رقبای ایران در خاورمیانه و آسیا چگونه در حوزه آموزش پیشرفت صعودی داشتند؟

به گزارش خبرنگار گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، در سال‌های اخیر، علاقه فزاینده‌ای به اندازه‌گیری عملکرد آموزشی پژوهشی کشور‌ها به وجود آمده است.
 ترکیه با اصلاحات گسترده و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های آموزشی، هند با تلاش‌های فراوان برای افزایش دسترسی به آموزش باکیفیت، عربستان سعودی با ابتکارات جدید در قالب برنامه‌های «چشم انداز ۲۰۳۰»، قطر با تاسیس مؤسسات آموزشی معتبر و امارات متحده عربی با پروژه‌های نوآورانه در حوزه یادگیری، از کشور‌هایی هستند که به عنوان الگو‌های موفق در حوزه آموزش شناخته می‌شوند. 

پیشرفت کشور‌های ترکیه، هند، عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی در حوزه آموزش، نتیجه سرمایه‌گذاری‌های گسترده و سیاست‌های هدفمند آنها است که هر کشور به روش خاص خود اتخاذ کرده است. در این مطلب به بررسی تلاش‌ها و پیشرفت‌های هر یک از این کشور‌ها در عرصه آموزش پرداختیم.

ترکیه

ترکیه در سال‌های اخیر تمرکز ویژه‌ای بر بهبود سیستم آموزش و پرورش خود داشته است. دولت ترکیه اصلاحات آموزشی متعددی را برای بهبود کیفیت آموزش، به‌ویژه در مناطق روستایی، اجرایی کرده است. از جمله مهم‌ترین این اصلاحات، افزایش بودجه آموزشی، توسعه فناوری‌های آموزشی و تقویت آموزش معلمان است. برنامه‌های ویژه‌ای برای ارتقای سطح علمی دانشجویان و همچنین حمایت از تحقیقات علمی نیز در این کشور اجرا می‌شود.

گزارشات تا سال ۲۰۲۳ نشان می‌دهد، ۲۰۸ موسسه آموزش عالی در ترکیه وجود دارند و نزدیک به ۷ میلیون دانشجو در این موسسات تحصیل می‌کنند. با توجه به اندازه سیستم آموزش عالی ترکیه، این کشور منابع انسانی قوی برای بهبود عملکرد پژوهشی خود دارد. 

انتشار اولین مقاله‌های ترکیه در سال ۱۹۸۰ آغاز شد. تعداد انتشارات ترکیه در سال‌های اولیه این دوره بسیار پایین بود. انتشار مقالات علمی ترکیه از اواخر دهه ۱۹۹۰ به طور قابل توجهی افزایش یافت. تعداد انتشارات بین‌المللی ترکیه از ۲۲ مقاله در سال ۱۹۸۰ به ۷۲ مقاله در سال ۱۹۸۵، ۳۳۴ مقاله در سال ۱۹۹۰، ۷۴۶ مقاله در سال ۱۹۹۵، ۲۵۸۵ مقاله در سال ۲۰۰۰، ۱۰۲۵۳ مقاله در سال ۲۰۰۵، ۲۱۶۴۶ مقاله در سال ۲۰۱۰، ۲۸۳۰۳ مقاله در سال ۲۰۱۵، ۳۹۰۶۲ مقاله در سال ۲۰۲۰ و ۴۰۲۹۶ مقاله در سال ۲۰۲۲ افزایش یافت.
ترکیه در دهه‌های اخیر تغییرات گسترده‌ای را در نظام آموزشی خود ایجاد کرده است. دولت این کشور بر اهمیت آموزش ابتدایی و متوسطه تاکید دارد و نرخ باسوادی را به طور قابل توجهی افزایش داده است. 

دولت ترکیه با اصلاحات گسترده، توانسته است نرخ ثبت‌نام در مدارس ابتدایی و متوسطه را به نزدیک ۱۰۰ درصد برساند.

ترکیه برنامه‌هایی برای دیجیتالی کردن آموزش از طریق پروژه «Fatih» اجرا کرده است که شامل تجهیز مدارس با تبلت، تخته‌های هوشمند و دسترسی به اینترنت است. این کشور سرمایه‌گذاری‌های زیادی در آموزش و توسعه حرفه‌ای معلمان انجام داده است. این اقدامات با هدف بهبود کیفیت آموزش و افزایش تخصص معلمان صورت گرفته است.

قطر

قطر به عنوان یکی از ثروتمندترین کشور‌های جهان، توجه ویژه‌ای به آموزش و پرورش دارد. قطر در تلاش است تا سیستم آموزشی خود را به‌گونه‌ای اصلاح کند که نیروی کار پویا پرورش داده و در حالی که ارزش‌ها، سنت‌ها و زبان کشور را حفظ میکند، شهروندان را برای بازار رقابتی جهانی آموزش عالی و اشتغال آماده سازد. 

در طی یک و نیم قرن، قطر از کشوری با جمعیت کوچک ۲۰ هزار نفر و ۱۵ مدرسه در سال ۱۸۹۱ به کشوری با جمعیت نزدیک به ۳ میلیون نفر و ۵۲۹ مدرسه ابتدایی و متوسطه که ۳۲۷,۸۴۱ دانش‌آموز را در سال تحصیلی ۲۰۱۹/۲۰۲۰ سرویس‌دهی میکرد، تبدیل شده است.

در این مدت، نرخ سواد بزرگسالان از سطوح پایین به بالای ۹۳ درصد افزایش یافته است. این تغییرات عمدتا در ۵۰ سال گذشته انجام شده و سرعت و عمق این تحولات را نشان می‌دهد و تغییرات نهادی و اجتماعی-فرهنگی عظیمی را برجسته می‌کند. 

با شروع صادرات گاز طبیعی مایع (LNG) در سال ۱۹۹۷، شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی، با منابع و جاه‌طلبی‌های قوی روبه‌رو بود. با تحصیلاتی که در انگلستان داشت، امیر تلاش کرد تا قطر را به اقتصادی و جامعه مدرن و پویا تبدیل کند. آموزش نقطه تمرکز او بود. در همان سالی که او امیر شد (۱۹۹۵)، او و همسرش شیخه موزا بنت ناصر، بنیاد قطر (با پروژه پرچمدار آن، شهر آموزش (۱۹۹۷) را تأسیس کردند.

این کشور با ایجاد «شهر آموزش» و جذب دانشگاه‌های معتبر جهانی، به مرکز آموزش عالی در منطقه تبدیل شده است. دولت قطر همچنین برنامه‌های متعددی برای بهبود کیفیت آموزش ابتدایی و متوسطه و همچنین توسعه پژوهش‌های علمی اجرا کرده است. قطر تلاش می‌کند تا با استفاده از فناوری‌های نوین و همکاری‌های بین‌المللی، سطح علمی کشور خود را ارتقا دهد.

قطر از فناوری‌های نوین برای بهبود آموزش و پرورش در مدارس و دانشگاه‌ها استفاده می‌کند. این کشور همچنین برنامه‌های آموزشی متعددی را برای افزایش کیفیت آموزش ابتدایی و متوسطه اجرایی کرده است.

قطر تلاش‌های زیادی برای ارتقای آموزش علم انجام داده است و در این راستا، مدارس را بر اساس جدیدترین استاندارد‌های بین‌المللی ساخته و محیط یادگیری غنی برای یادگیری تعاملی فراهم کرده است. 

بیشتر بخوانید

نظام رتبه بندی شانگهای بر چه اساسی دانشگاه‌ها را امتیاز بندی می‌کند؟/ وضعیت دانشگا‌ه‌های جهان اسلام در این رتبه‌بندی

عربستان سعودی

عربستان سعودی در چارچوب چشم‌انداز ۲۰۳۰ خود، سرمایه‌گذاری‌های عظیمی در حوزه آموزش انجام داده است. این کشور در تلاش است تا با ارتقای سطح آموزش و پرورش و تشویق به تحقیق و نوآوری، به یک مرکز علمی و پژوهشی در منطقه تبدیل شود. 

عربستان همچنین برنامه‌های ویژه‌ای برای آموزش زنان و افزایش مشارکت آنها در آموزش و پرورش ارائه کرده است. تأسیس دانشگاه‌های بین‌المللی و همکاری با مؤسسات آموزشی معتبر جهانی نیز از دیگر اقدامات این کشور است.

از سال ۲۰۱۶، عربستان سعودی به یک برنامه اصلاحی بی‌سابقه در بخش‌های مختلف تحت عنوان چشم‌انداز ۲۰۳۰ پرداخته است. هدف از چشم‌انداز ۲۰۳۰ کاهش وابستگی کشور به سوخت‌های فسیلی و ایجاد اقتصادی متنوع، پویا و پایدار است. برای دستیابی به این اهداف، عربستان سعودی ۱۳ برنامه را معرفی کرده است که یکی از آنها برنامه توسعه ظرفیت انسانی (HCDP) است که به منظور بهبود سیستم آموزشی کشور و ایجاد جمعیتی با مهارت‌های بالا و بهره‌ور طراحی شده تا نیاز‌های بازار کار مبتنی بر دانش قرن بیست و یکم را برآورده کند.

عربستان سعودی برای چندین دهه در بخش آموزش سرمایه‌گذاری زیادی کرده است. عربستان سعودی دانشگاه‌های جدیدی تأسیس کرده است که برخی از آنها مانند دانشگاه علوم و فناوری ملک عبدالله (KAUST) با دانشگاه‌های معتبر جهانی همکاری دارند. این کشور همچنین تلاش می‌کند تا از طریق برنامه‌های تحقیقاتی بین‌المللی و جذب دانشجویان و محققان خارجی، به توسعه ظرفیت‌های علمی خود بپردازد.

در این مسیر با وجود پیشرفت‌های چشمگیر، عربستان سعودی همچنان به واردات فناوری‌های پیشرفته وابسته است و باید تلاش بیشتری برای توسعه ظرفیت‌های بومی انجام دهد. برنامه‌های علمی و پژوهشی این کشور نیز باید با تحولات اجتماعی هماهنگ شوند تا بتوانند به‌طور مؤثر به توسعه کشور کمک کنند.

بیشتر بخوانید

رتبه‌بندی آکادمیک دانشگاه‌های جهان در سال ۲۰۲۴ منتشر شد

کدام دانشگاه در صدر بهترین دانشگاه‌های جهان قرار دارد؟

امارات متحده عربی

یکی از اولویت‌های اصلی امارات متحده عربی همیشه آموزش بوده است. شیخ زاید بن سلطان آل نهیان، بنیان‌گذار امارات، معتقد بود که آموزش راهی برای ایجاد یک جامعه فراگیر و شکوفا است.

امارات بر آموزش مردان و زنان تأکید دارد. در سال ۱۹۷۵، نرخ سواد بزرگسالان ۵۸ درصد برای مردان و ۳۸ درصد برای زنان بود. امروز، نرخ سواد برای هر دو جنس نزدیک به ۹۵ درصد است.

امارات متحده عربی یکی از پیشروترین کشور‌ها در زمینه نوآوری‌های آموزشی در منطقه است. این کشور با سرمایه‌گذاری‌های گسترده در آموزش و پرورش، به دنبال تبدیل شدن به یک مرکز جهانی برای آموزش و تحقیق است. 

سیستم آموزشی امارات نسبتاً جدید است. در سال ۱۹۵۲، مدارس رسمی کمی در کشور وجود داشت. در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، برنامه‌ای برای ساخت مدارس سیستم آموزشی را گسترش داد. اکنون، آموزش در سطح ابتدایی و متوسطه جهانی است. در سال تحصیلی ۲۰۱۷-۲۰۱۸، حدود ۱,۰۸۰,۰۰۰ دانش‌آموز در ۱,۲۱۹ مدرسه دولتی و خصوصی ثبت‌نام کردند.

امارات با ایجاد دانشگاه‌های بین‌المللی، توسعه برنامه‌های آموزشی نوین و تقویت ارتباطات بین‌المللی، سعی دارد سیستم آموزشی خود را بهبود بخشد. این کشور همچنین از فناوری‌های پیشرفته مانند هوش مصنوعی و آموزش آنلاین برای افزایش دسترسی به آموزش استفاده می‌کند.

امارات متحده عربی از فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی و آموزش آنلاین برای بهبود دسترسی و کیفیت آموزش استفاده می‌کند. این کشور همچنین برنامه‌های آموزشی متنوعی برای آماده‌سازی دانش‌آموزان برای آینده دیجیتال و اقتصاد دانش‌بنیان ایجاد کرده است.

ابتکارات جدیدی در تمامی سطوح آموزشی در حال راه‌اندازی است. یکی از حوزه‌های کلیدی، تحول برنامه‌های K ۱۲ برای اطمینان از آماده بودن دانش‌آموزان اماراتی برای ورود به دانشگاه‌های جهانی و رقابت در بازار جهانی است.

تعهد امارات به آموزش به کشور کمک کرده است تا اقتصاد خود را متنوع کرده و نسل جدیدی از جوانان را آماده کند که آماده رقابت در بازار جهانی هستند. 

در امارات متحده عربی، دولت از STEM (علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات) از طریق اصلاحات آموزشی و همچنین از طریق تدابیر استراتژیک ملی مانند برنامه علوم پیشرفته و استراتژی انقلاب صنعتی چهارم پشتیبانی کرده است. 

در طول دهه گذشته، سازمان‌های دولتی فعالیت‌های زیادی را برای حمایت از این دستور کار سازماندهی کرده‌اند. به‌عنوان مثال، وزارت آموزش این کشور چندین رویداد را برای تشویق دانش‌آموزان به شرکت در فعالیت‌های STEM راه‌اندازی کرده است، از جمله جشنواره ملی علوم، فناوری و نوآوری (NSTIF) و سری‌های هوش مصنوعی و رباتیک (AIR) که در اواخر ژانویه ۲۰۱۹ برگزار شد. از سال ۲۰۱۲، بنیاد امارات برنامه «فکر علم» را به‌صورت سالانه با تمرکز بر جوانان و در همکاری با وزارت آموزش امارات و اداره آموزش ابوظبی به‌منظور توسعه دانش در زمینه‌های علوم، فناوری و نوآوری اجرا می‌کند.

بیشتر بخوانید

در گزارش آنا بخوانید؛

دانشگاه‌های جهان برای جذب دانشجو چه رویکردی دارند؟

هند

هند یکی از کشور‌هایی است که به‌سرعت در حال توسعه زیرساخت‌های آموزشی خود است. هند با جمعیت بیش از یک میلیارد نفر، چالش‌های بزرگی در حوزه آموزش دارد، اما پیشرفت‌های قابل توجهی نیز داشته است. 

دولت هند با راه‌اندازی برنامه‌هایی مانند «آموزش برای همه» و «ابتکار مدارس دیجیتال» تلاش می‌کند تا آموزش با کیفیت را برای تمامی اقشار جامعه فراهم کند. همچنین، هند توجه ویژه‌ای به آموزش عالی و تحقیق و توسعه داشته و سعی دارد دانشگاه‌های خود را به سطح بین‌المللی ارتقا دهد. این کشور از فناوری‌های نوین برای بهبود سیستم آموزشی و دسترسی به منابع آموزشی استفاده می‌کند.

آموزش در هند توسط بخش دولتی به همان شکل بخش خصوصی ایجاد گردیده که با کنترل و تأمین مالی در سه سطح مرکزی، ایالتی و محلی فعالیت می‌کنند. براساس بند‌هایی از قانون اساسی هند، تحصیلات رایگان و اجباری به عنوان یک حق اساسی برای کودکان در سنین بین ۶ تا ۱۴ سال به رسمیت شناخته شده‌است. 

در ابتدا دانش‌آموزان در هند بیشتر دانش خود را از کتاب‌های درسی و کتاب‌های مقدس باستانی مورد استفاده معلمان به دست می‌آوردند. با گذشت زمان، هند با استفاده از فناوری به عنوان یک رسانه جدید برای آموزش، همراه با سایر نقاط جهان پیشرفت کرده است. آموزش عالی به ویژه بیشترین استفاده را از این روش می‌کند، به طوری که معلمان ارائه‌ها را آماده می‌کنند و از پروژکتور‌ها برای آموزش استفاده می‌کنند و مطالب درسی را بارگذاری می‌کنند و در پورتال‌های آنلاین آزمون می‌دهند. این باعث می‌شود یادگیری راحت‌تر و در دسترس‌تر باشد. در سیستم آموزشی هند، دانش آموزان به طور منظم در هر ترم ارزیابی می‌شوند که این امر یادگیری را ثابت و کارآمد می‌کنند.