برابری تکنولوژی آموزشی رشته پرستاری در ایران با کشور‌های نخست جهان

خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ زمانی که پای ویروس ناشناخته کرونا به کشور باز شد، کمتر کسی حاضر می‌شد نزدیک بیماران کرونایی شود؛ از خانواده گرفته تا دوستان و آشنایان، همگی از زندگی کردن کنار بیماران واهمه داشتند و ترس این ویروس جوری به جان زندگی همه افتاده بود که کمتر کسی امید داشت که زندگی باز هم به روال عادی پیش از کرونا بازگردد. 

در چنین شرایطی، برخی از افراد جان خود را در طبق اخلاص گذاشتند و به نبرد تن به تن با این ویروس وارد شدند.

یکی از مهم‌ترین گروه‌هایی که در دوران سخت کرونا با وجود کمبود جهانی اقلام بهداشتی نظیر ماسک و گان و دستکش و ... حاضر به حضور بر بالین بیماران کرونایی شدند، پرستاران بودند.

تصورم می‌کنم این چند جمله برای بیان ایثار پرستاران لازم باشد؛ اما قطعاً کافی نیست.

خبرنگار آنا به این مناسبت در گفت‌وگو با اکرم مهدیان عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی و مدیر گروه رشته پرستاری واحد دهاقان به این موضوع پرداخته است.

پرستاری هنر و علم است

مدیر گروه رشته پرستاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا درباره رشته پرستاری و ماهیت وجودی آن و ارتباط با سلامت افراد جامعه گفت: سلامتی از مهم‌ترین موهبت‌های الهی و از اساسی‌ترین نیاز‌ها و شاخص توسعه‌یافتگی جوامع بشری بوده و سلامتی، حق اساسی انسان‌هاست و تلاش برای تأمین آن، موجب گسترش رشته‌های مرتبط در علوم سلامت شده است.

اکرم مهدیان اضافه کرد: رشته پرستاری با سابقه طولانی خدمات مراقبتی به‌عنوان یکی از رشته‌های دانشگاهی، همپای پیچیدگی نیاز‌های انسان و گسترش علم و فناوری، پیشرفت زیادی کرده و نیاز به خدمات تخصصی پرستاری موجب توسعه این رشته هم از لحاظ محتوا و هم از لحاظ مقاطع تحصیلی شده است.

وی عنوان کرد: پرستاری را می‌توان به‌عنوان یک هنر و یک علم توصیف کرد و پرستاران نقش مهمی در بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها و اقدامات خصوصی دارند.

مدیر گروه رشته پرستاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان با اشاره به وضعیت پرستاری ایران در جهان مطرح کرد: برنامه‌های آموزشی پرستاری در ایران از جنبه‌های مختلف، مشابه برنامه‌های آموزش پرستاری در سایر کشورهاست و بنا بر اذعان نمایندگان شورای بین‌المللی پرستاران (ICN) در گزارش بازدید از دانشکده‌های پرستاری و منابع علمی این رشته در سال ۱۳۸۳، تکنولوژی آموزشی رشته پرستاری در ایران با چند کشور نخست دنیا برابری می‌کند.

مهدیان با بیان جایگاه شغلی دانش‌آموختگان رشته پرستاری متذکر کرد: پرستاری یکی از رشته‌هایی است که به‌دلیل سر و کار با سلامتی و بهداشت جامعه، دارای وضعیت مناسبی در دیدگاه افراد است که با تحصیل در این رشته می‌توان در بیمارستان‌ها، مراکز بهداشتی درمانی (شهری و روستایی)، مراکز توان‌بخشی (دولتی و خصوصی)، مراکز مراقبت‌های سرپایی، مراکز مشاوره و خدمات پرستاری مراکز نگهداری سالمندان و آسایشگاه‌ها، مراکز مراقبت‌های تسکینی، اورژانس پیش بیمارستانی و بیمارستانی، مراکز مراقبت در منزل و سایر عرصه‌های نیازمند مراقبت‌های پرستاری در جامعه (پایگاه‌های پزشک خانواده، مدارس، منازل، کارخانه‌ها و خانه‌های سلامت)، مشغول به کار شد.

کمبود پرستار در بیمارستان‌های کشور

وی یادآور شد: سمت‌های پرستاری در ایران با توجه به سطح تحصیلات به پرستار شیفت، سرپرستار، سوپروایزر بالینی، سوپروایزر کنترل عفونت، سوپروایزر آموزشی و ریاست پرستاری بیمارستان تقسیم می‌شوند که هر کدام وظایف خاص خود را دارند.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی تشریح کرد: کمبود پرستار در بیمارستان‌های کشور، هزینه‌های بالای تحصیل در دانشگاه‌ها، عدم الزام دولت برای جذب فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، مشکلات معیشتی و ... فقط بخشی از مشکلات این قشر است.

مهدیان اضافه کرد: بحث‌های مختلف درباره نمایندگان جامعه پرستاری از یک‌سو و مسئولان از سوی دیگر، طی سال‌های اخیر به یکی از جدل‌های ثابت و البته بی‌سرانجام نظام سلامت کشور تبدیل شده است؛ چراکه نگاهی ساده به آمار‌های منتشرشده حوزه‌های مختلف پرستاری از تربیت نیروی انسانی گرفته تا استخدام آنها و همچنین حقوق این قشر، نشان می‌دهد که ایران با همه پیشرفت‌های پزشکی در شرایط نامطلوبی در این حوزه قرار دارد و به نظر می‌رسد دستگاه‌های متولی نیز چندان تمایلی برای هموارکردن مسیر تحصیلی و کاری پرستاران ندارند.

وی با نگاهی به وضعیت مهاجرت دانش‌آموختگان رشته پرستاری بیان کرد: اعتراضات گاه‌وبیگاه نمایندگان صنفی دانشجویان این رشته و بالا گرفتن موج مهاجرت در میان جامعه پرستاری تأییدی بر این نبود تمایل برای از بین بردن این مشکلات محسوب می‌شود.

مدیر گروه رشته پرستاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان گفت: به گفته ریس کل سازمان نظام پرستاری، سالانه ۲ هزار پرستار از کشور مهاجرت می‌کنند، این در حالی است که بنا بر انتشار اطلاعات سازمان بهداشت جهانی (World Health Statistics ۲۰۲۲) نسبت پرستار و ماما به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت ۳۹.۵ است که این نسبت در ایران ۲۰.۸ پرستار و ماما به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت است.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه توضیح داد: بنابراین کشور ما ایران از نظر این شاخص در منطقه در رتبه هفدهم قرار دارد و براساس اعلام وزارت بهداشت، درحال حاضر نزدیک به ۱۰ درصد جمعیت ایران، سالمند هستند.

مهدیان متذکر شد: بررسی‌ها نشان می‌دهد سال ۱۴۲۰ جمعیت سالمندان دوبرابر می‌شود و در سال‌های آینده به نیرو‌های پرستاری بسیار زیادی برای ارائه خدمت به بیماران در سنین سالمندی نیاز خواهیم داشت؛ چراکه با افزایش سن، میزان بروز بیماری‌های مزمن و مشکلات متعدد جسمی و روانی افزایش می‌یابد و متعاقب این مسئله، نیاز به نیرو‌های مراقب سلامت و پرستاران افزایش خواهد یافت.

وی تأکید کرد: با توجه به موضوعات مطرح شده باید به مسئله جذب پرستاران دانش‌آموخته و مرتفع کردن مشکلات این حرفه توجه ویژه نشان داد، قبل از آنکه به بحران کمبود پرستار در کشور بیش از پیش دامن زده شود.