۱۰ خرداد در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۱۰ خرداد برابر ۳۰ می را ورق می‌زنیم.

***

روزالین سوسمن یالو 

۳۰ می ۲۰۱۱ میلادی برابر با ۱۰ خرداد ۱۳۹۰ خورشیدی، روزالین سوسمن یالو، زیست‌فیزیکدان آمریکایی درگذشت. او در سال ۱۹۷۷ همراه با اندرو وی. شالی و راجر گیلین، جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی را برای توسعه سنجش‌های رادیوایمونواسی (RIA) از هورمون پپتیدی برنده شد. یالو دومین زنی بود که جایزه نوبل پزشکی را دریافت کرد. RIA انقلابی در مطالعات زیست‌شناختی و پزشکی ایجاد کرد. او با همکارانش از RIA برای مطالعه فیزیولوژی هورمون‌های پپتیدی انسولین، هورمون رشد و همچنین برای روشن کردن پاتوژن‌های بیماری‌های ناشی از ترشح غیرطبیعی این هورمون‌ها استفاده کرد. این کار پیشگام او تحقیقات دیابت را به مسیرهای جدیدی هدایت کرد.

ژولیوس اکسلراد

۳۰ می ۱۹۱۲ میلادی برابر با ۱۰ خرداد ۱۲۹۱ خورشیدی، ژولیوس اکسلراد، زیست‌شیمی‌دان و داروشناس آمریکایی به‌دنیا آمد. اکسلراد به‌ همراه زیست‌فیزیکدان بریتانیایی سر برنارد کاتز و فیزیولوژیست سوئدی اولف فون اویلر، جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی ۱۹۷۰ را دریافت کردند. اکسلرود سازوکار تشکیل هورمون نورآدرنالین را به‌عنوان انتقال‌دهنده مهم تکانه‌های عصبی بررسی کرد و به‌ویژه به کشف و جداسازی آنزیمی که کاتکول-و-متیل ترانسفراز نامید دست یافت. این آنزیم انتقال دهنده‌های عصبی شیمیایی را در صورت عدم نیاز تجزیه می‌کند. درواقع این آنزیم، عصب را به اتصالات عصبی‌ باز می‌گرداند. این کشف به جست‌وجو برای درمان بیماری‌های عصبی و روانی کمک کرد.

ویلبر رایت

۳۰ می ۱۹۱۲ میلادی برابر با ۱۰ خرداد ۱۲۹۱ خورشیدی، ویلبر رایت، مخترع و هوانورد آمریکایی که به همراه برادرش ارویل اولین هواپیمای موتوردار به نام پرنده رایت را اختراع کرد درگذشت. پرنده رایت در ۷ دسامبر ۱۹۰۳ توانست پروازی پایدار و کنترل‌شده را انجام دهد. اورویل اولین پرواز را انجام داد و ۱۲ ثانیه در هوا ماند. ویلبر دومین پرواز را انجام داد و 260 متر را در ۵۹ ثانیه پیمود. تا سال ۱۹۰۵، آنها طراحی‌شان را بهبود بخشیدند و چند پرواز طولانی را با پرنده رایت ۳ انجام دادند، که اولین هواپیمای کاملاً کاربردی بود که می‌توانست تا ۳۸ دقیقه پرواز کند و 39 کیلومتر را بپیماید. پس‌از مدل‌های پرنده، برادران رایت مدل A را در سال ۱۹۰۸ تولید کردند. این مدل قادر بود بیش از دو ساعت پرواز کند آنها تعداد قابل توجهی از وسیله نقلیه پروازی را فروختند. ویلبر در سال ۱۹۱۲ بر اثر حصبه درگذشت.

گئورگ فن پویرباخ

۳۰ می ۱۴۲۳ میلادی برابر با ۱۰ خرداد ۸۰۲ خورشیدی، گئورگ فن پویرباخ، ریاضیدان و اخترشناس اتریشی به‌دنیا آمد. شهرت او در ترویج استفاده از اعداد هندوعربی (که ۲۵۰ سال پیشتر به جای اعداد رومی معرفی شده بودند) به‌ویژه در جدول سینوس‌ها بود که با دقت بی‌سابقه‌ای آن را محاسبه کرده بود. پویرباخ از پیروان نجوم بطلوموسی بود و بر واقعیت جامد کره‌های بلورین سیارات پافشاری کرد و تا حدودی فراتر از نوشته‌های بطلوموس پیش رفت. او جداول کسوف‌ها را در Tabulae Ecclipsium محاسبه کرد، دنباله‌دار هالی را در ژوئن ۱۴۵۶ و ماه‌گرفتگی ۳ سپتامبر۱۴۵۷ را از محلی نزدیک وین رصد کرد. عددنویسی هندوعربی یا عددنویسی پارسی، دستگاه شمارش بر پایه ۱۰ و بر اساس ارزش مکانی است و امروزه، پراستفاده‌ترین دستگاه شمارش در جهان به‌شمار می‌رود. دانشمندان اروپایی شیوه نوشتن اعداد به سبک امروزی را ازطریق نگارش اعدادی خوارزمی ریاضیدان و دانشمند ایرانی فرا گرفتند.