باید دو بال دیگر را هم که عبارتند از دل و نفس داشته باشد. 

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی گفت: رهبر انقلاب در ماه مبارک رمضان فرمودند که دانشگاه مرکز تولید علم و تربیت عالم است، اما باید به آن جهت دهد. ایمان به تولید علم جهت می‌دهد و تقوا به گرایش انسان و تربیت عالم. در تربیت عالم شما با نفس او نیز سروکار دارید. لذا دقت کنید که دانشگاه نهاد علم است. ما دانایی و توانایی یا تولید علم و فناوری را برای دانشجو و تربیت عالم و فناور داریم اما می‌توانیم بگوییم به بینش و گرایش او کاری نداریم؟! حدیث شریف «إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَکَارِمَ الْأَخْلَاق» یعنی دو زانو در مکتب نبوی احترام بگذار؛ زیرا نمی‌شود از گرایش و اخلاق در دانشگاه جدا شد. آن وقت است که می‌گوییم علم بدون تقوا و اخلاق راهگشا نیست. 

وی با اشاره به آیه «إِنۡ هِيَ إِلَّآ أَسۡمَآءࣱ سَمَّيۡتُمُوهَآ أَنتُمۡ وَءَابَآؤُكُم مَّآ أَنزَلَ ٱللَّهُ بِهَا مِن سُلۡطَٰنٍۚ إِن يَتَّبِعُونَ إِلَّا ٱلظَّنَّ وَمَا تَهۡوَى ٱلۡأَنفُسُۖ وَلَقَدۡ جَآءَهُم مِّن رَّبِّهِمُ ٱلۡهُدَىٰٓ» ادامه داد: اگر جریان علم از خداوند نباشد، برای شما راهگشا نخواهد بود. چون ایمان کامل نشده است، ظن خود را که علم نیست را دنبال می‌کنید؛ وقتی که تقوا کامل نیست. 

دکتر طهرانچی تشریح کرد: علی ابن محمدباقر (ع) معارف را به این سرزمین آورد، در زمانی که اسلام ناب را امام باقر (ع) با دو نسل درک کرده بودند. این مهندسی الهی است و تنها خواست مردم کاشان نیست. در تقدیر این امت اینگونه بوده که اهل‌بیت (ع) به این سرزمین بیایند تا اسلام ناب بتواند اینجا شکل بگیرد و این سرزمین رهبری امروز پیدا کند که در ظلمت‌کده جهانی پرچم‌دار باشد. این فقط یک رخداد تاریخی نیست؛ بلکه آمدن جریان علم به این سرزمین است. چشمه‌ای زلال در شبه‌جزیره جوشید، این چشمه، راهی به ایران پیدا کرد. زیدیه در طبرستان و علی ابن محمدباقر (ع) در کاشان خیلی قبل‌تر از روی کار آمدن صفویه بودند. ما مفتخریم که شیعه علوی هستیم که معارف را در همان ابتدا از اهل‌بیت (ع) گرفتیم. 

به گفته عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه برای تبدیل شدن به کارخانه انسان‌سازی به این بزرگان و تحقیق درمورد آن‌ها نیازمند است.

دکتر طهرانچی عنوان کرد: سالم بودن ابدان مطهر این بزرگواران معجزه‌ای الهی است که می‌خواهد به ما نشان دهد که وَلا تَحسَبَنَّ الَّذينَ قُتِلوا في سَبيلِ اللَّهِ أَمواتًا ۚ بَل أَحياءٌ عِندَ رَبِّهِم يُرزَقونَ. این یعنی انگاره خود را درست کن. این امام‌زاده عزیز و همراهان ایشان در این سرزمین حجتند، چون زنده‌اند. اینکه امام و فرزند ایشان واسطه فیض می‌شوند برای آن است که زنده‌اند. بنابراین برای میل کردن دانشگاه به بینش و گرایش استاد و دانشجو و دانشگاه به تقوا، ما نیازمند آن‌ها هستیم. 

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به آیه شریفه «وَكَتَبْنَا لَهُ فِي الْأَلْوَاحِ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ مَوْعِظَةً وَتَفْصِيلًا لِكُلِّ شَيْءٍ فَخُذْهَا بِقُوَّةٍ وَأْمُرْ قَوْمَكَ يَأْخُذُوا بِأَحْسَنِهَا…» اظهار کرد: ما امروز در کتاب علم دانشگاه فقط به دنبال تفصیلا لکل شئ هستیم، اما خداوند در کتاب خلقت دو نکته قرار داده؛ اولا مِنْ كُلِّ شَيْءٍ مَوْعِظَةً و سپس وَ تَفْصِيلًا لِكُلِّ شَيْءٍ. دانشگاه باید به اولی هم روی آورد.

وی با اشاره به آیه شریفه «مَثَلُ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْلِيَاءَ كَمَثَلِ الْعَنْكَبُوتِ اتَّخَذَتْ بَيْتًا وَإِنَّ أَوْهَنَ الْبُيُوتِ لَبَيْتُ الْعَنْكَبُوتِ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ» ادامه داد: این آیه به ما می‌گوید خداوند عالم، پدیده انسانی و طبیعی را برای درک شما دانشمندان پیوند داده و قیاس‌پذیری را مجاز کرده است. آیه می‌فرماید که دانشمند باشید و بفهمید ماجرای خانه عنکبوت چیست. خانه عنکبوت اجزای محکمی دارد، ولی ساختار آن ضعیف است. تار عنکبوت در قیاس با بتون محکم‌تر، اما ساختار آن ضعیف و سست است.

عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی تشریح کرد: در عالم خلقت، جاذبه و دافعه و کمینه بودن انرژی مهم است. خلقت بر شاخ جاذبه و دافعه طبیعت شکل گرفته؛ انسان‌ها نیز بر پایه مودت و عداوت در جامعه شکل گرفتند که بروز آن تولی و تبری می‌شود. وقتی صحبت از جامعه می‌کنیم یعنی دو نفر هم‌دیگر را مشاهده‌ کرده‌اند و جاذبه و دافعه ایجاد شده است، درست مثل فیزیک که در آن دو الکترون نیز همدیگر را می‌بینند. 

وی با اشاره به آیه شریفه «عسی ان یجعل بینکم و بین الذین عادیتهم منهم موده و اله قدیر، و الله غفور رحیم» گفت: خانواده ترکیب دو زوج با مودت است و از مودت اجتماع حاصل می‌شود. در جامعه نیز یکپارچگی اجتماعی نیز وقتی است که مودت وجود داشته باشد. غربی‌ها هم «من دون الله» یکپارچگی و سرمایه اجتماعی ایجاد می‌کنند. عنصر سرمایه اجتماعی مودت است. نقطه مقابل آن، عداوت است که یهود و مشرکین بیشترین عداوت را با مسلمانان دارند. خداوند تا دو نفر را مودت و بعد از آن عدالت را نیز لازم می‌داند. 

دکتر طهرانچی بیان کرد: پیامبر اکرم برخلاف دیگر پیامبران اجر خواست و اجر خود را یکپارچگی اجتماعی با محور مودت فی القربی قرار داد. 

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تأکید کرد: در این شکی نیست که اهل‌بیت (ع) و حضرت علی ابن محمدباقر (ع) قربی هستند، مودت را نه با هم بلکه حول این محور باید داشته باشیم. اگر ما می‌خواهیم مدل حکمرانی داشته باشیم و در مسیر رشد پیش برویم، نیازمند مودت فی القربی هستیم.