معاون صندوق نوآوری و شکوفایی مطرح کرد؛
سوت‌زن‌های پژوهشی جعل ۳۰۰ مقاله پزشکی را افشا کردند
گروهی از پژوهشگران حوزه تحقیقات علمی که به «سوت‌زن‌های پژوهشی» شهرت دارند، پس از یک دهه بررسی علمی دریافتند که شمار زیادی از تحقیقات علمیِ متعلق به دو پزشک ژاپنی جعلی هستند.
به گزارش گروه پژوهش و دانش خبرگزاری علم و فناوری آنا، سوت‌زن‌ها، افشاگرانی هستند که فعالیت‌های نادرست و خلافکارانه را که منجر به زیر پا گذاشتن قانون و مقررات در حوزه‌های مختف می‌شود و منافع عمومی یا خصوصی را به خطر می‌اندازند برملا می‌کنند.
ورود این اصطلاح به ادبیات ضدتقلب و ضدفساد جهان برگرفته از روش پلیس‌های گشتی انگلستان است که بر اساس یک سنت قدیمی هنگام برخورد با فرد خلافکار در شهر، همزمان با تعقیب او در سوت خود می‌دمیدند تا پلیس‌های دیگر را خبر کنند.
* سوت‌زن‌های پژوهشی
مجله علمی ساینس در خصوص جعل ۳۰۰ مقاله پزشکی که با تلاش گروهی از دانشمندان و پژوهشگران انجام شده گزارشی منتشر کرده است که برگردان فارسی آن را از نظر می‌گذرانید.
گروهی از پژوهشگران حوزه تحقیقات علمی که به «سوت‌زن‌های پژوهشی» شهرت دارند پس از یک دهه بررسی علمی دریافتند که شمار زیادی از تحقیقات علمیِ متعلق به دو پزشک ژاپنی جعلی هستند. آنها تقریباً ۳۰۰ مقاله از دو پزشک ژاپنی به نام‌های یوشیهیرو ساتو (Yoshihiro Sato) و جون ایواموتو (Jun Iwamoto) را در ۷۸ مجله مورد توجه قرار دادند و نشانه‌های بارزی از ساختگی بودن، دستکاری متن و نادیده گرفتن اخلاقیات در پژوهش علمی را در تحقیقات جعلی این دو پزشک اثبات کردند.
* جاعلان علمی
این گروه تحقیقاتی سپس، به ۷۸ مجله‌ای که آن ۳۰۰ مقاله را به چاپ رساندند اطلاع دادند که یا نسخه‌های آنلاین را حذف کنند و یا آنها را با پرچم‌های قرمز به نشانه جعلی بودن نشانه‌گذاری کنند. تقریبا نیمی از آن مقاله پس گرفته شدند و در نتیجۀ این اقدام، نزدیک به نیمی از مقالات ساتو و ایواموتو پس گرفته شد و نام آنها در پایگاه اینترنتی «دیده‌بان بازپس‌گیری علمی» در فهرست جاعلان علمی (به ترتیب در جایگاه چهارم و ششم) قرار گرفت.
در سال ۲۰۱۶، گروهی از محققان دانشگاه اوکلند (Auckland) ۳۳ مقاله منتشر شده از ساتو و ایواموتو را در مورد شکستگی استخوان و پوکی استخوان تجزیه و تحلیل کردند و به جنبه‌هایی مشکوک و داده‌هایی غیرقابل قبول مانند «ادعای استخدام هزاران نفر کارمند و محقق بدون بودجه مشخص» رسیدند.
فهرست این مقالات مشکوک با گذشت زمان افزایش یافت و ساتو قبل از مرگش به جعلی بودن آن داده‌ها اعتراف کرد، اما همکار خود، ایواموتو را تبرئه کرد. سپس، محققان یافته‌های خود را به ناشران و ویراستاران مجلاتی که مقالات در آنها منتشر شده بودند گزارش دادند و پاسخ‌های آنها را پیگیری کردند.
* ردیابی مقالات مشکوک
مجلات در نهایت ۱۳۶ مورد از آن مقالات را ویرایش کردند، ۱۲۱ مقاله را پس گرفتند، سه مقاله را بازنویسی کردند و ۱۲ مقاله را با ابراز نگرانی علامت‌گذاری کردند. در ادامه، محققان ۵۷ مقاله دیگر از این دو پزشک ژاپنی را بررسی کردند و ۲۲ عنوان از آنها بازپس‌گیری شد.
اقدامات بازپس‌گیری مدتی متوقف شد تا اینکه در دسامبر ۲۰۲۳ غول صنعت پژوهش، الزویر (Elsevier)، ۷ مورد دیگر ازمقالات مورد اشاره را پس گرفت، یعنی سه سال و نیم پس از تهدید کمیته بین‌المللی اخلاق نشر.
محققان همچنین در خصوص ۱۰۷ مقاله مشکوک دیگر که در ۴۱ مجله و توسط ۲۱ ناشر دیگر از جمله الزویر و اسپرینگر نیچر (Springer Nature) به چاپ رسیده بودند پیگیری‌ها را ادامه دادند، اما پاسخی دریافت نکردند.
کمیته بین‌المللی اخلاق نشر توصیه می‌کند که سردبیران مجلات قبل از اقدام به چاپ، منتظر نتایج تحقیقات از طرف مؤسسات باشند، اما مطالعه جدید توصیه این کمیته را مورد تردید قرار داده است چرا که ۸۴ مقاله‌ای که چنین فرایندی را طی کرده بودند در فهرست بازپس‌گیری قرار گرفتند.
مسئله اصلی در مقالات علمی این است که بازپس‌گیری‌ها به کندی و اغلب سال‌ها پس از طرح شکایت انجام می‌شود، تازه اگر اصلاً شکایتی مطرح شود. در این فرایند، بازپس‌گیری مطالب ژورنال منوط به تحقیقات سازمانی است که می‌تواند کند یا غیرقابل اعتماد باشد یا حتی به کل انجام نشود و باعث عدم شفافیت در تصمیم‌گیری شود. این مشکل اهمیت ردیابی مقالات مشکوک را برجسته می‌کند.
انتهای پیام/
