جشنواره فیلم عمار؛ رویدادی که به بلوغ رسید اما نیازمند تقویت است

به گزارش گروه فرهنگ وجامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، چهاردهمین جشنواره مردمی فیلم عمار با دبیری سهیل اسعد شب گذشته (جمعه بیست و نهم دی ۱۴۰۲) با برگزاری مراسم اختتامیه در تالار اندیشه حوزه هنری به کار خود پایان داد.

امسال بیش از ۳۳۰۰ اثر در بخش‌های پویانمایی، فیلم مستند، داستان، فیلمنامه و فضای مجازی به جشنواره رسیده بود. همچنین جوایز جنبی مختلفی نیز به برگزیدگان اهدا  شد. جایزه ویژه «آباد ایران» با موضوع نوآوری برای آبادانی و پیشرفت فناورانه از سمت معاونت علمی ریاست جمهوری در نظر گرفته شده بود.

جایزه مردمی «باب‌الرضا» با موضوع خاطرات خدمت به زائرین با مشارکت اهالی محله قلعه خیابان مشهد، جایزه ویژه «قدس» با موضوع طوفان الاقصی، جایزه «روایت جهاد» با موضوع حرکت‌های خودجوش مردمی و ملت قهرمان، جوایز ویژه این دوره از جشنواره عمار بودند.

جشنواره ای که می‌خواست متفاوت باشد

جشنواره سینمایی عمار کار خود را از سال ۱۳۸۹ آغاز کرد و اکنون پس از برگزاری چهارده دوره، جای خود را بین رویدادهای فرهنگی و سینمایی کشور باز کرده است.

این جشنواره چه از لحاظ شکل برگزاری و چه از حیث جنس و محتوای آثار، خطوط تمایز روشنی با جشنواره‌های مرسوم دارد. یکی از مهم‌ترین خطوط تمایز این جشنواره شبکه گسترده اکران‌های مردمی و تنوع قالب‌های تولید محتوای چندرسانه‌ای است. از سوی دیگر پیوست‌های علمی و فرهنگ جشنواره در قالب برگزاری نشست‌های تخصصی نیز بر غنای علمی این رویداد فرهنگی افزوده است.

جشنواره مردمی فیلم عمار رویدادی است که ابتدا به صرف اکران برخی مستندات جبهه انقلاب حول فتنه ۸۸ شکل گرفت. سایت رسمی این جشنواره درباره شکل‌گیری‌اش می‌نویسد که یک سال پس از نهم دی سال ۸۸ طبیعی بود که صدا و سیما تولیداتی با مضمون فتنه پخش کند و چون این اتفاق نیفتاد؛ بنابراین جمعی از افرادی که حس دلسوزی نسبت به انقلاب داشتند دور هم جمع شده و تصمیم به اکران سراسری این تولیدات در مساجد، حسینیه‌ها و سالن‌های سراسر کشور می‌گیرند.

این چنین بود که نخستین دوره این رویداد در سال ۸۹ در سی نقطه کشور و با اکران ۱۹ اثر کار خود را آغاز کرد. نکته جالب این است که سایت رسمی عمار مدعی است در آن زمان ایده‌ای برای تداوم این رویداد تحت عنوان جشنواره وجود نداشته است.

اکران‌های مردمی؛ امتیاز بزرگ یک جشنواره سینمایی

«اکران‌های مردمی عمار» که وجه تمایز آن با سایر جشنواره‌های کشور است، در دوره اول با سی شهر آغاز شد و به‌تدریج بر شمار شهرها و حتی روستاهایی که میزبان فیلم‌های جشنواره عمار بودند افزوده شد.

جشنواره عمار به‌خوبی توانسته است یکی از خلأهای بزرگ کشور در حوزه سینما را شناسایی کرده و با تمرکز روی آن به موفقیت‌های مهمی برسد. عمار در حالی نخستین دوره‌اش را با اکران در ۳۰ نقطه کشور برگزار کرد که جشنواره بزرگی مثل فیلم فجر پس از 40 دوره برگزاری هنوز که هنوز است در اکران‌های استانی‌اش چندان موفق نیست.

طیف مخاطبانی که در این روزها در سینما فلسطین حضور پیدا کرده‌اند نیز از مهم‌ترین گروه‌های مخاطب جشنواره هستند. موضوعی که بیش از هر چیز نشان‌دهنده زایایی و پویایی این جشنواره است.

حضور نوجوانان و دانش آموزان به صورت فردی و تماشای آثار در کنار مخاطبان بزرگسال و تبادل نظر با عوامل نیز همراه می‌شد باعث شده است تا ارتباط فیلمسازان با مخاطبان جوان به شکلی عملی اجرا شود. این حضور بیش از هر چیز نشان‌دهنده ظرفیت بالای دهه هفتادی‌ها و دهه هشتادی‌های هنرمند است که اتفاقاً در رخدادهای سال گذشته درباره همنسلان آنها در محافل گوناگون صحبت شده بود.

از سوی دیگر، در ادوار گذشته تعیین بخش‌هایی همچون «حافظه ملی» که به تاریخ معاصر ایران می‌پردازد، «رویای ایرانی» که روایت پیشرفت‌های فناورانه در عرصه‌های مختلف است، همت مومنانه که به شرح فداکار و پشتکار هموطنان در حوزه‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی است و در نهایت «ملت قهرمان» که خلأ فقدان قهرمان کشور را جبران می‌کند ازجمله مواردی است که در سال های گذشته با استقبال مخاطبان مواجه شد.

همان طور که اشاره شد از همان سال‌های ابتدایی برپایی جشنواره عمار، اکران مردمی عمومی آثار برگزیده این جشنواره، با حضور تولیدات هنری متعهد به اسلام و انقلاب در دورترین نقاط از پردیس‌های سینمایی لوکس پایتخت رقم خورد. اکران‌های مردمی در سال‌های گذشته نشان داد که بخش قابل توجهی از مخاطبان بالقوه تولیدات تصویری و سینمایی از نگاه بسیاری از فیلمسازان ما پنهان مانده و یا به تعبیر بهتر، نادیده گرفته شده‌اند.

مهم‌ترین اهداف یک جشنواره مردمی

طبق آنچه در سایت رسمی جشنواره عمار آمده است این رویداد فرهنگی مردمی چهار هدف عمده را برای ادامه راه خود پس از ادوار اولیه دنبال می‌کند: اضافه کردن مخاطبان جدید به سینمای کشور، قهرمان‌محوری در سینمای بدون قهرمان، خروج مخاطب از انفعال و درنهایت تکمیل چرخه تولید، توزیع و مصرف. در بین این اهداف شاید بتوان هدف اول یعنی اضافه‌کردن تعداد مخاطبان و افزایش گستره جغرافیایی آنان از طریق شیوه‌های جدید اکران را از جمله اهداف موفق این رویداد دانست.

جشنواره عمار در این سال‌ها فرم‌ها و دسته‌های مختلفی از تولیدات تصویری و محتوایی باکیفیت را به مخاطبان ارائه کرده است و از این نظر نمره قبولی می‌گیرد.

با این حال برای ارزیابی دقیق‌تر در کنار این پیشرفت‌ها و نقاط مثبت باید دید که آیا این جشنواره در مقاطع مختلف و هر چقدر که جلوتر آمده، توانسته به رسالت خودش متناسب با گذر زمان و ظرفیتی که در جبهه انقلاب اسلامی ایجاد شده، عمل کند یا نه؟ ۱۰ سال پیش شاید جشنواره عمار بیشتر مجالی بود برای ارائه و دیده شدن آثار حوزه مستند در جبهه انقلاب اسلامی؛ این رویداد بیشتر یک عامل محرک بود تا این آثار دیده شود، تقویت شود و ایجاد انگیزه کند تا افراد مختلف بیایند و اثر تولید کنند.

البته جشنواره هنوز این کارکرد را دارد، اما افزون بر آن، باید از ظرفیت مستندسازان جبهه انقلاب بهینه‌تر، دقیق‌تر و درست‌تر استفاده شود.