مفهوم معنویت در کارآفرینی بر اساس رویکرد داده‌بنیاد

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، بنـا بـه نظـر برخـی از جامعه‌شناسـان ما مـردم معماران جهـان اجتماعی‌مان‌ایـم. بسـیاری از چیزهـای کـه مـا فکـر می‌کنیـم واقعی‌انـد، بـه طـور عمـده محصـول فرهنـگ انسـانی‌اند. 

پژوهشگران در مقاله‌ای با عنوان «بررسی مفهوم معنویت در کارآفرینی بر اساس رویکرد داده‌بنیاد» به این موضوع می‌پردازند که ارزش‌هـا، اندیشـه‌ها و الگوهـای رفتـاری برسـاخته انسـان‌ها طـی قرون‌انـد، اگـر به ایـن نگاه برسـید کـه بسـیاری از چیزهایـی کـه در جهـان بـه نظـر مسـلم و بدیهـی می‌آینـد فقـط برسـاخته‌های اجتماعی‌انـد، و اگـربتوانیـد ببینید کـه الگوهـای خـاص اجتماعـی چـه حاکمیـت تمـام و کمالـی بـر زندگـی افـراد دارنـد، آنـگاه بـه ناگزیر به چیـزی میرسـید کـه برگـر آن را گرایـش بـه نقـاب از چهـره برداشـتن می‌خواند کـه جزء ذاتـی کار جامعه‌شناسـانه اسـت. 

* تمایـل معنویـت بـه سـازماندهی رفتارهـا

به زعم این پژوهش معنویت‌گرایـی، عوامـل اقتصـادی، جغرافیایـی سیاسـی و فرهنگـی تاریـخ بشـر را تحـت تأثیـر قـرار داده اسـت و خـود نیـز از عوامـل واقعـی تأثیـر پذیرفتـه اسـت.

کارآفرینان نه فقـط مبتکران و عاملان تغییرنـد، بلکـه هماهنگ‌کننـده تولیدنـد و نـوآوری، قلـب توسعه است و نوآور همان کارآفرین است

در این پژوهش آمده است که تأثیـر و تأثر به خصـوص از جهت تمایـل معنویـت بـه سـازماندهی رفتارهـا و افکار قابـل توجه استـ. کارآفرینـی تـا حـد زیـادی بـرای اقتصـاد رو به رشـد ضـروری اسـت زیـرا نوآوری‌هـای آن باعـث ایجـاد تقاضـا بـرای محصـولات و خدمـات جدیدی می‌شـود که پیشـتر دسـترس نبـود. 

در ادامه این پژوهش به این مهم اشاره شده است که ماکـس وبر ­‌نشـان می‌دهد کـه باور‌های دینـی تأثیـر بـه سـزایی در رونـد توسـعه کارآفرینـی دارند، و ویژگی‌هـای کارآفرینانـه فرد یا گـروه، خود متأثـر از باور‌های دینـی و اخلاقی اسـت. نظریـه تغییر اجتماعـی وبری، در مـورد نقـش اساسـی سـرمایه‌داری در رونـد توسـعه ویژگی­‌هـای کارآفرینـی در فـرد یـا نیـروی انسـانی بحـث می‌کند.

مطالعات این پژوهش نشان می‌دهد که کارآفرینان نه فقـط مبتکران و عاملان تغییرنـد، بلکـه هماهنگ‌کننـده تولیدنـد و نـوآوری، قلـب توسعه است و نوآور همان کارآفرین است. گـزارش کنیـای سـازمان بین‌المللـی کار در سـال ۱۹۷۲ بخـش غیررسـمی (کارآفرینـان) را منبـع نهفتـه مهمـی بـرای رشـد تولیـد و نیـز اشـتغال و بهـره‌وری کارگـران فقیـر اعلام کرد.

در ایـن زمینـه یعنی همـان بخش غیررسـمی و پنهان شـناخت و بررسـی مفهـوم معنویت و رابطه آن بـر کارآفرینی مهـم اسـت. بـه عبـارت دیگـر فاکتـور معنویـت در همـان حـوزه غیررسـمی جـا دارد و فراتـر از ابعاد مـادی کار و تولید کارکـرد موثـر نهانـی خـود را برقـرار می‌سـازد. 

* نقش معنویت در آینده جوامع

تحقیقات در این پژوهش نشـان می‌دهد که بـر خلاف نظـر جامعه‌شناسـان کلاسـیک کـه پیش‌بینی کـرده بودنـد دیـن و مذاهب نقشـی در آینده جوامـع نخواهند داشـت، گفتمـان معنویـت، بـه عنـوان پارادایـم غالـب در بیـن انسـان‌ها رواج پیـدا کـرده اسـت، ایـن گفتمان اشـکال متفاوتـی دارد.

معنویـت بـه عنـوان یکـی از ارزش‌هـای اصلـی در هدایـت انسان امروزی از جمله در کارآفرینی نقش دارد

در ادامه این پژوهش توضیح داده شده است که انسـان قـرن بیسـت‌ویکم در جسـتوجوی معنـای زندگـی بـه معنویـت بـه عنـوان راهی در سـیراب کـردن نیازهـای روحـی و ماورایـی خـود پرداختـه اسـت. معنویـت بـه عنـوان یکـی از ارزش‌هـای اصلـی در هدایـت انسان امروزی از جمله در کارآفرینی نقش دارد.

به زعم این پژوهش در جامعه سـنتی نـوع دینـی آن مدنظر بـود، اما بـا تحـولات در جوامع صنعتی‌شـدن، گسـترش رسـانه‌های جمعـی، جهانی‌شـدن و ... افـراد تعاریـف و برداشـت‌های متفاوتـی از معنویـت را برای خود قرار داده‌اند.

* ویژگی‌هـای اصلـی کارآفرین‌هـا

مطالعات این پژوهش نشان می‌دهد که در میـان یافته‌های تجربـی به طورمختصـر ایـن عناصـر مشـترک وجـود دارد کـه معنویـت امـری منحصـر بـه دنیـای درون انسـان و منزوی‌کننـده او از جهـان بیـرون نیسـت بلکـه موجـب افزایش شـگرف نیروی زندگـی و پیدایـش فراانگیـزه در انسـان می‌شـود.

این پژوهش توضیح می‌دهد که همین معنا را می‌تـوان در کاربـرد اسلامی معاصـر واژه معنویـت نیز مشـاهده کرد. از جمله در سـخنان آیت‌الله خامنهای این نکته بـه خوبـی به چشـم می‌آید. بـرای نمونه، ایشـان در دیـدار با جهادگـران و کشـاورزان در سـال ۱۳۸۲ پیشـرفت‌های علمی و پژوهشـی بسـیار زیـاد را مرهـون روحیه معنوی دانسـتند و فرمودنـد: «بلـه، معنویـت دنیای انسـان را هم آبادتـر می‌کند، منتها دنیـای سالم ... کشـاورزی و دامـداری مـا هـم با این روحیـه رونـق واقعی خـود را پیدا خواهـد کرد».

معنویـت دنیای انسـان را هم آبادتـر می‌کند، منتها دنیـای سالم ... کشـاورزی و دامـداری مـا هـم با این روحیـه رونـق واقعی خـود را پیدا خواهـد کرد

در این پژوهش آمده است که انسـان امـروزی بـه معنـای جدیـدی از ارزش‌هـا بـا عنـوان معنویت روی آورده اسـت. تجـدد موجـب تکثـر نهاد‌ها و سـاختار‌های اعتقـادی می‌شـود. فـرد متجـدد در جهانـی از گزینـش و انتخـاب زندگـی می‌کنـد جایـی کـه بـا جهان انسـان سـنتی کـه سرنوشـت محتـوم دارد بـه شـدت متفـاوت اسـت.

به زعم این پژوهش در جامعـه متکثـر انسـان ناگزیـر اسـت کـه نوگـرا بشـود، ایـن نـوآوری انسـان متجـدد در ایـن حالت بـه رد حجـت و اعتبار سـنت می‌انجامـد، یکـی از ویژگی‌هـای اصلـی کارآفرین‌هـا کـه تمـام نظریه‌پردازهـا بـه آن اشـاره داشـته‌اند.

خلاقیـت و نـوآوری اسـت که بـا گسـترش معنویت‌گرایی شـدت آن هم بیش‌تر شده اسـت و همچنیـن نوع‌دوسـتی بـه طور اساسـی ارزش والای اجتماعـی و تکلیـف اخلاقی اجتماعی اسـت که تضعیـف آن می‌توانـد منجـر بـه اختلال رابطـه‌ای در جامعه شـود.

* ارتباط نوع‌دوستی و کارآفرینی

در این پژوهش آمده است که از نظر سـی رایـت میلز یکـی از مسـائل اجتماعی مهم جوامـع امـروزی، کاهـش حـس نوع‌دوسـتی اسـت. بـه ویژه در جوامـع شـهری ملمـوس اسـت. بـه همیـن دلیـل توجـه بـه موضـوع نوع‌دوسـتی و چگونگـی تقویـت آن در روابـط اجتماعی بسیار مورد عنایت است و بـا گسـترش معنویت نوع‌دوسـتی هـم در افـراد و هـم کارآفرینـی افزایـش داشـته اسـت.

تحقیقـات ابن پژوهش نشـان داده که بیـن معنویت و سـطوح کلی سلامت جسـمی و روانی بالاتر، مهارت‌هـای مقابله‌ای بهتر افزایـش طـول عمر و سـطوح بالاتـر از زندگی کلـی رضایت رابطـه مثبـت وجـود دارد.

یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که معنویـت بـه عنـوان امـری شـخصی، توسـعه‌یافته، خـارج از دیـن سـنتی، سـازمان‌یافته و تحمل‌پذیـر تلقـی می‌شـود. معنویـت را در محـل کار بـه عنـوان افـرادی کـه کار خـود را بـه عنـوان مسـیر معنـوی بـه عنـوان فرصتـی بـرای رشـد شـخصی و مشـارکت در جامعـه تعریـف می‌شـود و به شـکل معنـاداری معنویـت محل کار با بهبود عملکرد سـازمانی، سـود بیشـتر و موفقیـت آن ارتبـاط دارد.