ابزار و روش‌های دیپلماتیک پارلمان اروپا

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم وفناوری آنا؛ پارلمان اروپا، یکی از مجامع پارلمانی قاره‌ای است که بیش از ۷۰ سال سابقه فعالیت دارد و به مرور تلاش کرده است با استفاده از فنون دیپلماسی عمومی، لابیگری و چانه زنی چندجانبه در سطوح دیپلماسی پارلمانی دوجانبه و دیپلماسی سران، نقش آفرینی خود را در تحولات منطقه‌ای و جهانی افزایش دهد. از طرفی در چند سال گذشته مشارکت راهبردی پارلمان اروپا با کنگره آمریکا نیز از یک روند افزایشی برخوردار بوده است و این دو نهاد قانونگذاری تلاش کرده اند راهبرد یکپارچه و خصمانه‌ای را علیه نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در دستور کار قرار دهد که به وضوح می‌توان مصادیق آن را در تروریسم سیاسی پارلمان اروپا در حمایت از رژیم اشغالگر صهیونیستی پس از عملیات غرورآفرین وعده صادق مشاهده کرد.

در این راستا مرکز پژوهش‌های مجلس در پژوهشی عنوان «ابتکارات مجالس قانون‌گذاری دنیا برای توانمندسازی دیپلماسی پارلمانی (۱)؛ ابزار و روش‌های دیپلماتیک پارلمان اروپا» آورده‌است که یکی از روش‌های مرسوم ارتقای دانش و ادبیات دیپلماسی پارلمانی، استفاده از روش مطالعه تطبیقی است. استفاده از این شیوه می‌تواند ظرفیت‌های جدیدی را در حوزه توانمندسازی دیپلماسی نهادی در افق فعالیت چهار ساله مجلس دوازدهم به وجود آورد. به همین دلیل با رصد اهداف، ابزار و روش‌های دیپلماتیک پارلمان اروپا به‌عنوان یکی از مجامع پارلمانی قاره‌ای، به برخی ابتکارات دیپلماتیک آن برای ایفای نقش فعال‌تر در حوزه روابط بین‌الملل و سیاست خارجی اشاره می‌شود.

براساس یافته‌های این گزارش از ۲۰ کمیسیون دائمی پارلمان اروپا، سه کمیته امور خارجی، توسعه و تجارت بین‌الملل، مستقیماً با ابعاد دیپلماسی پارلمانی ارتباط دارند. یک تفاوت اساسی بین پارلمان اروپا و سایر مجامع پارلمانی وجود دارد. پارلمان اروپا، همانند مجالس ملی، اعضایش به‌صورت مستقیم از سوی شهروندان و در یک انتخابات تک مرحله‌ای انتخاب می‌شوند. 

این گزارش بیان می‌کند که در تاریخ روابط ایران و پارلمان اروپا، آنچه به یک رویه رفتاری بین نمایندگان پارلمان اروپا تبدیل‌شده، تکرار لفاظی‌ها و ادعا‌های بی‌اساس حقوق بشری بوده است. هرچند در برخی مقاطع به‌دلیل مذاکرات هسته‌ای، تمرکز پارلمان اروپا به حوزه‌های حقوق بشری کاهش‌یافته، ولی استفاده ابزاری از حقوق بشر، همواره به‌عنوان یکی از پایه‌های ثابت مذاکرات انتقادی مجلس شورای اسلامی و پارلمان اروپا مطرح بوده است. 

این گزارش ادامه می‌دهد که در همین راستا به‌دلیل مواضع خصمانه و مصادیق تروریسم سیاسی این پارلمان در حمایت از جنایات رژیم صهیونیستی و جریان‌های شناسنامه‌دار ضدانقلاب، مذاکرات انتقادی ایران و پارلمان اروپا از سال ۲۰۱۵ میلادی متوقف شده‌است و جمهوری اسلامی ایران با توسعه دیپلماسی پارلمانی متوازن با کشور‌های آسیایی، کشور‌های عضو شانگهای، مجالس آفریقایی، کشور‌های عضو بریکس و توسعه دیپلماسی پارلمانی گزینشی با برخی کشور‌های اروپایی، به‌سمت اعتبارزدایی از مصادیق جنگ پارلمانی اتحادیه اروپا و کنگره آمریکا گام برداشته‌است.

در این گزارش آمده است که بازدید از مجالس کشور‌های غیراروپایی، دعوت از سران کشور‌ها به پارلمان اروپا برای بحث در مورد مسائل مشترک، دعوت از نمایندگان سایر مجالس دنیا برای سخنرانی در صحن پارلمان، مأموریت قانونگذاران در کشور‌های خارج از اروپا برای پیگیری موضوعات خاص، ارتباط با کنشگران و دگراندیشان جامعه مدنی از نگاه قانونگذاران اروپایی، تأسیس دفتر ارتقای دمکراسی پارلمانی، تشکیل مجمع پارلمانی مشترک، بهره‌برداری تبلیغاتی از جایزه سالیانه آندره ساخاروف، ایفای نقش میانجیگری و پشتیبانی در مسائل منطقه‌ای و جهانی و گسترش هدفمند گروه‌های دوستی و فراکسیون‌های پارلمانی، بخشی از ابتکارات نهاد قانون‌گذار اتحادیه اروپا برای اثرگذاری بر روابط خارجی محسوب می‌شوند.

این گزارش توضیح می‌دهد که یکی از تحولات دیپلماتیک پارلمان اروپا، خیز به‌سمت جوان‌گرایی در تمامی عرصه هاست که از مصادیق آن می‌توان به تأسیس «پارلمان جوانان اروپا» اشاره کرد. جوان‌گرایی از کلیدواژگانی است که نه‌تن‌ها در پارلمان اروپا، بلکه در سال‌های اخیر به یکی از اولویت‌های مجالس قانون‌گذاری تحول‌گرا و اتحادیه بین‌المجالس جهانی نیز تبدیل شده‌است.

این گزارش مطرح می‌کند که بیش از یک سوم قانونگذاران پارلمان اروپا را زنان تشکیل می‌دهند و آنان بسیاری از پُست‌های کلیدی را در اختیار دارند. در کمیته فرعی حقوق بشر کمیته روابط خارجی پارلمان اروپا که همواره از پرچم‌داران جنگ روایت‌ها و تحریف اخبار مرتبط با زنان در جمهوری اسلامی ایران بوده است، نقش‌آفرینی قانونگذاران زن بسیار برجسته بوده است. بخشی از جنگ پارلمانی اتحادیه اروپا در اغتشاشات سال ۱۴۰۱ نیز از طریق جنگ گفتمانی و جعل روایت‌ها در حوزه زنان کلید زده شد که بخشی از آن با مرجعیت کمیته حقوق بشر نهمین دوره پارلمان اروپا صورت می‌گرفت.

این گزارش ادامه می‌دهد که تحریم‌های به‌اصطلاح حقوق بشری که در دوره ریاست روبرتا متسولا به تصویب نهمین دوره پارلمان اروپا (۲۰۱۹ تا ۲۰۲۴ میلادی) رسیده‌اند، در روبنا دارای جنس حقوق بشری، ولی در زیربنا بیشتر به‌سمت تحریم نهاد‌های انقلابی و تروریسم‌ستیز از جمله سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دادگاه‌های انقلاب و فراجا معطوف شده‌اند. در اغلب فعالیت‌های دیپلماتیک و مواضع دیپلماسی عمومی، قانونگذاران اروپایی از یک ادبیات و گفتمان مشترک در قبال جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه استفاده کرده‌اند که این امر بستر مساعدی را برای تقویت دیپلماسی پارلمانی متوازن بین‌مجالس ایران و روسیه به وجود آورده‌است. 

دعوت از رجال سیاسی سایر کشور برای سخنرانی در صحن پارلمان

این گزارش در ادامه برای توانمندسازی فعالیت‌های دیپلماتیک مجلس شورای اسلامی پیشنهاد «دعوت از رجال سیاسی سایر کشور برای سخنرانی در صحن پارلمان» ارائه و بیان می‌کند که در این میان ابتکار اداره کل امور بین‌الملل قوه مقننه و وزارت امور خارجه برای دعوت از برخی مقام‌های سیاسی سایر کشور‌ها که برای مذاکرات دیپلماتیک در ایران حضور دارند، می‌تواند به تقویت جایگاه دیپلماسی پارلمانی کمک کند و قانونگذاران بدون واسطه با مهم‌ترین موانع توسعه دیپلماسی پارلمانی دوجانبه با سایر کشور‌ها آشنا شوند و از پارلماسی به‌عنوان ابزاری برای کمک به پیشبرد دیپلماسی رسمی دولت استفاده شود. 

ایجاد شورای مشورتی رؤسای کمسیون‌های تخصصی

دیگر پیشنهاد مرکز پژوهش‌های مجلس در این زمینه «ایجاد شورای مشورتی رؤسای کمسیون‌های تخصصی» است که در توضیح آن آمده است که یکی از ابتکارات پارلمان اروپا، تشکیل کنفرانس رؤسای گروه‌های دوستی و فراکسیون‌های پارلمانی است که نقش مهمی را در بررسی ابعاد همه‌جانبه یک موضوع ایفا می‌کند و نظرات آن در شکل‌گیری سیاست‌های کلی حاکم بر نهمین دوره پارلمان اروپا بسیار تأثیرگذار بوده است. در مجلس شورای اسلامی نیز رؤسای کمیسیون‌ها از قانونگذاران با تجربه و متخصص در هر حوزه تشکیل می‌شوند. از طرفی آنان به‌دلیل تجمیع سایر نظرات نمایندگان موافق و مخالف کمیسیون، با مواضع مختلف پیرامون یک موضوع مشخص اشراف کامل دارند. به همین دلیل، نوآوری قوه مقننه برای تأسیس مجمع مشورتی رؤسای کمیسیون‌های تخصصی، نقش مهمی را در چابک‌سازی و هم‌افزایی ظرفیت‌های فکری و معنوی قوه مقننه برای بررسی مسائل نوپدید و چالش‌های نوظهور حکمرانی به‌ویژه در سطوح دیپلماسی پارلمانی سران ایفا می‌کند.

تشکیل مجمع مشورتی رؤسای گروه‌های دوستی

این گزارش همچنین ضمن ارائه پیشنهاد «تشکیل مجمع مشورتی رؤسای گروه‌های دوستی» مطرح می‌کند که پیشانی و دروازه بان مذاکرات دیپلماتیک مجلس شورای اسلامی برعهده رؤسای گروه‌های دوستی است که به‌صورت متمرکز و تخصصی با موانع، فرصت‌ها الزامات توسعه روابط دوجانبه با سایر کشور‌ها آشنایی کامل دارند. به همین دلیل تشکیل مجمع مشورتی رؤسای گروه‌های دوستی، می‌تواند در اشراف اطلاعاتی ریاست محترم مجلس شورای اسلامی برای انتفاع حداکثری از مجامع پارلمانی یا ارتقای کارآمدی هیئت‌های دیپلماتیک قوه مقننه، نقش مهمی را ایفا کند. 

انتفاع حداکثری از ظرفیت‌های دیپلماسی پارلمانی غیررسمی

در این گزارش پیشنهادی مبنی بر «انتفاع حداکثری از ظرفیت‌های دیپلماسی پارلمانی غیررسمی» مطرح شده و آمده است که رصد فعالیت‌های دیپلماتیک پارلمان اروپا به‌خوبی نشان‌می‌دهد که قانونگذاران اتحادیه اروپا با استفاده از ظرفیت‌های غیررسمی همچون ایجاد تالار‌های گفتگوی برخط با سایر مجالس قانون‌گذاری دنیا و اشتراک‌گذاری دغدغه‌ها با شبکه خبرگان پارلمانی، به‌سمت توسعه مجاری دیپلماسی غیررسمی گام برداشته‌اند. استفاده از این رویه و ایجاد تالار‌های گفتگو بین کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی یا اداره کل امور بین‌الملل مجلس شورای اسلامی با شبکه خبرگان روابط بین‌الملل یا همتایان خود در سایر مجالس دنیا، نقطه عطفی در فعال‌سازی و تحول‌گرایی دیپلماسی پارلمانی غیررسمی قلمداد می‌شود. 

جوان گرایی هوشمندانه در راهبرد دیپلماسی مجامع مجلس دوازدهم

دیگر پیشنهاد این گزارش «جوان گرایی هوشمندانه در راهبرد دیپلماسی مجامع مجلس دوازدهم» بوده و در توضیح آن بیان شده‌است که رصد دیپلماسی پارلمانی مجالس قانون‌گذاری دنیا و همچنین برخی مجامع پارلمانی همچون مجمع مجالس آسیایی و اتحادیه بین‌المجالس جهانی نشانگر تحول و دگردیسی سیاست‌های آنان به‌سمت جوان‌گرایی است، به‌طوری‌که برخی مجامع همچون پارلمان اروپا و اتحادیه بین‌المجالس جهانی، کرسی‌هایی را به جوانان اختصاص داده‌اند. در همین رابطه حضور متوازن برخی قانونگذاران جوان مجلس دوازدهم در ترکیب شورای اجرایی بین‌المجالس جمهوری اسلامی ایران و رؤسای گروه‌های دوستی قوه مقننه می‌تواند نقش مهمی را در ارتقای کارآمدی دیپلماسی پارلمانی جمهوری اسلامی ایران در گام دوم انقلاب ایفا کند. 

مستندسازی مصادیق نقض حقوق بشر در اتحادیه اروپا

این گزارش همچنین پیشنهاد «مستندسازی مصادیق نقض حقوق بشر در اتحادیه اروپا» را مطرح و بیان می‌کند که با توجه به چگالی بالای جنگ ترکیبی و عملیات روانی غرب علیه نهاد‌های انقلابی، مردمی و تروریسم‌ستیز جمهوری اسلامی ایران و با توجه به اینکه پارلمان اروپا در تحریف شرایط حقوق بشری علیه کشورمان در برخی مواقع از ایالات متحده آمریکا نیز پیشروتر است، توصیه می‌شود همچون مستندسازی مصادیق نقض سالیانه حقوق بشر توسط آمریکا، در رابطه با اتحادیه اروپا نیز مصادیق نقض حقوق بشر تهیه شود.

اتخاذ دیپلماسی پارلمانی گزینشی در قبال مجالس اروپایی 

این گزارش ضمن ارائه پیشنهاد «اتخاذ دیپلماسی پارلمانی گزینشی در قبال مجالس اروپایی» بیان می‌کند که سیاست خارجی ۲۷ پارلمان عضو اتحادیه اروپا، دارای فراز و فرود‌هایی است، به‌طوری‌که برخی از آنان سیاست‌های معتدل و واقع‌بینانه آی در قبال جمهوری اسلامی دارند که توصیه می‌شود با همکاری وزارت امور خارجه، اداره کل امور بین‌الملل قوه مقننه، رؤسای گروه‌های دوستی مجلس شورای اسلامی با کشور‌های اروپایی و مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، کشور‌های اروپایی که مواضع همسوتری با جمهوری اسلامی ایران دارند شناسایی و ظرفیت‌های توسعه دیپلماسی پارلمانی با آنان مشخص شود.