زاهدی: علم و فناوری مولفه‌های اصلی قدرت‌سازی و عزت ملی هستند

به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، محمدمهدی زاهدی، در دوره دانش‌افزایی و توانمندسازی مسئولین و اعضای شورای بسیج اساتید کشور (چالش‌ها و فرصت ها؛ رویکرد‌ها و راهبردها) که در مشهد مقدس درحال برگزاری است، با ابراز نگرانی از آینده فناوری در کشور، اظهار داشت: ادامه مسیر فعلی می‌تواند منجر به عقب‌ماندگی سریع ایران از دنیای فناوری و نوآوری شود. 

وی با اشاره به تجربیات و مطالعات خود در این حوزه، خواستار تجدیدنظر اساسی در سیاست‌ها و قوانین مرتبط با فناوری شد.

عضو هیئت علمی دانشگاه، بیان کرد: این نظرات را در جلسات شورای عالی و فرهنگستان علوم مطرح خواهد کرد تا توجه سیاست‌گذاران و قانون‌گذاران به این موضوع جلب شود.

زاهدی با یادآوری تجربه خود در وزارت علوم در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶، اشاره کرد که در آن زمان موضوع شرکت‌های دانش‌بنیان و صندوق نوآوری و شکوفایی را مطرح و به مجلس ارائه کرده و قانون آن در سال ۱۳۸۷ تصویب شد، تاکید کرد: در آن زمان تعداد کمی از افراد با مفهوم شرکت‌های دانش‌بنیان آشنا بودند، اما اکنون که تعداد این شرکت‌ها به ده هزار رسیده، باید تلاش بیشتری صورت گیرد تا تعداد آنها به حداقل پنجاه تا شصت هزار برسد. 

وی به ضرورت توجه بیشتر به آی‌تی و سیاست‌گذاری‌های مرتبط با فناوری اشاره کرد و بر اهمیت نقش کارشناسان در این حوزه تاکید کرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه، با بیان اینکه ممکن است برخی از صحبت‌هایش دل‌چسب جامعه علمی فعلی کشور نباشد، اعلام کرد که از منظر کارشناسی خود در حوزه علم و فناوری، این مسائل را در جلسات شورای عالی و فرهنگستان علوم مطرح خواهد کرد.

زاهدی عنوان کرد: سیاست‌گذاران و قانون‌گذاران حوزه فناوری باید به این موضوعات توجه ویژه‌ای داشته باشند.

او همچنین به اهمیت اقتدار و نقش علم و نوآوری در پیشرفت و استقلال کشور اشاره کرد و گفت: علم و فناوری مولفه‌های اصلی قدرت‌سازی و عزت ملی هستند.

 زاهدی با ارائه نمودار‌هایی به ارتباط بین علم و فناوری با امنیت و اقتدار ملی پرداخت و تاکید کرد که در همه عرصه‌ها از جمله محیط زیست، دفاع، فرهنگ، سیاست و اقتصاد، علم و فناوری نقشی شتاب‌دهنده و تعالی‌بخش ایفا می‌کنند.

زاهدی به مفهوم حکمرانی متعالی اشاره کرد و توضیح داد: این نوع حکمرانی مبتنی بر نظام ارزشی الهی است و هدف آن سعادت دنیوی و اخروی مردم در حوزه‌های جغرافیایی مختلف، و حتی گسترده‌تر، برای کل بشریت است.

وی درباره ضرورت بازنگری در سیاست‌گذاری‌های فناوری، به نیاز به یک هماهنگی و برداشت یکسان در میان نهاد‌های مختلف سیاست‌گذار کشور تاکید کرد؛ و به اهمیت تعریف چشم‌انداز مشترک برای آینده علم و فناوری در کشور اشاره کرد و افزود: که اختلافات جدی میان نهاد‌های مختلف، از جمله مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجلس و وزارتخانه‌های علوم و بهداشت، می‌تواند مانعی برای پیشرفت و همگرایی در این حوزه باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه، با اشاره به تعدد قوانین و اسناد بالادستی موجود، از جمله بیانیه گام دوم انقلاب، سند چشم‌انداز کشور و سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری، خواستار تجدید نظر در این اسناد برای تطابق با نیاز‌های روز و روند توسعه علمی کشور شد.

 او تاکید کرد: این قوانین باید به گونه‌ای باشد که هم سیاست‌گذاران کلان و هم دستگاه‌های اجرایی به صورت هماهنگ و هم‌راستا عمل کنند.

عضو هیئت علمی دانشگاه، پیشنهاد کرد: یک ابر پروژه تحت عنوان "حکمرانی فناوری" تعریف شود که شامل چندین کلان پروژه در حوزه‌های مختلف باشد. 

به گفته زاهدی، این پروژه‌ها باید به نهاد‌های مختلف از جمله بسیج اساتید، فرهنگستان علوم، وزارت علوم، وزارت بهداشت و معاونت علم و فناوری تقسیم شود و تحت مدیریت یک نهاد بالادستی مانند مجمع تشخیص مصلحت نظام یا شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار گیرد.

 وزیر اسبق علوم، در ادامه سخنان خود، به اهمیت آماده‌سازی کشور برای ورود به صنعت نسل پنجم و دانشگاه‌های نسل چهارم و پنجم تاکید کرد.

زاهدی با بیان اینکه جهان به سرعت به سمت این نسل‌های جدید حرکت می‌کند، بیان کرد: متاسفانه بسیاری از دانشگاه‌های کشور هنوز در مرحله دانشگاه نسل دوم باقی مانده‌اند و این عقب‌ماندگی به دلیل عدم تطبیق با تحولات جهانی و عدم وجود برنامه‌ریزی‌های مناسب است.

وی با اشاره به اهمیت آینده‌نگاری و سناریونویسی در حوزه علم و فناوری، تاکید کرد که رصد تحولات علمی و صنعتی جهانی و تطبیق برنامه‌های داخلی با این تحولات ضروری است. 

وی بیان کرد که اگر کشور نتواند در این زمینه‌ها برنامه‌ریزی و سناریونویسی مناسبی انجام دهد، فرصت‌های ارزشمندی را از دست خواهد داد.

زاهدی، به ضرورت بازتعریف فرآیند جذب و ارتقای هیات علمی اشاره و تاکید کرد: نظام جذب فعلی، که بر مبنای مقاله‌محوری است، پاسخگوی نیاز‌های نسل آینده نخواهد بود. 

وزیر اسبق علوم بیان کرد که مهارت‌محوری، تسلط بر خلاقیت و نوآوری، و قدرت تفکر نقادانه باید به عنوان معیار‌های اصلی در جذب و ارتقای هیات علمی مدنظر قرار گیرد.

زاهدی همچنین به اهمیت استفاده از فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی، واقعیت مجازی و واقعیت افزوده در تدریس و پژوهش اشاره کرد و بیان کرد: که اعضای هیات علمی باید خود را برای استفاده موثر از این فناوری‌ها آماده کنند. 

وی تاکید کرد که نظام آموزشی کشور باید به سمت یادگیری شخصی‌سازی شده حرکت کند تا بتواند به نیاز‌ها و استعداد‌های مختلف دانشجویان پاسخ دهد.

در نهایت، زاهدی بر لزوم بازنگری در آیین‌نامه‌های مدیریت دانشگاهی و ارتقای هیات علمی تاکید کرد گفت: آیین‌نامه‌های فعلی نه تنها پاسخگوی نیاز‌های کنونی نیستند، بلکه نمی‌توانند با تحولات دهه آینده نیز همگام شوند.