توسعه بهره‌برداری صلح‌آمیز از فناوری هسته‌ای

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، توسعه فناوری هسته‌ای و استفاده از کاربرد‌های صلح آمیز فراوان آن، نقش مهمی در پیشرفت کشور خواهد داشت و ازاین رو همواره مورد تأکید مقام معظم رهبری (مدظله العالی) و اسناد بالادستی کشور بوده است.

به زعم کارشناسان با توجه به بحران انرژی جهانی ناشی از افزایش بهای انرژی و بی ثباتی در بازار نفت و گاز، افزایش بی‌سابقه تقاضا برای انرژی باعث شده است که کشورها برای حفظ امنیت و منابع خود رقابت گسترده ای برای تامین انرژی مورد نیاز خود داشته باشند. همچنین از آنجا که سوخت فسیلی رو به اتمام است، باید به دنبال جایگزینی برای آن بود. در اختیار داشتن دانش فنی هسته‌ای علاوه بر خودکفایی در زمنیه تامین انرژی از طریق سوخت هسته ای، سبب پیشرفت در سایر دانش‌ها و تکنولوژی‌ها خواهد شد و جایگاه ایران را در بازار انرژی و امنیتی آینده بالاتر خواهد برد.

بررسی‌ها نشان می‌دهند که یکی از الزامات توسعه صنعت هسته‌ای کشور، هدف گذاری راهبردی برای این صنعت و پیش بینی احکام قانونی برای سرعت بخشی به فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای کشور است.

از این رو تدوین طرح «توسعه بهره برداری صلح آمیز از فناوری هسته ای» در دستورکار مجلس شورای اسلامی دوره یازدهم قرار گرفت که به هدف گذاری بیست ساله برای صنعت هسته‌ای کشور و اتخاذ رویکرد‌هایی برای توسعه آن ازجمله پیش بینی منابع مالی، افزایش مشارکت بخش خصوصی و اصلاحات ساختاری، پرداخته است. 

* طرح توسعه بهره‌برداری صلح‌آمیز از فناوری هسته‌ای

دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با عنوان «تحلیلی بر روند تدوین طرح توسعه بهره‌برداری صلح‌آمیز از فناوری هسته‌ای» آورده است که یکی از چالش‌های فعلی صنعت هسته‌ای کشور، فقدان چارچوب قانونی و هدف‌گذاری مشخص و مدونی برای این صنعت است؛ لذا جهت جبران خلأ قانونی، قانونگذاری در این حوزه مورد توجه مجلس شورای اسلامی قرار گرفت و طرح «توسعه بهره‌برداری صلح‌آمیز از فناوری هسته‌ای» با رویکرد هدف‌گذاری برای صنعت هسته‌ای و رفع موانع از مسیر توسعه فناوری هسته‌ای در کشور توسط کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی و با همکاری مرکز پژوهش‌های مجلس تدوین شد.

* توسعه بهره‌برداری صلح‌آمیز از فناوری هسته‌ای

این گزارش مطرح می‌کند که پیش‌نویس اولیه طرح «توسعه بهره‌برداری صلح‌آمیز از فناوری هسته‌ای» پس از انجام مطالعات جامع و برگزاری جلسات کارشناسی، در قالب ۱۱ ماده تدوین شد و پس از برگزاری جلسات متعدد کارشناسی در کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی و کمیته هسته‌ای و انرژی‌های نو و اخذ نظرات دستگاه‌های مربوطه، مورد بازبینی قرار گرفت و نسخه اصلاح شده آن در تاریخ ۱۴۰۱.۱۲.۰۱ در قالب ۱۷ ماده در کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و جهت تصویب به صحن علنی مجلس تقدیم شد. ازجمله دستگاه‌هایی که نمایندگان آنها در بررسی طرح مذکور مشارکت داشتند می‌توان به سازمان انرژی اتمی ایران، وزارت نیرو، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان برنامه و بودجه کشور اشاره کرد.

* مهم‌ترین چالش‌های صنعت هسته‌ای کشور 

در این گزارش آمده است که طبق بررسی‌های کارشناسی، مهم‌ترین چالش‌های صنعت هسته‌ای کشور در سال‌های اخیر، عدم وجود یک برنامه‌ریزی مدون و بلند‌مدت برای این صنعت، کمبود منابع مالی برای سرمایه‌گذاری در طرح‌های هسته‌ای، عدم توجه به ساختار‌های قانونی برای نظارت بر روند کلی فعالیت‌های هسته‌ای، نقش کم‌رنگ بخش خصوصی در فعالیت‌های هسته‌ای، مشارکت کم سایر دستگاه‌های مرتبط در زمینه توسعه فناوری هسته‌ای و فقدان یک نهاد نظارتی مستقل در حوزه ایمنی هسته‌ای بوده‌اند.

این گزارش در ادامه مهم‌ترین موضوعات این طرح را توضیح داده و می‌آورد که این طرح هدف گذاری ۲۰ ساله برای صنعت هسته‌ای کشور به به تفکیک حوزه‌های کاربردی این فناوری شامل حوزه‌های نیروگاهی و غیر‌نیروگاهی (ازجمله کاربرد پرتوها) دارد و رویکرد‌های تأمین منابع مالی برای توسعه صنعت هسته‌ای را پیش بینی می‌کند که شامل تعیین تعرفه برای خرید برق نیروگاه‌های هسته‌ای، اختصاصی‌سازی درآمد‌های صنعت هسته‌ای، استفاده از منابع صندوق توسعه ملی برای سرمایه‌گذاری در طرح‌های هسته‌ای، تخصیص گواهی صرفه‌جویی انرژی بابت سوخت صرفه‌جویی شده در نیروگاه‌های هسته‌ای، تحویل نفت خام و میعانات گازی می‌شود. 

این گزارش ادامه می‌دهد که این طرح به دنبال فعال سازی شورای انرژی اتمی و اصلاح ساختار آن شورا، افزایش مشارکت بخش خصوصی در فعالیت‌های هسته‌ای، ارتقای سازوکار نظارت بر ایمنی فعالیت‌های هسته‌ای با وضع تکلیف مبنی‌بر تصویب اساسنامه مرکز نظام ایمنی هسته‌ای، وضع تکلیف جهت مشارکت نهاد‌های مرتبط با صنعت هسته‌ای (خصوصاً در زمینه هدف‌گذاری) و توجه به فناوری نرم در حوزه هسته‌ای و تربیت نیروی انسانی است. 

متن کامل گزارش را اینجا بخوانید.