مهمان امام رئوف در زیارت بانوی کرامت/ آرزو‌های قشنگی که امام رضا(ع) به ما می‌آموزد

به گزارش گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم وفناوری آنا، تازه‌ترین کتاب حجت‌الاسلام والمسلمین محمد شجاعی با عنوان «بانوی کرامت» همزمان با ایام نمایشگاه کتاب و دهه کرامت توسط انتشارت محیا منتشر شد. این کتاب که شرح زیارت حضرت معصومه (س) است، نکات نابی را از زبان امام رضا (ع) به ما می‌آموزد. با حجت‌الاسلام شجاعی درباره این کتاب و زیارت حضرت معصومه (س) و آموزه‌های امام رضا (ع) گفت‌وگویی انجام شده که در ادامه آن را می‌خوانید:

درباره کتابی که به تازگی از شما منتشر شده است، توضیح می‌دهید؟

کتاب شرح زیارت‌نامه حضرت معصومه در موضوع سبک زندگی است و قبلاً کتابی از امام رضا با همین رویکرد نوشته بودم به نام «فرد و جامعه متعالی» که بسیاری از اصولی که می‌تواند یک زندگی را به شاخصه‌های سعادت برساند، در آن کتاب وجود دارد و راهکار‌ها خیلی ریز، زیبا و عملی است. شاخصه‌های زندگی ایمانی و انسانی عبارت است از رحمانیت، آرامش و شادی. این سه، علامت رشد انسانی یک نفر است و هر کس می‌خواهد بداند که واقعاً دارد رشد می‌کند باید روز به روز این سه شاخص را در زندگی خودش ببیند که آیا روز به روز رحمان رحیم‌تر، آرام‌تر و شادتر می‌شود یا نمی‌شود و اگر از این شاخص‌ها دارد فاصله می‌گیرد معنایش این هست که مسیرش غلط است و مسیر فاسقان است و به جای اینکه روحش قوی شود نفسش قوی می‌شود.

درباره تفاوت تقویت روح و نفس بیشتر توضیح می‌دهید؟

وقتی روح قوی بشود آدم مهربان می‌شود آرام می‌شود و شاد؛ اما وقتی نفس انسان قوی می‌شود انسان کینه‌ای و تندخو و زودرنج و بداخلاق و حساس و حسود می‌شود و مقایسه و مسابقه دائم او را غمگین و افسرده بار می‌آید. مابین تغذیه روح با نفس این اشتباه را نکنیم اگر روح تغذیه بشود همیشه ما قوی هستیم و شاخصه‌ها را داریم، اما اگر نفس قوی بشود ما همیشه ضعیف هستیم و زندگی‌مان پر از نامهربانی و ناآرامی و غم خواهد بود.

امام رضا (ع) زیارت حضرت معصومه را تنظیم کرده‌اند

شما در این کتاب زیارت‌نامه حضرت معصومه (س) را شرح داده‌اید، این زیارتنامه چه ویژگی‌هایی دارد؟

نکته بسیار جالب اینجا است که شرح زیارت‌نامه حضرت معصومه در واقع شرح زیارتی هست که آقا امام رضا (ع) برای حضرت معصومه تنظیم کردند؛ بنابراین ما مثل کتاب «فرد و جامعه متعالی» سر سفره امام رضا هستیم. درست که حضرت معصومه بهانه است و در واقع ما می‌خواهیم با حضرت معصومه رابطه خوب برقرار کنیم، اما درون این رابطه، کسی که رابطه ما را با حضرت معصومه برقرار می‌کند آقا امام رضا یعنی آن کسی هست که دست شما را از بدو ورود به حرم می‌گیرد و به شما می‌گوید که درون این بارگاه بهشتی چگونه با حضرت معصومه ارتباط برقرار کنیم. مجموعه‌ای که آقا امام رضا (ع) به ما هدیه می‌دهد در این زیارت‌نامه یک سلسله دروس توحیدی است. چرا با الله اکبر و سبحان الله و الحمدلله شروع می‌کنید؟ یعنی ارتباط شما با حق تعالی به شکل سلسله درست است. در ارتباط ما با انبیا با نبوت ما سروکار داریم و بعد از نبوت پیامبر اکرم که آخرین نبی است، با مقوله امامت سروکار داریم. در زیارت‌نامه حضرت معصومه بعد از این سلسله به ولایت می‌رسیم و ارتباط با حضرت معصومه سلام الله علیها.

مهمان امام رضا هستیم

ابتدای صحبت‌هایتان فرمودید که این کتاب به نوعی سبک زندگی حضرت معصومه است، در این باره نیز توضیح می‌دهید؟

بله. در این زیارت‌نامه یک سبک زندگی فوق العاده شیرین، زیبا و جذاب را آقا امام رضا (ع) پیش روی ما می‌گذارد؛ بنابراین ما در واقع چه در مقوله کتاب «فرد و جامعه متعالی» که نامه امام رضا (ع) حضرت عبدالعظیم هست و چه در شرح زیارت‌نامه بانوی کرامت در هر دو مهمان امام رضا هستیم و سر درس امام می‌نشینم و امام به ما می‌گوید که در هر مرحله باید چه چیز‌هایی را بخواهید. انسان‌شناسی امام رضا در این زیارت فوق العاده قوی و بالا است و رئوف بودن امام هم خیلی زیبا و جذاب و برجسته است. امام در پیوند ما با حضرت معصومه سلام الله عالی‌ترین مقامات و عالی‌ترین درجات را برای ما خواسته یعنی خیلی رئوفانه و دست و دل‌باز یک عالم آرزو‌های قشنگ را برای ما در این زیارت‌نامه خواسته است و خیلی خیلی کریمانه و مهربانانه دست ما را می‌گیرد.

قرار عاشقانه گذاشتن با خانواده آسمانی در بهشت

درباره این آرزو‌های قشنگ که امام (ع) به ما می‌آموزد بیشتر می‌گویید؟

بعد از سلام و علیکی که شما اول بعد از ثنای الهی با انبیای عظام دارید و بعد با چهارده معصوم، می‌رسید به حضرت معصومه و سلام می‌کنید به خانم و با مقامات ایشان آشنا می‌شوید که این خانم چقدر عظمت دارد و چه مقامی دارد، اولین درخواست شما یک قرار ملاقات بهشتی خیلی زیبا با خانم است؛ «عرف الله بینا و بینکم فی الجنه» یعنی خدا ما و شما را درون بهشت بهم معرفی کند. این عرف الله بینا و بینکم فقط مخصوص ارتباط ما با حضرت معصومه نیست، ارتباط ما را با حضرت معصومه برقرار می‌کند، اما زمینه یک قرار عاشقانه با خانواده آسمانی ما است. یعنی من فقط با حضرت معصومه در بهشت قرار نمی‌گذارم، بلکه با همه اعضای خانواده آسمان در بهشت قرار می‌گذارم. این داستان، داستان قیامت هم نیست.

صحنه باشکوه ملاقات

داستان چه هست؟

داستان بهشت. یعنی شما آنجا بخواهید باهم روبه‌رو بشوید. مثل همان بخشی که در زیارت جامعه کبیره امام هادی بسیار مهربانانه به ما هدیه می‌کند که خدا روزی من را زیارت کسانی قرار بدهد که فردا چشمم به جمال همه‌شان روشن بشود.

انصافاً برای کسی که بخش انسانی‌اش فعال هست، صحنه ملاقات با چهارده معصوم و صحنه ملاقات با امامزادگان و خانواده آسمانی صحنه‌ای بسیار بسیار باشکوه است. در رمان‌های عاشقانه و فیلم‌ها سریال‌ها می‌بینید که سال‌های سال یک زن و مرد یا دختر و پسر منتظر هستند. دوران زندان دارند، فراق دارند و خواننده یا بیننده داستان را دنبال می‌کند همه در لذت وهمی ملاقات این دو نفر بعد از سال‌ها هستند. لحظه ملاقات ما با خانواده آسمانی و صحنه ملاقات ما با انبیا و صحنه ملاقات ما با حضرت معصومه و اولیا خدا شهدا صدیقین و صالحین می‌ارزد که انسان تمام عمر و زندگی‌اش را مراقبت کند که آن صحنه خراب نشود و انسان یک عمر سبک زندگی‌اش را تنظیم بکند که با شیرینی ملاقات بکند. این چیزی است که اگر کسی که زبان عشق را بفهمد، می‌فهمد که این یعنی چه و امام رضا چه می‌گوید و دست ما را کجا می‌گذارد.

صحنه وصال یک بچه دورافتاده با خانواده آسمانی‌اش

خواسته‌های بعد در این دعا چیست؟

خواسته‌های بعدی هم باز همین ملاقات‌هاست یعنی اساس داستان و زیارت‌نامه همه‌اش این ملاقات است؛ پر از صحنه وصال یک بچه دورافتاده با خانواده آسمانی‌اش است که باید با آنها روبه‌رو بشود و چقدر این صحنه‌ها باشکوه است؛ اما برای لذت بردن از این عشق یک بلوغ لازم است کما اینکه برای ارتباطات زمینی هم یک بلوغ لازم است که انسان‌ها آن مفاهیم ارتباطی و لقایی وصال و فراق را در ارتباطات زمینی می‌فهمند. برای مفاهیم بهشتی، آخرتی و فوق عقلی هم ما یک بلوغ لازم داریم که امام ما در این زیارت‌نامه آن را تفهیم می‌کند. حیف است که ندانیم امام چه می‌گوید و ما زودتر می‌خواهیم عربی این جمله را تمام کنیم و برویم بچسبیم به ضریح و بگوییم خانم! در ازدواج مشکل دارم، با خانواده‌ام دردسر دارم! چک برگشتی دارم! مسائل مالی را مطرح کنم و... انسان برای اینکه بداند قشنگ‌ترین و زیباترین خواسته‌ها همین‌هایی هست که در این زیارت‌نامه برای ما تنظیم‌شده، باید یک بلوغ داشته باشد که بفهمد که امام او را کجا می‌برد. امام پله به پله دست را می‌گیرد و مرحله به مرحله به عالی‌ترین درجات در یک زیارت می‌برد که باعث می‌شود انسان بتواند به این همه مقام برسد.

اگر فقط و فقط یک بار از صمیم قلب زیارت کنیم...

چرا بعضی زیارت‌ها هیچ تاثیری در یک فرد نمی‌گذارد، اما یک زیارت می‌تواند انسان را به عالی‌ترین درجات برساند؟

دلیلش معرفت است. ممکن است کسی 30 سال زیارت برود و هیچ تکانی نخورد. حالا ثواب زیارت را به او می‌دهند، اما به هیچ کدام از آن خواسته‌ها و هیچ کدام از آن مقامات و همین طور رابطه‌اش با اهل بیت علیهم السلام نمی‌رسد؛ اما اگر اگر کسی معرفت داشته باشد و با معرفت به این ملاقات برود و فقط یک بار این خواسته‌ها را مطرح بکند کما اینکه من در موضوع زیارت عاشورا و زیارت آل یاسین هم عرض کردم که اگر کسی یک بار و فقط یک بار راست بگوید و از صمیم قلب آن کلماتی که دائم می‌گوید، کلمات خودش باشد یعنی حرف دل خودش باشد، به لقاء معصومین خواهد رسید و با آنها حتماً محشور خواهد شد.

در شرح زیارت‌نامه حضرت معصومه سلام الله علیها تمام توضیحات با زبانی برای نسل امروز آمده تا بتوانیم حتی یک بار هم که شده آن کلمات را خودمان بگوییم و از زبان خودمان و به عنوان خواهش خودمان و خواسته‌های خودمان از دهانمان این کلمات در خطاب به حضرت معصومه سلام الله بیرون بیاید. یقین دارم که اگر کسی خوب این آموزه امام رضا علیه السلام را بفهمد، هر روز آرزو می‌کند روزی چند بار به زیارت حضرت معصومه برود و آن را تکرار کند.

یعنی فقط کافی است یک بار لذت و طعم زیارت واقعی را انسان بچشد؟

دیدید بچه‌هایی که می‌روند شهربازی چقدر لذت می‌برند؟ حالا اگر فردا پس فردا و اصلاً 10 سال دیگر و حتی وقتی آدم بزرگ می‌شوند، بگویید باز هم بیا شهربازی، باز هم می‌آیند یعنی هیچ وقت سیر نمی‌شوند. آن لذت، لذتی است که تمام شدنی نیست. هیچ وقت برای کسی که بفهمد چه می‌گوید، تکراری نمی‌شود و آن موقع مدام آرزو می‌کند تا حرم برود و این کلمات را از زبان خودش به کار ببرد و خدا، چهارده معصوم و انبیا و حضرت معصومه و فرشته‌هایی که آن جا هستند را شاهد این قول و قرار‌ها و کلمات بگیرد و بگوید شما شاهد باشید که من آمدم و این حرف را زدم و این قرار‌ها را گذاشتم و این خواسته‌ها و این آرزو‌ها را گفتم.

وقتی از خانه خودتان هم می‌توانید حرم بروید

در دهه کرامت و میلاد امام رضا (ع) هستیم، خیلی‌ها می‌توانند به زیارت بروند و خیلی‌ها هم ممکن است موفق به زیارت حضوری امام رضا (ع) و حضرت معصومه نشوند، این افراد چه کنند؟

اگر ما دقیق به آن کلمات و به معارف معرفت پیدا کنیم در واقع فقط از دریچه ورودی حضرت معصومه نیست که ما می‌توانیم به الله و آن همه مقامات عالی آخرتی برسیم. اگر بتوانیم این معارف را خوب یاد بگیریم در واقع شاه کلید دست ماست و در حرم امامزادگان دیگر هم می‌توانیم همین کار را انجام بدهیم و در‌های زیادی از راه‌های مختلف به روی ما باز می‌شود و آهسته‌آهسته ان شاالله این معارف قلبی می‌شود تا از خانه خودتان هم بتوانید حرم بروید.

یعنی حتماً این طور نیست بروید حرم و از حرم بروید در بهشت با این بزرگان ارتباط برقرار کنید، از خانه خودتان هم دیگر به شما اجازه ورود می‌دهند؛ از اتوبوس، از هواپیما، از تاکسی حتی از رختخوابی که در آن خوابیدید، وقتی که محرمیت برقرار شود ورود می‌کنید و می‌توانید بروید. هم در خواب آدم می‌رود و بعد تو بیداری می‌تواند زیاد برود. مهم این است که قلب ما بلد باشد و این راه را پیدا بکند. یعنی این قلب بتواند این مسیر را طی بکند و تکرار کند و تکرار کند و آهسته‌آهسته به محرمیت برسد.

و سخن پایانی...

آخرین نکته این است که حضرت رضا (ع) روابط ما با همه چیز در این زیارت تنظیم کرده است یعنی به گونه‌ای زیارت تنظیم‌شده که شما تکلیف خودت را در هر مرحله با هرچیزی می‌دانی. نه فقط با الله و انبیای عظام و چهارده معصوم و حضرت معصومه، بلکه تکلیف خودت با خانواده‌ات، همسر، فرزندان و جامعه را متوجه می‌شوی یعنی حضرت این زیارت‌نامه را مثل نامه‌ای که به حضرت عبدالعظیم نوشته، به گونه‌ای تنظیم کرده است که فرمول‌های زیادی و قواعد زیادی را برای همه کار به ما یاد می‌دهد و از همین روی است که می‌توان گفت زیارت‌نامه حضرت معصومه سلام الله یک دوره سبک زندگی برای یک انسان فطرت مدار است و این صحت نامه به گونه‌ای تنظیم‌شده که شما را در ابعاد جمادی، گیاهی، حیوانی و عقلی هم راهنمایی و تکلیفت را مشخص می‌کند.