میلیون‌ها مقالۀ پژوهشی در خطر حذف از اینترنت

به گزارش گروه پژوهش و دانش خبرگزاری علم و فناوری آنا، به نقل از مجلۀ نیچر؛ مطالعه‌ای که بیش از هفت میلیون نشریه دیجیتال را تجزیه و تحلیل می کند، نشان می دهد که بیش از یک چهارم مقالات علمی به شکل درستی آرشیو و نگهداری نمی‌شوند.

یافته‌های این مقاله که در 24 ژانویه در مجله کتابداری و ارتباطات علمی (Journal of Librarianship and Scholarly Communication) منتشر شد، نشان می‌دهد که سامانه‌های حفظ و نگهداری آنلاین در همگام شدن با حجم خروجی تحقیقات دانشگاه شکست خورده‌اند.

مارتین ایو (Martin Eve) نویسندۀ این مقاله، محقق ادبیات، فناوری و انتشارات در دانشگاه بیرکبک لندن (Birkbeck, University of London)، بر نقش مهم پانوشت‌ها در شکل‌گیری معرفت‌شناسی علمی و پژوهشی تأکید می‌کند. او بر لزوم تأیید ادعاها با بهره‌گیری مراجع معتبر تأکید می‌کند و نسبت به اتکای صرف به ایمان کورکورانه برای مراجع ساختگی و دسترس‌ناپذیر هشدار می‌دهد.

ایو که با سازمان زیرساخت دیجیتال کراس‌رف (Crossref) نیز همکاری دارد، وضعیت بایگانی 7,438,037 اثر را بررسی کرده است که شناساگر اشیاء دیجیتال (DOI) دریافت کرده‌اند. این شناساگرهای منحصربه‌فرد برای مکان‌یابی و پیوند انتشارات از شماره‌های خاصی استفاده می‌کنند.

با این حال، این مطالعه نشان داد که بیش از دو میلیون مقاله، که 28 درصد از حجم نمونه را تشکیل می‌دهند، با وجود داشتن شناساگر اشیاء دیجیتال فعال، بایگانی نشدند. فقط 58 درصد از شناساگرها به آثار ارجاع داده شده‌اند و حداقل در یک بایگانی ذخیره می‌شوند.

علیرغم محدودیت‌های این مطالعه، کارشناسان یافته‌های آن را ستایش می‌کنند. ویلیام کیلبرید (William Kilbride)، مدیرعامل سازمان ائتلاف حفظ دیجیتال (Digital Preservation Coalition)، بر اهمیت درک چالش‌های حفظ و نگهداری دیجیتالی تأکید می‌کند که پیش روی مجلات الکترونیکی قرار دارد.

میکائیل لااکسو (Mikael Laakso)، که در زمینه انتشارات علمی مطالعه می‌کند، با اشاره به ناپدید شدن مجلات متعدد دسترسی آزاد در طول سال‌های اخیر، نسبت به این پیش‌فرض هشدار می‌دهد که شناساگر اشیاء دیجیتال تضمین‌کنندۀ دسترسی همیشگی نیز هست.

کیت ویتنبرگ (Kate Wittenberg) از سرویس آرشیو دیجیتال پورتیکو (Portico) بر بار مالی روی دوش ناشران کوچک‌تر در حفظ محتوا اشاره می‌کند و تاکید دارد که برای حفظ و نگهداری از این دانش نیازمند زیرساخت و تخصص بهتر هستیم.

مطالعۀ ایو اقدامات مختلفی را برای تقویت حفظ و نگهداری دیجیتال پیشنهاد می‌کند، از جمله الزامات سخت‌تر در آژانس‌های ثبت شناساگر اشیاء دیجیتال و افزایش آگاهی در میان ناشران و محققان. او بر اهمیت در نظر گرفتن پایداری اکوسیستم تحقیقاتی در درازمدت و فراتر از دستاوردهای فوری تأکید می‌کند.