عدم مدیریت دیابت می‌تواند همه بودجه حوزه سلامت را ببلعد

به گزارش گروه سلامت خبرگزاری علم و فناوری آنا، علیرضا استقامتی در همایش اقتصاد سلامت، گفت: آمار دیابت در کل دنیا بالاست. بر اساس برآورد‌هایی که در سال ۲۰۲۱ انجام شده بیش از ۵۴۰ میلیون نفر در دنیا دچار دیابت هستند که پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد این آمار در سال ۲۰۴۵ به حدود ۸۰۰ میلیون نفر می‌رسد. در منطقه ما، شیب دیابت فزاینده است و می‌طلبد که بیمه‌ها و دستگاه‌های متولی سلامت، فکری به حال این آمار فزاینده کنند.

استقامتی به این موضوع اشاره می‌کند که بیش از ۹۰ درصد مبتلایان دچار دیابت نوع دو هستند و ممکن است در کل کشور حدود ۲ برابر این جمعیت تشخیص داده‌شده را افرادی تشکیل دهند که از بیماریشان خبر ندارند و تعداد زیادی از افراد پیش دیابت دارند. در واقع ما به سمت افزایش آمار دیابت در کشور در حال حرکت هستیم. از آنجا که متوسط ترند دیابت در دنیا رو به بالا است، اهمیت مدیریت در این بخش را بیش از همیشه نشان می‌دهد چرا که اگر فکری به حال آن نشود در چند سال آینده کل بودجه حوزه سلامت باید برای دیابت مصرف شود؛ چرا که آمار دیابت، سیر فزاینده‌ای را طی می‌کند. آمار مبتلایان به دیابت در ایران در سال ۲۰۰۷ حدود دو میلیون نفر بود و عدم توجه به هشدارها، ما را به اینجا رسانده و سبب شده آمار‌ها به حدود ۷ میلیون نفر برسد.

شایع‌ترین علامت دیابت بی‌علامت بودن آن است

استقامتی ادامه داد: WHO مدام به این موضوع تاکید می‌کند که باید آمار رشد دیابت کاهشی بشود و یا حداقل ثابت نگه داشته شود. اما این اتفاق در کشور ما رخ نداده است، چرا که شایع‌ترین علامت دیابت بی‌علامت بودن آن است، بنابراین فرد مبتلا نیاز به رفتن به و چکاب را در خود نمی‌بیند و به همین دلیل وقتی به مراجعه می‌کند که یکی از اعضای بدنش به خاطر دیابت درگیر شده و تازه آن زمان متوجه می‌شود که دیابت دارد.

به گفته این پزشک متخصص آنچه که دیابت را به بحث مهم حوزه سلامت تبدیل می‌کند این است که دیابت کم‌کم قلب، کلیه، کبد و دستگاه تنفسی را درگیر می‌کند و هیچ عضو مهمی در بدن باقی نمی‌ماند که دیابت، آن را درگیر نکند. او اضافه می‌کند: درمان دارویی باید به‌موقع انجام شود و هر یک سال دیر فهمیدن شروع دیابت در فرد مبتلا،   درمان را به اندازه سه سال از زندگی او به تاخیر می‌اندازد. در واقع، کنترل قند خون کار آسانی نیست و باید با ابزار مناسب و در زمان مناسب به سراغش رفت.

وی با تاکید بر مزایای دارو‌های نسل جدید، ادامه داد: عدم پایبندی به درمان و تداوم آن هم می‌تواند اثرات جبران ناپذیری به دنبال داشته باشد. هزینه‌های درمان، نگرانی از تزریق‌های متعدد، عدم سهولت دسترسی به برخی از دارو‌ها و عوارض ناشی از برخی شیوه‌های درمانی می‌تواند بر پایبندی بیماران به درمان‌شان تاثیرگذار باشد. دارو‌های جدید، انسولین‌های ترکیبی هستند که می‌تواند بسیاری از این نگرانی‌های بیماران را کم کند. هر چقدر درمان به‌روزتر و به‌موقع‌تر باشد اثرش بر روی بیمار بیشتر است.

او به سبک زندگی و نوع تغذیه نیز اشاره کرده و تاکید کرد: باید فرهنگ آموزش صحیح مواجهه با دیابت به مردم آموزش داده شود. ما با آموزش، بیمار را توانمند می‌کنیم. نباید این‌طور باشد که فرد دیابتی از ترس نگاه دیگران یا قضاوت آنها، تزریق خود را به تعویق بیندازد.

وی با اشاره به اینکه برآورد هزینه‌ها می‌تواند به بیمار در تامین و انتخاب دارو‌های بهتر، کمک کند، توضیح داد: برخی در برابر انسولین‌های نسل جدید که کمی گران‌تر از دارو‌های نسل قدیم است واکنش نشان می‌دهند؛ اما نکته این است که هزینه بیماری‌های قلبی، دیالیز، بستری شدن و ... بسیار گران‌تر از این دارو‌ها تمام می‌شود و هزینه‌ای که این عوارض دیابت به بیمه‌ها و شرکت‌های دارویی و در مجموع به سیستم بهداشت و درمان کشور وارد می‌کنند بسیار بیشتر است. به همین دلیل باید درمان هدفمند و ریشه‌ای صورت گیرد.

هزینه‌های دیابت با درمان نادرست آن افزایش می‌یابد

شکوفه نیکفر، استاد اقتصاد و مدیریت داروی دانشگاه علوم پزشکی تهران که یکی دیگر از سخنرانان همایش اقتصاد سلامت بود، گفت: وقتی از دیابت حرف می‌زنیم با یک بیماری طولانی روبرو هستیم که سال‌ها با بیمار همراه است و اگر درمان آن به درستی انجام نشود هم به بدن بیمار آسیب می‌زند و هم بر هزینه‌های درمان می‌افزاید.

استاد اقتصاد و مدیریت داروی دانشگاه علوم پزشکی تهران در این همایش تخصصی که با همکاری یکی از شرکت‌های بزرگ دارویی برپا شد، توضیح داد: اصولا اوایل بیماری، فرد مبتلا تابع درمان است، اما بعد از گذشت چند سال کم‌کم احساس می‌کند که اگر رعایت هم نکند اتفاق چندانی برایش نمی‌افتد. دیابت خودش به تنهایی بیماری گرانی نیست، اما آن‌قدر مسائل حاشیه‌ای به دنبال دارد که آن را پرهزینه می‌کند و می‌توان از آن به عنوان یک مسئله مهم در هزینه‌های سلامت، نام برد. بیمار باید توجیه شود درمانی که در حال حاضر انجام می‌دهد چه مشکلات و عوارضی را در آینده از او رفع می‌کند و بار چه هزینه‌هایی را از روی شانه‌اش برمی‌دارد.

وی افزود: دیابت و عوارضی که با خود به همراه می‌آورد می‌تواند تمام بودجه نظام سلامت را ببلعد. جامعه سالم متشکل از افراد سالمی است که باعث ثروتمند شدن کشور می‌شوند. در واقع  در یک چرخه مثبت، اگر ما بتوانیم افراد را سالم‌تر نگه داریم، کشور را در مسیر توسعه و رشد قرار می‌دهیم. درمان درست، کیفیت زندگی را در افراد دیابتی و در کل جامعه بالا می‌برد.

نیکفر به این موضوع تاکید کرد: با ورود بیمه‌ها همه اقشار جامعه می‌توانند به درمان اثربخش دسترسی داشته باشند. اینها در حالی است که مردم در کشور ما به ۳۰ درصد دارو‌های دیابت ساخته‌شده در دنیا دسترسی دارند و به ۷۰ درصد از این دارو‌ها دسترسی ندارند. ۸۰ درصد هزینه دیابت ناشیاز مشکلات جانبی این بیماری است و در حال حاضر عواملی مانند مشکلات زیست محیطی و استفاده از محصولات کربوهیدراتی وارداتی می‌تواند در ایجاد چاقی و افزایش آمار ابتلا به دیابت تاثیرگذار باشد.

او به آشفتگی هرم جمعیتی اشاره کرد و گفت: در کل دنیا ۱۱ درصد هرم جمعیتی بین سن ۴۰ تا ۵۰ سال هستند، اما این موضوع در کشور ما بحرانی‌تر است و ۲۰ درصد از جمعیت کشور ما در این بازه سنی قرار دارد، یعنی متولدین دهه ۶۰  ما در سنی هستند که در معرض خطر ابتلا به دیابت قرار دارند و احتمال درگیر شدن با دیابت در آنها بالا است. در افراد دیابتی، احتمال بستری شدن، میزان استفاده از تیم اورژانس و تعداد ویزیت‌ها، نسبت به افراد عادی، افزایش قابل توجهی پیدا می‌کند و در کنار آن، خطر ابتلا بیماری‌های دیگر هم افزایش می‌یابد.

تجویز منطقی و مصرف صحیح صورت نمی‌گیرد

فاطمه سلیمانی، دانشیار اقتصاد و مدیریت دارو دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز در نشست تخصصی اقتصاد سلامت، گفت‌: این تفکر که دارو در کشور ما زیاد مصرف می‌شود، درست نیست. ما فقط در برخی از گروه‌های دارویی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها و بعضی مسکن‌ها دارو زیاد مصرف می‌کنیم. اتفاقا مشکل عمده ما در تجویز منطقی دارو، کم و یا اشتباه مصرف کردن دارو است؛ یعنی ما جامعه ۸۰ میلیونی داریم که تعداد بیماری‌های مزمن مانند پرفشاری خون، دیابت، بیماری‌های اعصاب و روان در آنها خیلی زیاد است و با افزایش سن، شیوع بیشتری پیدا می‌کند، اما به میزانی که بیمار داریم، دارو مصرف نمی‌شود.

وی تاکید کرد: اینکه گفته می‌شود ما دومین مصرف‌کننده دارو در دنیا هستیم، اشتباه است. وقتی به بازار دارویی کشور نگاه می‌کنیم می‌بینیم که اصلا این اتفاق نیفتاده است. بیماری که می‌تواند فشار خون یا دیابتش را به‌راحتی با مصرف درست دارو کنترل کند با عدم این اتفاق، عوارض متعدد مثل مشکلات چشمی، قلبی و نارسایی کلیه را نیز به بیماری‌هایش می‌افزاید. مصرف نکردن، کم مصرف کردن و غلط مصرف کردن دارو عواقبی دارد که خودش هزینه سرسام‌آوری روی دست بیمار و جامعه می‌گذارد و سلامت افراد به خطر می‌افتد.