اثرات اتوماسیون و هوش مصنوعی بر مشاغل آینده

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، فناوری‌های نوظهور از جمله هوش مصنوعی اثرات مختلفی بر مشاغل دارد و گسترش پارادایم جدید مبتنی بر این فناوری‌ها، در دو دهه گذشته، وضعیت اشتغال را در دنیای جدید دیجیتالی، متحول کرده است.

در تحلیل اثر اتوماسیون و هوش مصنوعی بر بازار کار دوگانه‌های متعددی وجود دارد و عد‌ه‌ای معتقدند که توسعه این فناوری‌ها، موجب حذف و یا کاهش برخی مشاغل و ضعیف‌ترشدن بازار کار می‌شود و عد‌ه‌ای دیگر، باور به ایجاد مشاغل جدید دارند. در این مقاله، ضمن جمع‌آوری دیدگاه‌های مذکور، به شناسایی عواملی پرداخته شده است که با مداخله‌گری، ضرورت تحلیل غیرخطی و چند متغیره را در این زمینه، روشن می‌سازند.

فاطمه کنعانی (استادیار، دکترای رشته مدیریت فناوری اطلاعات، پژوهشکده مطالعات فناوری) و همکارانش در مقاله‌ای با عنوان «تحلیل و بررسی اثرات اتوماسیون و هوش مصنوعی بر مشاغل آینده» به واکاوی این موضوع پرداخته‌اند.

این پژوهش مطرح می‌کند که تأمین اشتغال، همواره یکی از چالش‌های اساسی جوامع و سیاست‌مداران بوده است. اما به دنبال تغییر و تحولاتی که فناوری‌های لبه دانشی از جمله هوش مصنوعی ایجاد کرده‌اند و تأثیر‌های احتمالی که مشاغل آینده از این موج خواهند پذیرفت، اهمیت موضوع دوچندان شده است.

تأثیر اتوماسیون و هوش مصنوعی بر مشاغل و بـازار کـار، یـک موضـوع چنـدوجهی اسـت و بـه راحتـی نمی‌توان در مورد شیوه اثرگذاری آن، حکم قطعی داد

طبق گزارش‌های مراکز تحقیقاتی مختلف از جمله مؤسسه پژوهشی IDC، هوش مصنوعی بزرگترین تحول‌آفرین و تغییردهنده بازی در اقتصاد جهانی است و طبق نظر بسیاری از متخصصان، یکی از روند‌های مهم و اثرگذار در مشاغل آینده، دیجیتالی‌سازی و استفاده از ربات‌ها و هوش مصنوعی است که موجب خودکارشدن فرایند‌ها و خدماتی می‌شوند که توسط متخصصانی با دستمزد بالا ایجاد می‌شود. بسیاری از اندیشمندان معتقدند که روند سریع هوش مصنوعی تا سال‌ها ادامه خواهد داشت.

* میزان تأثیرگذار اتوماسیون و هوش مصنوعی بر روی مشاغل

یافته‌های این مقاله، نشان می‌دهد که تأثیر اتوماسیون و هوش مصنوعی بر مشاغل و بـازار کـار، یـک موضـوع چنـدوجهی اسـت و بـه راحتـی نمی‌توان در مورد شیوه اثرگذاری آن، حکم قطعی داد.

این پژوهش بیان می‌کند که بسیاری از عوامل در این زمینه مؤثرنـد کـه نادیـده گـرفتن آن‌هـا و تعمـیم نتـایج پژوهشی که در منطق‌های دیگر از جهان و با شرایطی متفاوت انجام شده، به ایران، راه به خطا رفتن است. حتی با همزمـان شـدن توسـعه این فناوری‌ها با ضعف رشد اشتغال در باز‌های از زمان، نمیتوان نتیجه گرفت که لزوماً ارتباط معناداری بین این دو باشد، همانطور که در ایالات متحده و بسیاری از دیگر کشور‌ها شاخص بهره‌وری در میان سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ به طور بی‌سابقه‌ای نرخ رشد پایینی داشـت و ضعف رشد اشتغال ناشی از ضعف رشد اقتصادی بود و نه از میان رفتن شغل‌ها بواسطه فناوری.

 از جمله عوامل دیگری که در ایـن مقالـه به آن‌ها اشاره شد که به‌عنوان عوامل مداخله‌گر، در تحلیل اثر هوش مصنوعی و اتوماسیون بر مشاغل، توجه به آنها حـائز اهمیـت اسـت، می‌توان به موقعیت جغرافیایی کشور یا منطقه مورد بررسی، نوع وظایف و مشاغل، سطح دستمزدها، جنسیت نیروی کار، سـطح مهـارت و تحصیلات، افق زمانی مورد بررسی، روند سالخوردگی و نوع صنعت و بخش، اشاره کرد.

* امکانات و ظرفیت‌های اقتصادی برای نسل‌های بعدی

در ادامه این گزارش مطرح می‌کند که فارغ از این ظرافت‌ها، توجه به این نکته نیز ضروری است که اگر اتوماسیون و هوش مصنوعی بتوانند در نهایت امکانـات و ظرفیت‌هـای اقتصادی برای نسل‌های بعدی ایجاد کنند، جامعه و دولت باید به نحوی از تسهیم و تشریک منصفانه ایـن امکانـات و ظرفیتهـا اطمینـان حاصل کنند و در صورتیکه سیاستگذاران به نحو شایسته عمل نکنند، نوآوری‌های فناورانه منجر به ایـن خواهنـد شـد کـه بـرش کیـک اقتصاد حتی بیش از گذشته به شکلی نابرابر تقسیم شود.

این مقاله در پایان توضیح می‌دهد که، توجه به این نکته ضروری است که پیشرفت‌های فناورانه به سرعت در حال بر هم زدن نسبت وظـایف میـان انسـان‌ها و ماشـین هستند و بازار‌های جهانی کار در حال سپری کردن تحولات عمد‌ه‌ای هستند. در صورتی که مدیریت این تحولات عاقلانه باشد، آثار آن بـر اشتغال مثبت خواهد بود. در غیر این صورت، اتوماسیون مشاغل تنها باعث افزایش شکاف‌های مهارتی، نابرابری و قطـبش بیشـتر مشـاغل خواهد شد.