فناوری ها و سامانه‌های جدید قوه قضائیه تشریح شد

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، نشست خبری  محمد کاظمی‌فر رئیس مرکز آمار و فناوری قوه قضائیه ظهر امروز در ساختمان مرکز فناوری قوه برگزار شد.

کاظمی‌فر در ابتدای این نشست ضمن تبریک اعیاد قربان و غدیر و گرامیداشت هفته قوه قضائیه گفت: سرلوحه تمام صحبت‌های ما در قوه قضاییه حکم انتصابی است که مقام معظم رهبری به رئیس قوه دادند که یکی از موارد شش گانه آن استفاده از فناوری‌های نوین برای تسهیل دسترسی مردم به مسائل قضایی است. نسخه روزآمد شده سند تحول قضایی نیز آماده شد و حدود ۴۰ درصد سند موجود به فناوری‌های نوین مربوط است که این نشان می‌دهد دستگاه قضایی برای اصلاح مشکلاتش از فناوری‌های نوین استفاده می‌کند.

 دسترسی آسان به خدمات، کارکرد مهم استفاده از فناوری

وی افزود: یکی از کارکرد‌های فناوری دسترسی آسان به خدمات است. در گذشته مراجعان به صورت حضوری بود و بعد دفاتر قضایی آمد ولی امروز در هر ساعت شبانه روز و از همه جای دنیا می‌توانید به خدمات قضایی دسترسی پیدا کنید. ما روزانه ۳ میلیون ورود معادل ۵۰۰ هزار نفر ورود به سامانه داریم. این کاری است که امروز فناوری اطلاعات انجام می‌دهد. در دوران تحول دسترسی اتباع خارجی به پرونده‌های قضایی یکی از مواردی بود که به سامانه ثنا اضافه شد و در سال گذشته ۱۴۰ هزار نفر از این امکان استفاده کردند. همینطور ایرانیان خارج از کشور نیز مشکلاتی برای دسترسی داشتند که با همکاری پیام‌رسان‌های داخلی این مشکل برداشته شد. ما تنها مرجعی هستیم که شما وقتی در یک پیامرسان داخلی حساب کاربری بسازید ما با آن پیامرسان با کاربر در ارتباط هستیم و صرفا به پیامک بسنده نمی‌کنیم. مسئله پرداخت‌ها نیز در تلاش هستیم که برطرف شود.

وی افزود: در حال حاضر ۹۵ درصد ابلاغ‌ها به صورت الکترونیکی است و فقط ۵ درصد به صورت فیزیکی است. به عنوان مثال در زمینه عدم سوپیشینه ۵۰ درصد به صورت الکترونیکی انجام می‌شود. ما خدمات جهادی را نیز آغاز کردیم و با سفر به نقاطی که مردم دسترسی ندارندذاین طرح را انجام دادیم. به بیش از ۱۷۰۰ نقطه سر زدیم و به صورت مستمر این بازدید‌ها انجام می‌شود تا مردمی که به دلیل زیرساخت‌ها یا عدم آگاهی توانایی استفاده از سیستم‌های به روز را ندارند نیز از این خدمات و امکانات استفاده کنند.

کاظمی‌فرد اضافه کرد: در زمینه دادرسی‌های الکترونیک هم تجربه خوبی داریم. دادرسی ۸۳ درصد زندانی‌ها به صورت الکترونیکی انجام می‌شود که نسبت به سال قبل ۳ درصد افزایش پیدا کرده است. در زمینه نظارت‌ها هم هوشمندسازی انجام دادیم و در لحظه می‌توانیم تمام اتفاقات را در سراسر کشور بررسی کنیم.

وی عنوان کرد: یکی از اتفاقت خوب،  بحث شناسایی مراجعان حرفه‌ای  مثل شاهدهای حرفه‌ای، کارچاق‌کن‌ها و... است.  مشخصات این گونه افراد در یک سامانه ویژه به روزرسانی می‌شود. د رادامه  دستگاه‌های کنترل تردد سراسر کشور به مرجع قضایی اطلاع می‌دهد آن شخصی که وارد دستگاه شد یکی از این افراد حاضر در فهرست است. بحث جلوگیری از فعالیت «شاهد حرفه‌ای» از مواردی بود که در سند تحول قضایی خیری جدی به آن توجه شده است.

کاظمی‌فر گفت: در سامانه هوشمند استعلامات مالی هم پیشرفت خوبی داشتیم. در زمینه شناسایی اموال بانکی، پلاک ثبتی، انتظامی و اموال بورس موارد مورد نیاز هستند که در گذشته بعضا کسب این اطلاعات تا ۴۰۰ روز زمان می‌برد. اما در حال حاضر شناسایی این اموال در هر چهار حوزه و مسدود کردن و توقیف آن در عرض ۴ دقیقه انجام می‌شود. تاکنون ۱۲۰۰ مورد از پرونده‌ها با این سیستم انجام شده که رضایتمندی‌هایی هم از جانب مردم داشته است. در برخی موارد پس از صدور حکم، توقیف اموال بلافاصله پس از انتهای دادگاه و در لحظه انجام شده است.

وی افزود: شفافیت یکی از موارد مهم در عملکرد ماست. راه‌اندازی سامانه اعتبار معاملاتی است که در سکو‌های پرکاربرد ایجاد شده است. مثل آپ، و تاپ و برخی از پیامرسان‌های داخلی و ابزار‌های وام دهی. اعتبار معاملاتی دو دسته کارانجام می‌دهد. اولین مسئله ممنوع‌المعامله بودن شخص را اعلام می‌کند. مسئله دیگر محکومیت‌های مالی و خطر مالی معامله با طرف را گوشزد می‌کند. شخص در اجرائیات ثبت یک اجرائیه داشته و اگر تا بیست روز این اجرائیه را بی پاسخ بگذارد نامش به عنوان شخص پرخطر ثبت می‌شود.

رئیس مرکز آمار و فناوری قوه قضائیه عنوان کرد:  بحث شفافیت مالی بین وکیل و موکل  یکی دیگر از مسائل مورد توجه ما بوده است. سامانه ملی آرای قضایی نیز ۴۰ هزار رای را  به صورت عمومی منتشر کرده است. بحث گمنام سازی انجام شده و حالا بانک عظیمی از آرا وجود دارد. این سامانه ۹۰ میلیون رای را شامل می‌شود و در اختیار پژوهشگران نیز قرار گرفته و این کم کم در اختیار مجموعه‌های دانش بنیان هم قرار می‌گیرد تا بتوانیم محصولاتی داشته باشیم و تمید داریم در نیمه اول سال یک دستیار هوشمند برای مردم و قضات داشته باشیم. ما از همین سامانه برای آموزش استفاده می‌کننیم.

 توضیحاتی درباره سامانه «عدلیه» و پابند الکترونکی

وی افزود: «عدلیه» عنوان آخرین سامانه‌ای که باید درباره آن توضیح بدهم و به کرامت مراجعان ارتباط دارد. سال‌های گذشته درخواست‌های مردمی همه روی کاغذ بود ولی امروز تمام درخواست‌ها ثبت می‌شود و کد رهگیری برای مخاطب ارسال می‌شود و حالا این درخواست‌ها از خانه نیز قابل ارسال است و مردم دیگر نیازی به مراجعه حضوری ندارند. ما در سال ۴.۵ میلیون درخواست مردمی داریم که تمام آنها بررسی می‌شود و ما از نظارت عمومی استفاده می‌کنیم.

کاظمی‌فر گفت: پابند الکترونیک یکی از نشانه‌های فناوری نوین برای زندانیان است. در سال گذشته ۱۸ هزار نفر از این سیستم استفاده کردند. شرکت‌های تولیدکننده این پابند‌ها بومی و داخلی هستند و ظرفیت خوبی شکل گرفته است. این پابند‌ها به صورت برخط پایش می‌شوند و حرکت در خارج از محدوده با اخطار و در مرحله بعدی بازگشت به زندان مواجه می‌شوند.

کاظمی‌فر ادامه داد: درگاه ملی مجوزها از موضوعات روز کشور است که بالاتر میزان استعلام را دارد. طبق ماده ۱۱۳، اگر کسی سند لازم‌الاجرا دارد و مراجعه نکند برای ثبت، وارد لیست سیاه می‌شود که افرادی که در این لیست حضور دارند، با ممنوعیت هایی مواجه می‌شوند مثلا امکان ثبت سند به نام خود ندارند.

وی افزود: سامانه ابلاغ نیز به طور کل در حال تغییر است و چون زیرساخت وسیعی دارد این کار زمان‌بر است و به مرور شاهد این تغییرات خواهید بود. حتی ظاهر این سامانه نیز در آینده تعویض خواهد شد. چون ممکن است اختلالاتی به وجود بیاید با احتیاط روی این سامانه حرکت می‌کنیم. ما به دنبال این هستیم که هیچگونه قطعی در سیستم نداشته باشیم.

جایگاه هوش مصنوعی در سند تحول قوه قضائیه 
.
رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه همچنین در پاسخ به پرسش خبرنگار آنا در این خصوص که چند درصد از تغییرات جدید در سند تحول قضایی به هوش مصنوعی مربوط می‌شود گفت: در برنامه هفتم توسعه بحث اینکه ما فرایندها را هوشمند کنیم و با استفاده از هوش مصنوعی دستیاری برای قاضی تهیه کنیم از تکالیف مهم است که در سند تحول قضایی آن نیز وجود دارد و همینطور در این سند تکلیفی وجود دارد که مردم را راهنمایی کنید که این عمل یا شکایتی که می‌خواهند انجام دهند چه نتایجی ممکن است در پی داشته باشد. مهم‌ترین پایه و اساس هوش مصنوعی داده است. در دنیای حقوق هم داده های زیادی داریم اما کار ویژه‌ای در دستگاه قضایی نیاز است که داده به هوش مصنوعی وارد شود. این داده‌ها آرای مربوط به پرونده‌هاست که بسیار حائز اهمیت است. هم قضات می‌خواهند نمونه‌های قبلی مشابه به پرونده را داشته باشند و هم مردم با دیدن نتایج دادگاه‌های مشابه بدانند با چه شرایطی مواجه می‌شوند. در سند تحول به این مسئله بسیار توجه شده است. 

وی افزود: در داخل قوه سامانه‌ای را در دسترس قرار دادیم تا قضات بتوانند از آرای ۹۰ میلیون پرونده استفاده کنند اما کارکرد به دلیل وسعت اطلاعات بسیار پایین است. ما به دنبال ساخت هوش مصنوعی شبیه به چت جی بی تی هستیم و امیدواریم بتوانیم به عنوان یکی از اولین نسخه‌های مشابه چت «جی بی تی» در حوزه قضایی استفاده کنیم. ما در سطح وسیع در اختیار شرکت های دانش بنیان قرار دادیم تا توسعه دهند.

اطلاع‌رسانی به ممنوع‌الخروج‌ها از طریق سامانه

کاظمی‌فرد در پایان سخنانش گفت: به کسانی که ممنوع‌الخروج می‌شوند در سامانه ابلاغ اطلاع رسانی می‌شود. در بحث خدمات غیرحضوری هم خبرهای خوشی برای مردم داریم و امیدواریم تا نیمه سال بتوانیم این خبر را به مردم بدهیم. بحث الکترونیکی شدن پرونده‌ها نیز از تکالیف ماست و باید تا پنج سال دیگر این مسئله عملی شود و کم کم پرونده‌های کاغذی را کنار بگذاریم. ما خدمتی تحت عنوان خدمت سیار هستیم برای معلولین، جانبازان و سالخوردگان در نظر گرفته شده تا پس از ثبت درخواست به محل زندگی آن‌ها می‌رویم تا درخواست مورد نظر آن‌ها را ثبت کنیم. ما به دنبال توسعه خدمات غیرحضوری هستیم و ازدحام دفاتر را نیز کاهش می‌دهیم و سطح دسترسی ایرانیان خارج از کشور را نیز گسترش می‌دهیم. امیدواریم این قول را دفعات بعدی پیگیری کنید تا سریع‌تر عملی شود.