اهدای ۱۵ جسد برای تشریح در ۵ سال/ ملزومات افزایش ظرفیت دانشگاه‌های علوم پزشکی

 گروه سلامت خبرگزاری علم و فناوری آنا - یاسر مختاری: دانشکده‌های پزشکی در هر کشوری محل حضور نخبه‌ترین افراد هر جامعه است، این نخبگان دانش پزشکی راه و رسم درمان انسان را در این دانشکده‌ها می‌آموزند.

یکی از دانشکده‌هایی که بار تربیت تعداد بسیار زیادی از پزشکان کشور را بر عهده دارد، دانشکدۀ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران است. در رابطه با ویژگی‌های آن و برخی مسائل روز پزشکی مانند افزایش ظرفیت پذیرش دانشجویان و اهدای جسد با «مهدی وحید دستجردی» متخصص بیماری‌های مغز و اعصاب و رئیس دانشکدۀ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید.

* دانشکدۀ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران در چه سالی تأسیس شد؟

دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی در 1364 تأسیس شد و کار خود را در ساختمانی واقع در خیابان جمال‌زاده و با امکانات بسیار محدودی آغاز کرد،  سال 1369 به‌عنوان دانشجوی پزشکی در این دانشگاه پذیرفته شدم و سال 1370 دانشکدۀ پزشکی به مکان کنونی آن یعنی مجموعۀ شهدای سلامت در محلۀ زرگنده منتقل شد.

مجموعۀ شهدای سلامت در 1370 آماده شد، در آن زمان به‌غیراز دانشکدۀ پزشکی، دانشکدۀ پرستاری و مامایی هم در این مجموعه بود، اکنون سه دانشکدۀ پزشکی، علوم نوین پزشکی و پیراپزشکی در آن حضور دارند. در دانشکدۀ علوم نوین پزشکی رشته‌هایی مانند علوم پایۀ پزشکی، زیست‌شناسی، میکروب‌شناسی و علوم جدیدی که در این رشته‌ها وجود دارد، تدریس می‌شود.

جزء اولین ورودی‌هایی بودیم که به این فضا آمدیم، سال 1376 فارغ‌التحصیل شدم و از همان زمان به‌عنوان مربی دانشجویان پزشکی در دانشکده مشغول به کار شدم. 1382 دورۀ دستیاری را در رشتۀ مغز و اعصاب آغاز کردم و 1386 فارغ‌التحصیل شدم، پس از دورۀ تخصص دوباره به دانشکدۀ پزشکی برگشتم و به‌عنوان استادیار کارم را از سر گرفتم. در تمامی سطوح با دانشجویان کار کردم و از 1400 در سمت رئیس دانشکدۀ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران در خدمت دانشجویان هستم.

* از 1364 که دانشکدۀ پزشکی تأسیس شد تا الآن چه رشته‌هایی به آن اضافه شده و چه تعداد پزشک فارغ‌التحصیل شده‌اند؟

دانشکدۀ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران در ابتدا تنها دانشجوی پزشکی عمومی می‌پذیرفت؛ به‌تدریج پذیرای رزیدنت‌های داخلی و اطفال نیز شد و قرار است به‌زودی دوره‌های رزیدنتی بیهوشی و جراحی عمومی نیز به آن اضافه شود. در حال حاضر، در مقطع کارشناسی ارشد رشتۀ فیزیولوژی و علوم تشریح هم که به دانشکدۀ پزشکی وابسته است، دانشجو داریم.

* سالانه چند نفر دانشجوی ورودی و فارغ‌التحصیل دارید؟

زمانی که ما وارد دانشکدۀ پزشکی شدیم، با حدود شصت الی هفتاد نفر همکلاس شدیم، با توجه به افزایش اساتید و افزایش امکانات اکنون تعداد بیشتر شده، درمجموع در این سال‌ها این دانشکده حدود 10 هزار نفر پزشک عمومی به جامعه تقدیم کرده است.

30 درصد رزیدنت‌های استان تهران فارغ‌التحصیل دانشگاه آزاد هستند

* خاطره‌ای از دوران تحصیل دارید؟

همۀ دوران تحصیل خاطره است، در زمان دانشجویی خاطرات زیاد است. خاطرۀ برجسته‌ای نیست. هر روز صبح که می‌آیم فضا را خوب نگاه می‌کنم. زمانی که ما وارد این دانشکده شدیم، هیچ کدام از این درخت‌ها نبود و اینجا زمین فوتبال، بسکتبال و والیبال بود. فضا هم بسیار تغییر کرده؛ آنچه به‌یادماندنی است، آدم‌ها و دوستان هستند. از یک گروه یازده‌نفره‌ای که با هم درس می‌خواندیم، سه نفر متخصص چشم، دو نفر جراح پلاستیک و یک نفر متخصص پوست شدند؛ من هم متخصص مغز و اعصاب هستم.

اگر ابتدا زیرساخت‌ها و فاکتورهای اجتماعی، شغلی، روحی آماده نشود و فقط تعداد افراد افزایش پیدا کند، آسیب آن به همه می‌رسد

30 درصد از رزیدنت‌های استان تهران فارغ‌التحصیل دانشگاه آزاد هستند و این عدد بزرگی است. این عدد در زمان‌هایی بیشتر از این بود. ورود فارغ‌التحصیلان این دانشکده به رشته‌های تخصصی و برجسته بودن آن واقعاً راهگشا بود. تغییر دیدگاه اساتید دانشگاه‌های دولتی زمانی که مشاهده می‌کردند درصد بالایی از رزیدنت‌های خود را که از دانشگاه آزاد فارغ‌التحصیل شده و به موفقیت و جایگاه درخوری رسیده بودند، یکی از مهم‌ترین و راهگشاترین مواردی بود که به پیشرفت دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی کمک کرد.

قبل از افزایش ظرفیت دانشجو، امکان آن فراهم شود

 * در دو سال اخیر موضوع افزایش ظرفیت دانشگاه‌های علوم پزشکی مطرح شد که با مخالفت‌های بسیاری به‌ویژه از سوی اساتید دانشگاه‌های علوم پزشکی یا نهادهای صنفی مانند سازمان نظام پزشکی روبه‌رو شد. نظر شما به‌عنوان بخش غیردولتی آموزش پزشکی چیست؟ آیا با افزایش ظرفیت پذیرش دانشجویان موافق هستید؟

اینکه تعداد دانشجویان پزشکی، رزیدنت‌ها، متخصصان و فارغ‌التحصیلان با توجه به جمعیت کشور کم است، یک واقعیت است و حتماً باید کشور به سمتی برود که به حد نیاز خود پزشک در اختیار داشته باشد، اما این افزایش تعداد پزشک و متخصص چگونه و بر چه اساسی باشد؟ آیا ابتدا امکانات و زیرساخت‌ها آماده شود و بعد ظرفیت را افزایش دهیم یا ابتدا ظرفیت را بالا ببریم و سپس به این بیندیشیم که آیا امکان آموزش درست را به آنها داریم یا خیر؛ طبیعتاً اگر ابتدا زیرساخت و فاکتورهای اجتماعی، شغلی، روحی آماده نشود و فقط تعداد افراد افزایش پیدا کند، آسیب آن به همه می‌رسد.

اگر یک جایی فقط برای یک صد نفر امکان آموزش دارد؛ اما 150 نفر را بپذیرد، تنها آن 50 نفری که مازاد بر امکانات پذیرفته شده‌اند، از آموزش مناسب محروم نمی‌شوند؛ بلکه آموزش تمامی آن 150 نفر آسیب می‌بیند. اگر این تعداد را 200 نفر کنیم، از کیفیت آموزش همه کاسته می‌شود. ازنظر من که همۀ عمرم را در آموزش پزشکی صرف کردم، افزایش پزشک لازم است؛ اما ابتدا باید زیرساخت‌های آن را آماده کنیم، ابتدا باید انگیزه‌ها در دانشجوی پزشکی ارتقا پیدا کند و پس از آن میزان ظرفیت را افزایش داد.

اهدای 15 جسد طی 5 سال

هر دانشجوی پزشکی بخشی از آموزش خود را از طریق تشریح جسد انسان طی می‌کند، فرآیند کار با اجساد در این دانشکده چگونه است؟

آموزش پزشکی از همان ابتدا با کار روی پیکر انسان آغاز می‌شود، هر دانشجو باید بداند آنچه روی آن کار می‌کند، انسان است و برای ما بسیار محترم. افرادی که جسد خود را برای آموزش دانشجویان اهدا کردند، بسیار بزرگ هستند.

در 5 سال گذشته 15 نفر جسد خود را قبل از مرگ برای تشریح اهدا کردند که از میان آنها دانشجو، خانواده آنها و کارمند دانشگاه بودند

در 5 سال گذشته 15 نفر جسد خود را قبل از مرگ برای تشریح اهدا کردند که از میان آنها دانشجو، خانوادۀ آنها و کارمند دانشگاه بودند. این افراد کمک بسیار بزرگی به آینده پزشکی، مردم و خانواده خود کرده‌اند.

جسد متوفی که اهدا می‌شود، پس از تحویل به دانشگاه در مواد مخصوصی می‌ماند تا به‌اصطلاح «فیکس» شود، پس‌ازآن برای آموزش به دانشجو به اتاق‌های تشریح می‌رود. هر جسد به‌طورمعمول دو سال برای آموزش مورداستفاده قرار می‌گیرد و چندین بار تشریح می‌شود، پس‌ازآن توسط دانشگاه و با احترام کامل همانند افراد تازه فوت‌شده تشییع و در آرامستان به خاک سپرده می‌شود.

* در اهدای جسد فقط پرکردن فرم اهدا توسط فرد کفایت می‌کند یا همانند اهدای عضو پس از مرگ مغزی رضایت خانوادۀ متوفی نیز لازم است؟

اهدای جسد مراحل قانونی مشخصی دارد که این مراحل باید به‌دقت و به‌صورت کامل طی شود و خانوادۀ متوفی هم رضایت خود را اعلام کند.

* وضعیت اعتباربخشی دانشکدۀ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی آزاد در مقایسه با دانشگاه‌های دولتی چگونه است؟

دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی و زیرمجموعه‌های آن به‌صورت مستمر تحت نظارت و ارزشیابی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار دارد. درنتیجه آخرین ارزیابی و اعتبارسنجی صورت‌گرفته دانشکدۀ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی اعتباری دوساله کسب کرد. این در حالی است که بسیاری از دانشکده‌های دولتی اعتباری شش‌ماهه اخذ کرده‌اند.