اختلالات هیپوفیز و فناوری‌های تشخیصی را بشناسیم

 به گزارش گروه سلامت خبرگزاری علم و فناوری آنا، هیپوفیز، که به آن غده هیپوفیزی نیز گفته می‌شود، یک غده کوچک به اندازه نخود است که در پایه مغز و در زیر هیپوتالاموس قرار دارد. این غده نقش کلیدی در سیستم غدد درون‌ریز بدن ایفا می‌کند و هورمون‌های مختلفی را ترشح می‌کند که بر روی عملکرد سایر غدد درون‌ریز تأثیر می‌گذارند.

هیپوفیز به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود، نخست هیپوفیز قدامی یا آدنوهیپوفیز است که هورمون‌هایی مانند هورمون رشد، پرولاکتین، هورمون تحریک‌کننده تیروئید (TSH)، هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH) و هورمون‌های محرک فولیکول (FSH) و لوتئین (LH) را ترشح می‌کند. بخش دوم نیز هیپوفیز خلفی یا نوروهیپوفیز است؛ این بخش هورمون‌هایی مانند اکسی‌توسین و هورمون ضدادراری (ADH یا وازوپرسین) را ذخیره و آزاد می‌کند.

عملکرد هیپوفیز تحت تأثیر هیپوتالاموس قرار دارد، که سیگنال‌هایی را برای تنظیم ترشح هورمون‌ها به هیپوفیز ارسال می‌کند. به همین دلیل، هیپوفیز به عنوان «غده کنترل‌کننده» در نظر گرفته می‌شود و بر روی بسیاری از فرآیند‌های فیزیولوژیکی از جمله رشد، متابولیسم و تولید مثل تأثیر دارد.

اختلال هیپوفیز
اختلال هیپوفیز به اختلالاتی اطلاق می‌شود که بر عملکرد غده هیپوفیز تأثیر می‌گذارد. هیپوفیز، که با عنوان غده اصلی نیز شناخته می‌شود، در پایه مغز قرار دارد و نقش کلیدی در تنظیم بسیاری از عملکرد‌های بدن ایفا می‌کند ممکن است دچار اختلال شده و بر سایر غدد درون‌ریز، مانند تیروئید، غدد فوق کلیوی و غدد جنسی اثرات منفی باقی بگذارد.

تومور‌های خوش‌خیم یا آنوم‌های هیپوفیز که هورمون‌های اضافی ترشح کرده و بر ترشح سایر هورمون‌ها اثرگذار هستند تومور‌های بدخیم: نادرتر هستند و ممکن است به بافت‌های دیگر گسترش پیدا می‌کنند.

نارسایی هیپوفیز نیز اختلال دیگری است که این غده مهم را تحت تأثیر قرار می‌دهد. وقتی هیپوفیز به اندازه کافی هورمون تولید نمی‌کند، می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند کم‌کاری تیروئید، کم‌کاری آدرنال یا کم‌کاری غدد جنسی شود.

سندرم کوشینگ نیز بیماری دیگر هیپوفیز است که دلیل اصلی آن ترشح بیش از حد هورمون آدرنوکورتیکوتروپین (ACTH) توسط هیپوفیز که باعث افزایش تولید کورتیزول می‌شود.

علائم اختلالات هیپوفیز

تغییرات در وزن، تغییرات در قاعدگی زنان، خستگی مفرط، تغییرات در خلق و خو، مشکلات خواب، سردرد‌های مکرر و ضعف عضلانی از جمله علائم اختلال در غده هیپوفیز است.

تشخیص از طریق فناوری‌های جدید
تشخیص اختلالات هیپوفیز معمولاً با استفاده از آزمایش‌های خون، تصویربرداری و فناوری‌های جدیدی مانند MRI یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی برای شناسایی تومور‌ها و ناهنجاری‌های هیپوفیز، تست‌های هورمونی برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌ها، تست‌های ژنتیکی برای شناسایی اختلالات ارثی، تصویربرداری PET برای شناسایی فعالیت متابولیکی تومور‌ها و ناهنجاری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

همچنین از تکنیک‌های بیومارکر برای تشخیص زودهنگام اختلالات، تکنولوژی‌های نانو برای شناسایی، تجزیه و تحلیل هورمون‌ها و مولکول‌های بیولوژیکی در خون و استفاده از مدل‌سازی‌های رایانه‌ای و الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌ها و شناسایی الگو‌های غیرطبیعی در نتایج آزمایشگاهی و تصویربرداری هم برای تشخیص اختلالات هیپوفیز استفاده می‌‎شود.

درمان اختلالات هیپوفیز

درمان اختلالات بسته به نوع اختلال ممکن است شامل تجویز دارو برای تنظیم سطح هورمون‌ها، جراحی برای برداشتن تومور‌ها و پرتو درمانی باشد.