مورد استناد قرار نگرفتن مقالات به علت کیفیت پایین نیست/ ارتقای رنکینگ جهانی دانشگاه‌های ایران به رتبه ۱۴

به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، با حضور جمال رحیمیان رئیس سازمان جهاد دانشگاهی تهران و معاونان، مرکز رویت‌پذیری و افزایش اثرگذاری تحقیقات(رونیک 1) در جهاد دانشگاهی تهران راه‌اندازی و از سایت آن به نشانیrvnic.ir رونمایی شد.

نادر آل‌ابراهیم، مدیر مرکز رویت‌پذیری و افزایش اثرگذاری تحقیقات (رونیک ۱)، در این مراسم با بیان این‌که براساس مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۴، بیش از ۴۳ درصد مقالات منتشر شده در نشریات ISI هیچ‌گاه مورد استناد قرار نگرفتند، در ادامه اظهار کرد: این به معنای کیفیت پایین مقالات نیست بلکه نشان‌دهنده آگاهی نداشتن جامعه علمی از وجود این مقالات است.

وی، با بیان این‌که انتشار یک مقاله در نشریه‌ای معتبر تنها نیمی از مسیر دستیابی به موفقیت است، افزود: بخش عمده‌ای از این فرآیند به رویت‌پذیری آن مقاله مربوط می‌شود. هم‌چنین استفاده از ابزار‌های پژوهشی مناسب می‌تواند به پژوهشگران کمک کند تا نتایج کار خود را در دسترس تعداد بیشتری از محققان قرار دهند، که در نهایت به دریافت استنادات بیشتر منجر شود.

مدیر مرکز رویت‌پذیری و افزایش اثرگذاری تحقیقات جهاد دانشگاهی تهران، با بیان این‌که افزایش تعداد استنادات به مقالات تأثیر قابل‌توجهی در ارتقای رتبه‌بندی دانشگاه‌ها دارد، اضافه کرد: راه‌اندازی این مرکز به تقویت جایگاه علمی پژوهشگران و ارتقای رتبه دانشگاه‌های ایران در رنکینگ‌های جهانی کمک بسیاری می‌کند.

آل‌ابراهیم، با بیان این‌که اغلب نظام‌های رتبه‌بندی بر روی شهرت، ویژگی‌های عملکردی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی متمرکز شده‌اند، تصریح کرد: امروزه سیستم‌های رتبه‌بندی فراوانی در جهان وجود دارند که دانشگاه‌های کشور را در سطح ملی و بین‌المللی مقایسه و رتبه‌بندی می‌کنند.

وی، افزایش تعداد بازدید، افزایش تعداد دانلود، افزایش تعداد استناد و افزایش ضریب تأثیر را از شاخص‌های رویت‌پذیری و در نهایت رتبه‌بندی موسسات آموزشی در سطح جهانی برشمرد و افزود: رتبه‌بندی پایگاه استنادی جهان اسلام در ابتدای زمستان ۱۴۰۲ نشان داد که تنها تمرکز بر کمیت در رتبه‌بندی‌ها کافی نیست.

مدیر مرکز رویت‌پذیری و افزایش اثرگذاری تحقیقات جهاد دانشگاهی تهران، ادامه داد: در نوع دیگری از رتبه‌بندی در ایران براساس شمار مقالات منتشرشده و اچ ایندکس که بر روی پایگاه سایمگو نشان می‌دهد، به‌خوبی گویای اختلاف رتبه ایران در تعداد مقالات منتشر کرده و اثرگذاری آنهاست و نیازمند تمرکز بر افزایش کیفیت و رویت‌پذیری و اثرگذاری تحقیقات دانشگاهی هستیم.

آل‌ابراهیم، ادامه داد: این مرکز با هدف ارتقای سطح رویت‌پذیری و اثرگذاری تحقیقات دانشگاهی تأسیس شده است تا به افزایش رتبه علمی دانشگاه‌های ما در سطح بین‌المللی کمک کند و نقش کلیدی در بهبود وضعیت دانشگاه‌های کشور در رتبه‌بندی جهانی ایفا کند.

وی، با ارائه مثالی توضیح داد: در سال ۱۹۵۸ مقاله‌ای درباره گرافیک منتشر شد که هیچ استنادی به آن نشد، اما به همان مقاله در سال ۲۰۱۰ میلادی به‌علت ۲۵۰۰ استناد جایزه تعلق گرفت.

مدیر مرکز رویت‌پذیری و افزایش اثرگذاری تحقیقات جهاد دانشگاهی تهران، با تأکید بر این‌که در مقالات کیفیت حرف اول را می‌زند، در ادامه از بروز بسیاری از تقلبات در کشور‌های عربستان، پاکستان، چین و ... خبر داد و گفت:، اما ایران مدعی اخلاق‌مداری نباید راه تقلب را برگزیند و برای استناد باید رویت‌پذیری را افزایش داد.

آل‌ابراهیم، با بیان این‌که در برخی کشور‌ها برای افزایش استناد کارتل تشکیل داده‌اند، در ادامه تصریح کرد: بدین معنا که افراد استناد همدیگر را بالا می‌برند. در رتبه‌بندی دنیا ۶۳ درصد مربوط به شهرت است که از این میان ۱۵ درصد مربوط به آموزش، ۱۸ درصد پژوهش است.

وی، ادامه داد: رتبه دانشگاه تهران در نظام رتبه‌بندی جهانی ۲۰۲۳ ISC از ۴۰۵- ۴۰۱ در سال ۲۰۲۲ به ۶۰۰-۵۰۱ تنزل و دانشگاه علوم پزشکی تهران رتبه ۷۰۰-۶۰۱ را کسب کرده است. براساس نوع دیگری از رتبه‌بندی تعداد مقالات در بازه زمانی ۲۵ ساله آمریکا رتبه نخست، چین دوم و ایران ۲۱ بوده، اما در سال ۲۰۲۲ میلادی آمریکا رتبه دوم و ایران رتبه ۱۵ از نظر شمار مقالات بوده است.

مدیر مرکز رویت‌پذیری و افزایش اثرگذاری تحقیقات جهاد دانشگاهی تهران، با بیان این‌که هم‌اکنون ایران از نظر اچ ایندکس مقالات رتبه ۴۱ جهان را دارد، افزود: میزان استناد به ازای هر مقاله در بازه ۲۵ ساله در ایران ۱۷۰ و هم‌اکنون به ۶۶ رسیده است. دانشگاه صنعتی شریف هم از نظر استناد به مقالات به‌تدریج در حال تنزل است، اما به‌لحاظ Inovation رو به افزایش است.

آل‌ابراهیم، با بیان این‌که هم‌اکنون کشور‌های عربی و هندوستان یک Submite برای دیده شدن دانشگاه‌هایش دارد، گفت: این نشانه رویت‌پذیری است. آسیا دو سوم جمعیت دنیا را با ۱۷ میلیون مقاله را دارد در حالی‌که آمریکا ۸۰۰ هزار مقاله، تعداد استناد مقالات آسیایی ۱۵ میلیون بار و آمریکا ۲۴ میلیون بار است.

وی، با بیان این‌که آمریکا مدت‌هاست برروی رویت‌پذیری کار می‌کند در ادامه افزود: دانشگاه هیوستون برای این کار مسئولی قرار داده است کشور‌های عربی بشدت به این سمت حرکت می‌کنند در ایران در سال ۹۸ برای پارک‌های علم و فن‌آوری این کار انجام شد و قرار شد رتبه‌بندی برای دانشگاه‌ها و اساتید تقویت شود.

در ادامه این مراسم، سید عزیز آشنا، معاون پشتیبانی سازمان جهاد دانشگاهی تهران، با بیان این‌که دانشگاه‌ها در جهان از زمان آغاز به‌کارشان دستخوش تغییرات فراوانی شدند، در ادامه اظهار کرد: هم‌اکنون برای رتبه‌بندی با پارامتر‌های زیادی چک می‌شوند، از جمله میزان تأثیرگذاری‌شان در زندگی مردم، تا تولید ثروت علم و نقش در محیط زیست، کارآفرینی و ... است.

وی، با بیان این‌که استنادات بین‌المللی براساس پارامتر‌هایی قابل ارائه هستند، در ادامه خاطرنشان کرد: تولید مقالات علمی صرفاً به‌لحاظ کمی اهمیت ندارد بلکه به‌لحاظ کیفی از درجه اهمیت بیشتری برخوردار است، اما اگر همین مقالات کیفی دیده نشوند استفاده هم نخواهند شد.

آشنا، با تأکید بر ضرورت استفاده از ابزار‌هایی برای رویت‌پذیری گفت: تغییر رنکینگ جهانی دانشگاه‌ها به‌علت کیفیت و شمار مقالات منتشرشده است. در برنامه هفتم توسعه این‌طور دیده شده است که رتبه دانشگاه‌های ایران در رنکینگ جهانی ۱۴ شود.

وی، با بیان این‌که برای افزایش رتبه باید مقاله ذاتاً قابلیت استاندپذیری را داشته باشد، در ادامه خاطرنشان کرد:، اما باید در کنار آن ابزار‌های دیگری برای پژوهشگر وجود داشته باشد که مقالات پژوهشی آن دیده شود.

آشنا، با بیان این‌که سایت این مرکز با نشانی rvnic.ir خدماتی از جمله خدمات رویت‌پذیری، ضریب تحقیقات، ارزیابی وضع موجود، تبیین سیاست‌ها و چشم‌انداز را ارائه می‌کند، افزود: خدمات برگزاری کارگاه‌های آموزشی، مشاوره تخصصی و تهیه گزارش‌های علمی و دروس آفلاین و ... از دیگر خدمات است.

وی، توضیح داد: در دروس طبقه‌بندی شده مواردی، چون رویت‌پذیری، ارزیابی مجلات علمی و مهارت علمی پژوهشی وجود دارد. دسترسی به این سایت رایگان، اما استفاده از خدمات هزینه خواهد داشت.

جمال رحیمیان، رئیس سازمان جهاد دانشگاهی تهران، هم راه‌اندازی این مرکز را خدمت به جامعه علمی و دانشگاهی و تأثیرگذار در رتبه‌بندی دانست و خاطرنشان کرد: امروز اصلی‌ترین عرصه رقابت و مسابقه کشور‌ها در عرصه علم و فن‌آوری است، اما آن‌چه به ظاهر نمود دارد مسائل اقتصادی و سیاسی است.

وی، با بیان این‌که بشریت برای رسیدن به استقلال راهی جز عبور از این مسیر را ندارند، در ادامه تصریح کرد: کشوری می‌تواند در حوزه علم و فن‌آوری حرفی برای گفتن داشته باشد که زیرساخت‌های آن فراهم شده باشد.

رئیس سازمان جهاد دانشگاهی تهران، با بیان این‌که در این جنگ کشور‌های توسعه‌یافته حاضر نیستند فرمول یک دارو و یا حتی یک سلاح جنگی را در اختیار دیگر کشور‌ها قرار دهند، در ادامه بر ضرورت ایجاد زیرساخت‌های لازم برای گسترش علم و فن‌آوری تأکید کرد و افزود: امروز خواص متوجه اهمیت این موضوع هستند، اما بقیه تنها متوجه مسایل سیاسی و اقتصادی.

رحیمیان، با بیان این‌که در این ارتباط نیازمند رصد کردن فعالیت‌های پژوهشی و علمی هستیم، گفت: میزان استنادات و ضریب تأثیر تولیدات علمی در رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و اساتید تأثیر دارد.

وی، با بیان این‌که بسیاری از مقالات هرگز مورد استناد قرار نمی‌گیرند که این نشانه کیفیت پایین مقالات نیست بلکه به‌علت دیده نشدن است، در ادامه افزود: رویت‌پذیری می‌تواند یک اعتبارسنجی برای تولید یک مقاله علمی را بدهد.

رئیس سازمان جهاد دانشگاهی تهران، یادآور شد: این سازمان در راستای ارتقای رویت‌پذیری و جبران آن مرکز رویت‌پذیری و افزایش اثرگذاری تحقیقات را راه‌اندازی و از سایت آن رونمایی کرد تا خدمتی به جامعه علمی پژکشور و دانشگاهی کرده باشد.