توبه حرّ چگونه پذیرفته شد؟/ مفهوم عاقبت‌به‌خیری در دنیا

حجت‌الاسلام محمد سعیدی آریا مفسر قرآن و مدرس حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا درباره شخصیت حرَ و نقشش در واقعه کربلا گفت: جناب حرّ که رضوان خدا بر او باد، دو ویژگی مهم شخصیتی دارد. یکی آزادگی به این صورت که حتی در تابعیت لشکر یزید هم آزاده بود و زمانی که متوجه حق شد، پا روی آن نگذاشت و دوم ادب او و چگونگی پاسخ‌هایی که به امام حسین (ع) می‌داد.

وی افزود: حرّ در زمانی که دشمن امام حسین (ع) در کربلا بود و دستور داشت جلوی حضرت را بگیرد، اما حتی در نمازش هم به امام اقتدا کرد، یعنی در فکر خود درست و غلط را تشخیص می‌داد و تا لحظه آخر مردد بود؛ چراکه معتقد بود باید براساس حق تابو‌های ذهنی خود را بشکند و برعکس آن عمل کند، علت پیروزی‌اش هم همین بود که در لحظات آخر توانست در دوراهی گناه و ثواب، راه درست را تشخیص دهد.

آنکه به سپاه حسین (ع) آمد و آنکه از سپاه خروج کرد

سعیدی آریا اظهار کرد: خیلی افراد بودند که در همان بحران کربلا امام را رها کردند و رفتند، برخی نیز در سپاه امام آمدند و حق را فهمیدند و برایشان روشن شد که چه می‌شود. قاعدتا حرَ از همان دقایق اولی که با امام برخورد کرد، حتی همان لحظه که می‌خواست جلوی راه امام را بگیرد، دچار تردید و شک شد، خیلی‌ها، چون با حق مقابله نداشتند چیزی هم در ذهنشان شکل نمی‌گیرد، اما زمانی که مقابله با حق شروعمی‌شود، این تردید‌ها و کشمکش‌های درونی شکل می‌گیرد.

وی یادآور شد: حرَ با اینکه یقین داشت امام حسین (ع) کشته می‌شود و هیچ پیروزی برای او نیست، باز هم کنار امام قرار گرفت و جالب این است یک نفر دیگر برعکس او عمل کرد ضحاک بن عبدالله مشرقی که تا ظهر عاشورا کنار امام حسین (ع) بود، اما وقتی اثر شکست را در سپاه امام دید، به امام گفت که به امید پیروزی آمده بوده و ترجیح می‌دهد که برود، اما امام حسین (ع) باز به او می‌گوید که دیگر اسبی نمانده که بخواهی بروی، اما او می‌گوید که اسبی پشت خیمه‌ها پنهان کرده و سوار می‌شود و می‌رود؛ بنابراین در روز عاشورا یکی به سعادت و دیگری شقاومت می‌رود و ندای امام حسین (ع) را بی جواب می‌گذارد در حالیکه در لشکر امام بوده این شاید اشاره به مفهوم عاقبت به خیری هم داشته باشد، واقعا حر عاقبت به خیر شد درحالی‌که ضحاک هم می‌توانست ساعتی صبر کند و جزو شهدا شود.

رمز پذیرش توبه حر چه بود

وی در پاسخ به این سوال که حرَ چه صحبت‌هایی با امام حسین (ع) رد و بدل کرد، گفت: چیز‌هایی که نقل شده شاید هم خیلی معتبر نباشد، اما مطرح می‌شود که او به امام گفت آیا توبه من پذیرفته می‌شود، برخی حتی گفته‌اند که کفش‌هایش را در آورد و یا دهانه اسب را گرفت و با حالت متواضعانه و شکست خورده صحبت کرد، همینجا مطرح می‌شود که یکی از رموز پذیرش توبه حر شاید این باشد که او با یک حالت تضرع و استغفار جلو آمد و مهمتر اینکه اگر هر حالی باشی، دشمن هم باشی، خاندان اهل بیت (ع) به گونه‌ای هستند که محضرشان پذیرفته می‌شوی، این شاید برای ما هم امروز مفهوم داشته باشد.

سعیدی آریا گفت: در توسل به امام حسین (ع) گفته می‌شود که اگر شما می‌خواهید خواسته‌ای از شما نزد ائمه (ع) پذیرفته شود ایشان را به حرَ قسم بدهید و بگویید که شما حرَ را به محضر خود پذیرفتید و او را پاک کردید، از خداوند بخواهید عاقبت ما را هم مثل حرَ ختم به خیر کند.